|
[[Image:Ken_n_dennis.jpg|thumb|right|300px|[[Ken Thompson]] y [[Dennis Ritchie]]]]
'''Unix'''® (o '''UNIX''') ye un [[sistema operativu]] [[portable]], [[multitarea]] y [[multiusuariu]]; desarrollaudesendolcáu de primeres por un grupu de trabayadores de los [[llaboratorios Bell]] d'[[AT&T]], entreente los que figuren [[Ken Thompson]], [[Dennis Ritchie]] y [[Douglas McIlroy]].
GüeyGüei, la pallabra ''UNIX'' utilizaseemplégase pa dellos conceutos dependiendo del contestu nel que ye usada. Esto lleva a confusionestracamundios:
* '''UNIX - familia''': dende'l puntu de vista téunicu, UNIX refiereserefierse a una familia de sistemes operativos que comparten unos criterios de diseñu y interoperabilidadinteroperabilidá en común. Esta familia caltién más de 100 sistemes operativos desarrollaosdesendolcaos en 20 años. De toes menesmaneres, ye importante amosar qqu'esta definición nun quier dicir necesariamente qqu'estos sistemes operativos compartan códigu o cualisquiercualesquier propiedá inteleutual.
* '''UNIX - el sistema operativu orixinal''': dende'l puntu de vista hestóricuhistóricu, UNIX refiereserefierse a la subfamilia de sistemes operativos que descienden de la primer implementación orixinal d'AT&T. El terminu descendencia tien qqu'interpretase como trabayos derivaosremanecíos que comparten propiedá inteleutual cola implementación orixinal.
* '''UNIX - la marca''': dende'l puntu de vista llegal, Unix ye una marca de mercaumercáu. Dicha marca ye propiedá de “The Open Group”, una organización d'estandarización que dexa l'usu de la marca a cualisquiercualquier sistema operativu que cumpla colos sussos estándares espublizaos. Too ello independientemente de que'l sistema operativu en cuestión seya descendiente o clónicu del Unix orixinal. Resumiendo, la marca Unix nun ye propiedá de nenguna compañía.
== Families ==
Les families UNIX más significatives son:
* '''AT&T''': la familia que tuvo eltevo'l suso orixenorixe nel UNIX d'AT&T. Considerada la familia UNIX "pura" y orixinal. Los sussos sistemes operativos más significativos son UNIX System III y UNIX System V.
* '''BSD''': familia orixinada pol llicenciamientu d'UNIX a Berkely. BSD incorpora propiedá inteleutual que nun bien d'AT&T, la primer implementación de los protocolos [[TCP/IP]] que dieron orixenorixe a [[Internet]].
* '''AIX''': esta familia xurde pol llicenciamientu d'UNIX System III a [[IBM]].
* '''Xenix''': familia que bien de la merca de los drechos orixinales d'AT&T por SCO.
* '''GNU''': En [[1983]], [[Richard Stallman]] anunciara'l [[GNU|Proyeutu GNU]], un ambiciosu esfuerzuesfuerciu pa facer un sistema similarasemeyáu a Unix, que pudiera distribuisedistribuíse llibremente. El software desarrollaudesarrolláu por esti proyeutu -- por exemplu, GNU [[Emacs]] y [[GCC]] -- tamién ye parte fundamental d'otros sistemes UNIX. En [[1991]], cuando [[Linus Torvalds]] entamó a proponer el ''kernel'' [[Linux (núcleu)|Linux]] y a xuntar colaboradores, les ferramientes GNU yeranyeren la meyor opción. Al combinase los dos elementos, formose la base del sistema operativu (basaubasáu en [[POSIX]]) que güeygüei conocemos como [[GNU/Linux]] o [[Linux]], a seques. Les [[Distribución Linux|distribuciones]] basaes nel kernel, el software GNU y otros paquetes amestaos —entre—ente les que puedepue mencionase a [[Debian GNU/Linux]] o [[Fedora]]— son aguañuaguaño mui popularesperpopulares tanto entreente los usuarios domésticos pero sobre toucomo nel mundu empresarial. Dese cuenta que Linux tien un orixenorixe independiente, polo que ye un ''clónicu'' d'UNIX y non un UNIX nel sentíu hestóricuhistóricu.
LasLes rellaciones entreente estes families son les que siguenvienen darréu, n'orde cronolóxicu (aprosimauaproximáu):
* La familia BSD xurde del llicenciamientu del UNIX orixinal d'AT&T.
* Xenix tamién xurde por llicenciamientu del UNIX orixinal d'AT&T, anque entá nun yera propiedá de SCO.
* AIX xurde por llicenciamientu d'UNIX System III, pero tamién incorporta propiedá inteleutual de BSD.
* La familia orixinal AT&T incorpora illegalmente propiedá inteleutual de BSD n'UNIX System III r3.
* La familia AIX vuelve a incorporar propiedá inteleutual de la familia AT&T, esta vegadavuelta procedente d'UNIX System V.
* GNU/Linux incorpora propiedá inteleutual de BSD, gracies a qqu'ésteésti tamién lliberase con una llicencia de códigu abiertu nomada ''Open-source BSD''.
* Anque nun ta demostraudemostráu, se creecreese que GNU/Linux incorpora propiedá inteleutual d'AIX, gracies a la collaboración d'IBM na versión 2.4 del suso núcleu (kernel).
== Implementaciones más importantes ==
| 