Diferencies ente revisiones de «Tomelloso»
Contenido eliminado Contenido añadido
m correición de nomes propios |
m apostrofación |
||
Llinia 4:
'''Tomelloso''' ye una ciudá [[España|española]] asitiada al nordés de la [[provincia de Ciudá Real]], na comunidá autónoma de [[Castiella-La Mancha]]. Ta asitiada nel centru xeográficu de la rexón natural de [[La Mancha]], siendo la capital oficiosa de la [[Llurdiu Altu]]. Ye'l conceyu con mayor población de la zona y l'octavu de Castiella-La Mancha.
El so términu dende la [[Edá Media]] tópase venceyáu a les cañaes de la [[Mesta]], dientro
Linda al norte con [[Pedro Muñoz (Ciudá Real)|Pedro Muñoz]], al este con [[Socuéllamos]], al sur con [[Argamasilla d'Alba]] y [[Alhambra (Ciudá Real)|Alhambra]] ([[Campu de Montiel (Ciudá Real)|Campu de Montiel]]) y al oeste, con [[Campu de Criptana]] y [[Arenales de San Gregorio]].
Llinia 17:
Mientres la [[Edá Media]] nel llugar hubo otros villares que fueron abandonaos, yá que [[La Mancha]] foi tierra fronteriza onde se producíen frecuentes escaramuzas ente [[cristianos]] y [[musulmanes]]. Probablemente yera esta la razón, acentuada poles difíciles condiciones climatolóxiques y la probeza del terrén, la qu'obligaba a los qu'intentaben establecese nesti llugar a abandonalo. Cuando los cristianos consiguieron emburriar a los [[musulmanes]] más al sur hasta la so capitulación en [[1.492]], la repoblación d'estes tierres fíxose más segura y surdió una notable actividá [[agrícola]] y [[ganadera]].
Pol actual cascu urbanu de Tomelloso crúciense dos importantes rutes de la Mesta: la [[Cañada Real Soriana]], utilizada pol ganáu trashumante pa movese dende los valles
Tiense constancia que la paraxa denomada "Los Tomillosos", conocíu asina dende la [[Edá Media]], volvió ser d'aprovechamientu agrícola a finales del [[Sieglu XV]], siendo oxetu de disputes ente les villes de [[Castillo de Peñarroya|Peñarroya]] y [[Campu de Criptana]].
Llinia 32:
Nesta situación de [[pedanía]] de [[Socuéllamos]] va caltenese Tomelloso hasta'l [[sieglu XVIII]], en que la pujanza de la población, el fechu de devasar n'habitantes al so matriz y los agravios a los que se víen sometíos los sos vecinos, motivó un nuevu pidimientu de exención de villazgo, que-y foi concedida finalmente en [[1758]]. Agora bien, diferencies en cuanto al términu axudicáu a la nueva villa, según al pagu indemnizatorio a [[Socuéllamos]], dilataron la efectividá d'esta independencia hasta [[1769]], en que conciliaes los dos villes llograron un alcuerdu definitivu que punxo fin a más de 200 años de dependencia de Tomelloso de [[Socuéllamos]].
Mientres el llargu intervalu de tiempu que trescurrió dende la perda de la primer independencia hasta la consecución de la so definitiva exención, Tomelloso va beneficiase del cayente de [[Socuéllamos]] y [[Argamasilla d'Alba]] p'aumentar la so población. Esto foi asina por graves problemes d'hinchentes y morrines acaecíes en [[Socuéllamos]] mientres el [[sieglu XVII]], según la marcha de families importantes de la villa
Llinia 41:
La necesidá de nueva mano d'obra pa faer frente a la ingente cantidá de tierres plantaes de vide en Tomelloso y pueblos comarcanos, propiedá munches d'elles de vecinos de Tomelloso, fixo qu'importantes recursos humanos recalaren nuevamente nesta población dende finales del sieglu XIX y mientres tol primer terciu del sieglu XX, superando Tomelloso yá na década de [[1920]] la cifra de 20.000 habitantes y consiguiendo, previu pidimientu del so Conceyu, el títulu de ciudá en [[1927]].
La enorme producción vínica, xunida a les pésimes víes de comunicación de la llocalidá, favorecieron el desenvolvimientu de gran númberu de alcoholeras dende finales del [[sieglu XIX]] hasta metá del [[sieglu XX]], que per aciu destilación alcohólica amenorgaben el volume de la producción vínica facilitando asina'l so tresporte y comercialización. Estes alcoholeras, nun primer momentu propiedá de vecinos de Tomelloso y más tarde d'importantes empreses del sector alcoholero nacional, llevaron a Tomelloso a ser el primer productor
Llinia 70:
=== Ríos y agües soterrañes ===
El [[ríu Guadiana]] bordia'l términu municipal de [[Tomelloso]] pel Sur y l'Oeste. Vien de les [[Llagunes de Ruidera]] y vien encajonado hasta'l términu
El so réxime irregular, dio llugar a históricos hinchentes (aveníes) correxíes pola construcción del [[Banzáu de Peñarroya]].
Na actualidá, el [[ríu Guadiana]] ta enriáu dende'l citáu banzáu hasta la llocalidá
Pel norte de [[Tomelloso]] circulen los calces de dos afluentes del Guadiana: [[Záncara]] y [[Córcoles]] qu'alternen enllargaos periodos de estiaje con crecíes qu'anubren les tierres cercanes.
Na zona del monte circulen, en dómines de nube, numberosos regueros qu'alimenten les cuenques de los ríos citaos o peneren les agües a los [[acuíferos]].
Llinia 80:
=== Vexetación ===
Ye una tierra greba, con escasa vexetación natural. En principiu predominaba la carba típica del monte mediterraneu pero, fundamentalmente a partir del [[sieglu XIX]], foi oxetu d'una progresiva deforestación, siendo sustituyíu por grandes estensiones de viñéu de secanu y daqué de cebera. Nos últimos años prodúxose la intensiva conversión de les viñes de secanu en regadío y l'introducción d'otros cultivos de regadío: [[melón]], [[pimientu]], plantes forrajeras... Por esta razón, los restos d'esa vexetación natural mediterránea hai que buscalos precisamente nesa zona que citábamos enantes ("[[el monte]]"), nes carreteres
=== Suelos ===
Llinia 283:
=== Ferrocarril ===
Tomelloso nun cunta con tresporte ferroviariu anguaño, anque sí tuvo una estación de pasaxeros y mercancíes fai más de 40 años. La llinia yera un ramal Tomelloso - Argamasilla d'Alba - [[Cinco Cases]], que nesta última llocalidá, conectaba cola estación
Anguaño, ta estudiándose la posibilidá de construyir nuevamente una estación de ferrocarril, a la que se dedica esti [http://www.rzapaterocumpletupalabra.com/ sitio web].
Llinia 311:
El retablu antiguu en madera policromada foi quemáu, mientres la [[Guerra Civil]] [[1936]]. L'actual retablu ye de [[1940]], en madera policromada y alluga una talla de la [[Asunción de la Virxe]].
=== Muséu
Obra del arquiteutu [[Fernando Figares]]. Allugáu na cai que lleva'l nome del pintor, inaugurar en [[1986]] y ye propiedá municipal. Tien dos sales cola esposición permanente de les obres vencíes pol pintor y una tercera en que se faen esposiciones temporales.
| |||