Diferencies ente revisiones de «Historia de la química»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Van dean +Van den ) |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- deas + des ) |
||
Llinia 130:
=== Alquimia nel mundu islámicu ===
Nel [[mundu islámicu]] siguióse la tradición clásica al traducise al [[Idioma árabe|árabe]] les obres de los antiguos griegos y exipcios y fueron la cultura más próspera en tolos ámbitos científicos de la dómina.<ref>[http://realscience.breckschool.org/upper/fruen/files/Enrichmentarticles/files/History.html «The History of Ancient Chemistry.»]</ref> El desenvolvimientu del [[métodu científicu]] modernu foi lentu y progresivu, y el principiu del métodu científicu en química empezó ente los alquimistas musulmanes medievales, empecipiáu pol persa del sieglu IX, [[Jābir ibn Hayyān]] (conocíu como "Geber" n'Europa), que se considera unu de los padres de la química.<ref>{{cita publicación|nome=Zygmunt S.|apellíu=Derewenda|añu=2007|títulu=On wine, chirality and crystallography|publicación=Acta Crystallographica Section A: Foundations of Crystallography|volume=64|páxines=246-258 [247]|doi=10.1107/S0108767307054293|pmid=18156689|númberu=Pt 1|bibcode = 2008AcCrA..64..246D }}</ref><ref>John Warren (2005). «War and the Cultural Heritage of Iraq: a sadly mismanaged affair.» ''Third World Quarterly'', Volume 26, Issue 4 & 5, pp. 815-830.</ref><ref>Dr. A. Zahoor (1997), [http://web.archive.org/web/http://www.unhas.ac.id/~rhiza/saintis/haiyan.html JABIR IBN HAIYAN (Jabir)], [[University of Indonesia]]</ref><ref>Paul Vallely, [http://web.archive.org/web/http://news.independent.co.uk/world/science_technology/article350594.ece How Islamic inventors changed the world], ''[[The Independent]]''</ref> Él introdució un enfoque sistemático y esperimental a la investigación científica nel [[llaboratoriu]], a diferencia de los antiguos griegos y exipcios que les sos obres basar en elucubraciones principalmente alegóriques y dacuando inintelixibles.<ref name=Kraus>Kraus, Paul, Jâbir ibn Hayyân, ''Contribution à l'histoire
{{cita|Pa formase una idea del llugar históricu de la alquimia de Jabir y encarar el problema de les sos fontes, ye aconseyable comparar lo que nos quedó de la lliteratura alquímica n'idioma griegu. Conozse l'estáu deplorable en que llegó hasta nós esta lliteratura. Recoyida polos científicos bizantinos del sieglu X, el corpus de los alquimistas griegos ye un puñáu de fragmentos incoerentes, que se remonten a toles dómines dende'l sieglu terceru hasta'l final de la edá media. (...) Los esfuercios de Berthelot y Ruelle pa poner un pocu d'orde nesta masa de lliteratura dio solo probes resultaos, y el investigadores posteriores, ente ellos en particular Mrs. Hammer-Jensen, Tannery, Lagercrantz, von Lippmann, Reitzenstein, Ruska, Bidez, Festugiere y otros, pudieron sacar en claro solo unos pocos detalles (...) L'estudiu de los alquimistas griegos nun ye bien alentador. Inclusive un exame superficial de los testos griegos amuesa que solo una pequeña parte entamábase en redol a verdaderos esperimentos de llaboratoriu: inclusive nes obres supuestamente dedicaes a les técniques, nel estáu en que les atopamos anguaño, son palabrería ensin sentíu que refuga cualquier interpretación. (...) Ye distintu na alquimia de Jabir. La descripción de los procesos ye relativamente clara y l'instrumentación alquímica, y la clasificación metódica de les sustances, indica un espíritu esperimental bien alloñáu del esoterismu raru y chambón de los testos griegos. La teoría na que Jabir sofita les sos operaciones ye d'una claridá y una unidá impresionante. Más qu'otru autores n'árabe, unu nota l'equilibriu ente la enseñanza teórico y práctico, ente'l ''[[Ilm (conocencia)|`ilm]]'' y el ''`amal''. Buscaríase en devanéu una obra tan sistemática ente los testos griegos como por casu el ''Llibru del los Setenta''.}}
(vease tamién: {{cita web|autor= Ahmad Y Hassan |títulu=A Critical Reassessment of the Geber Problem: Part Three|url=http://www.history-science-technology.com/Geber/Geber%203.htm|fechaacceso=9 d'agostu de 2008|urlarchivo=http://web.archive.org/web/http://www.history-science-technology.com/Geber/Geber%203.htm|fechaarchivo=3 d'avientu de 2015}}</ref> Tamién inventó'l [[alambique]] tal como lo conocemos y de él procede'l so nome actual (al-anbiq), afayó y analizó munches sustances químiques, estableció la distinción ente [[ácidu|ácidos]] y [[Base (química)|álcalis]], y fabricó cientos de medicines.<ref>[[Will Durant]] (1980). ''The Age of Faith (The Story of Civilization, Volume 4)'', p. 162-186. Simon & Schuster. ISBN 0-671-01200-2.</ref> Amás redefinió la teoría de los elementos clásicos, identificando tamién como elementos al [[Mercuriu (elementu)|mercuriu]] y al [[azufre]].<ref name="r8">Strathern, Paul. (2000), ''Mendeleyev's Dream – the Quest for the Elements'', New York: Berkley Books</ref>
Llinia 215:
Anque la investigación química puede remontase a l'antigua [[Babilonia]], [[Antiguu Exiptu|Exiptu]], y especialmente a [[Persia]] y [[Arabia]] de la [[Edá d'Oru del islam]], la química florió a partir de la dómina de [[Antoine Lavoisier]], un químicu francés reconocíu como'l padre de la química moderna». En 1789 Lavoisier estableció formalmente la [[llei de caltenimientu de la materia]], que nel so honor tamién se conoz como «Llei Lomonósov-Lavoisier».<ref>[http://scienceworld.wolfram.com/biography/Lavoisier.html Lavoisier, Antoine (1743-1794) en ''Eric Weisstein's World of Scientific Biography''.] ScienceWorld.</ref> Pa demostrala realizó múltiples esperimentos. Demostró con midíes meticulosas que les transmutaciones nun yeren posibles, por casu, nun se tresformaba l'agua en tierra, sinón que'l sedimentu que se repara al ferver agua procedía del contenedor; o que al quemar al enrite fósforu y azufre, probó qu'anque los productos pesaben más, el pesu ganáu procedía del aire.
[[Archivu:Antoine-Laurent Lavoisier (by Louis Jean Desire Delaistre)RENEW.jpg|thumb|left|[[Antoine Lavoisier]] (1743-1794).]]
Repitiendo los esperimentos de Priestley demostró que l'aire taba compuestu de dos partes (nun yera un elementu), y una d'elles combinábase colos metales pa formar los cales. En ''Considérations Générales sur la Nature
Como s'indicó nel apartáu anterior, en ''Reflexions sur -y Phlogistique'' (1783) Lavoisier refutó la teoría del floxistu pa la combustión. En Rusia [[Mikhail Lomonosov]] independientemente llegó a conclusiones similares sobre'l caltenimientu de la materia y el floxistu. Amás Lomonosov antemanó la [[teoría cinética]] de los gases, al considerar que'l calor provenía d'una forma de movimientu.
Llinia 290:
{{AP|Joseph Louis Gai-Lussac|Llei de Gai-Lussac}}
El químicu francés [[Joseph Louis Gai-Lussac]] compartía con Lavoisier l'interés pol estudiu cuantitativu de les propiedaes de los gases. Dende'l so primer periodu d'investigación 1801-1802, manifestó que tolos gases espandíense proporcionalmente al aumentar la temperatura. A esta conclusión xeneralmente denominar [[llei de Charles]], yá que Gai-Lussac concedió-y el creitu del descubrimientu a [[Jacques Charles]], por llegar casi a les sos mesmes conclusiones na década de 1780 anque nun les publicara.<ref name="GL02">{{citation | author = Gai-Lussac, J. L. | authorlink = Joseph Louis Gai-Lussac | year = L'An X – 1802 | title = Recherches sur la dilatation
Na páxina 157, Gai-Lussac menta los afayos ensin publicar de Charles: ''Avant d'aller plus loin, je dois prévenir que quoique j'eusse reconnu un grand nome de fois que -yos gaz oxigène, azote, hydrogène et acide carbonique, et l'air atmosphérique se dilatent également depuis 0° jusqu'a 80°, Le cit. Charles avait remarqué depuis 15 ans la même propriété dans ces gaz ; mais n'avant jamais publié ses résultats, c'est par -y plus grand hasard que je -yos ai connus''. (Antes d'avanzar, tendría d'informar qu'anque yo reconocí munches vegaes que los gases osíxenu, nitróxenu, hidróxenu, y ácidu carbónico [dióxidu de carbonu], amás del aire atmosférico espandir dende 0° a 80°, el ciudadanu Charles diérase cuenta fai 15 años les mesmes propiedaes nos mesmos gases; anque nunca los publicar, que por casualidá conocí.)</ref> Esta llei tamién foi descubierta independientemente por John Dalton alredor de 1801, anque la descripción de Dalton ye menos meticulosa que la de Gai-Lussac.<ref>Dalton, J. (1802) [http://books.google.com/books?id=3qdJAAAAYAAJ&pg=PA595#v=onepage&q&f=false "Essay IV. On the expansion of elastic fluids by heat,"] ''Memoirs of the Literary and Philosophical Society of Manchester'', vol. 5, pt. 2, pp. 595-602.</ref><ref>http://www.chemistryexplained.com/Fe-Gue/Gai-Lussac-Joseph-Louis.html</ref> En 1804 Gai-Lussac fixo dellos ventureros ascensos en globu aerostáticu d'hidróxenu hasta altores percima 7000 metros sobre'l nivel del mar que-y dexaron investigar otros aspeutos de los gases, una proeza que naide más realizó nos 50 años siguientes. Tomó midíes de la presión, la temperatura, el mugor y amueses d'aire, que más tarde analizó químicamente, amás de realizar midíes magnétiques a delles altitúes.
Llinia 577:
=== Finales del sieglu XX ===
En 1970, [[John Pople]] creó'l programa [[Gaussian]] que facilitó descomanadamente los cálculos de la [[química computacional]], como la ecuación de Schrödinger molecular según la [[teoría d'orbitales moleculares]].<ref>W. J. Hehre, W. A. Lathan, R. Ditchfield, M. D. Newton y J. A. Pople, Gaussian 70 (Quantum Chemistry Program Exchange, Program Non. 237, 1970).</ref> En 1971 [[Yves Chauvin]] presentó una esplicación al mecanismos de reaición de les [[Metátesis olefínica]]s.<ref>«Catalyse de transformation
En 1985, [[Harold Kroto]], [[Robert Curl]] y [[Richard Smalley]] afayó los [[fullereno]]s, una clase de grandes molécules de carbonu con forma de [[poliedru|poliedros]] con cares hexagonales o pentagonales, que'l so nome conmemora al arquiteutu [[Richard Buckminster Fuller]] famosu por usar diseños similares nos sos [[Cúpula xeodésica|cúpules xeodésiques]].<ref>{{cita web | títulu = The Nobel Prize in Chemistry 1996 | obra = Nobelprize.org | editorial = The Nobel Foundation | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/ | fechaacceso = 28 de febreru de 2007}}</ref> En 1991 [[Sumio Iijima]] usó'l [[microscopiu electrónicu]] p'afayar un tipu de fullereno cilíndricu denomináu [[nanotubo]], anque los primeros trabayos nesti campu realizárense en 1951. Esti material ye un importante componente nel campu de la [[nanoteunoloxía]].<ref>{{cita web | títulu = Benjamin Franklin Medal awarded to Dr. Sumio Iijima, Direutor of the Research Center for Advanced Carbon Materials, AIST | editorial = National Institute of Advanced Industrial Science and Technology | añu = 2002 | url = http://www.aist.go.jp/aist_y/topics/20020129/20020129.html | fechaacceso = 27 de marzu de 2007|urlarchivo=http://web.archive.org/web/http://www.aist.go.jp/aist_y/topics/20020129/20020129.html|fechaarchivo=3 d'avientu de 2015}}</ref>
| |||