Diferencies ente revisiones de «Matrimoniu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Preferencies llingüístiques: efectu => efeutu |
m "rellación" en cuenta de "relación" (que nun ta nel DALLA) |
||
Llinia 4:
El '''matrimoniu''' (del llatín: ''matrimonīum'') ye una [[institución|institución social]] que crea un venceyu [[cónyuge|conxugal]] ente los sos miembros. Esti llazu ye reconocíu socialmente, yá sía per mediu de disposiciones xurídiques o pela vía de los usos y costumes. El matrimoniu establez ente los cónyuges —y en munchos casos tamién ente les [[familia|families]] d'orixe d'estos— una serie d'obligaciones y derechos que tamién son afitaos pol [[derechu]], que varien, dependiendo de cada sociedá. Otramiente, la unión matrimonial dexa legitimar la [[filiación]] de los fíos procreaos o adoptaos de los sos miembros, según les regles del [[Sistemes terminolóxicos de parentescu|sistema de parentescu]] vixente.
El matrimoniu más allá de ser un venceyu conxugal, ye la institución social que constitúi la [[Familia (bioloxía)|familia]], y poro, atopando
Por ser una institución por demás estendida nel mundu —anque non de manera universal— la definición del matrimoniu ye materia de diverses disciplines. Dende'l puntu de vista del derechu occidental, el matrimoniu constitúi una unión de dos persones que tien por finalidá constituyir una familia. Hasta va pocos años considerábase un elementu esencial de la definición el fechu que dambos contrayentes teníen de ser de [[Heterosexualidad|sexo opuestu]], pero nel últimu tiempu esti elementu foi oxetu de moderaciones por cuenta de la apertura, en dellos ordenamientos, al [[matrimoniu ente persones del mesmu sexu]].
En vista de la información etnográfica llograda de diverses sociedaes, l'[[antropoloxía del parentescu]] define'l matrimoniu como la unión de dos o más persones que cumplen roles de xéneru definíos pola sociedá, inclusive tratándose de matrimonios homosexuales.{{ensin referencies}} El matrimoniu, dende'l puntu de vista antropolóxicu, ye una institución que dexa legitimar la descendencia d'una muyer y crea
El matrimoniu puede ser civil o relixosu y, dependiendo de la relixón o del ordenamientu xurídicu, los derechos, deberes y requisitos del matrimoniu son distintos. Agora bien, non toles sociedaes establecen la distinción ente [[matrimoniu civil]] y [[matrimoniu relixosu]]. Esta distinción solo puede esistir naquellos contestos onde l'Estáu atraxo la reconocencia del matrimoniu como una de les sos atribuciones. En dellos países occidentales el matrimoniu civil nun foi reconocíu hasta feches relativamente recién. Por casu, [[Chile]] reconocer dende 1884.<ref>Salinas Araneda, 2009: 7.</ref> Arxentina, facer dende 1888, en virtú de la [[Llei de Matrimoniu Civil|Llei 2393]]. Dellos estaos qu'adoptaron el matrimoniu civil nun reconocen les uniones conxugales realizaes so les normes relixoses, otros reconocer como opción con validez xurídica equivalente al matrimoniu civil. En contraparte, les relixones nun suelen reconocer el matrimoniu civil como una forma d'unión conxugal acorde colos sos preceptos.
Llinia 25:
Mientres el tercer sieglu de nuesa yera producióse, n'Occidente, el pasaxe d'una sociedá na que'l matrimoniu nun yera de nenguna manera una institución creada pa tola sociedá, a una sociedá na que se da por sentáu, como natural que'l matrimoniu ye una institución fundamental pa toos.<ref name="Veyne"> {{Cita llibru|apellíu=Veyne|nombre=Paul|enlaceautor=Paul Veyne|añu=1984|capítulo=Familia y amor mientres l'altu Imperiu Romanu|títulu=Amor, familia, sexualidá|editorial=Barcelona, editorial Xíriga|isbn=978-848-586-009-8}}</ref>
Na sociedá pagana'l matrimoniu nun yera la norma, el matrimoniu yera utilizáu solo polos poderosos, poles clases altes. Na [[antigua Roma]] la castidá nun yera una virtú, nun yera necesariu contraer matrimoniu pa tener
El [[idioma griegu|griegu]] nin siquier tien una pallabra específica pa designar el matrimoniu. Nun esistía un trámite nin civil nin relixosu. Sicasí, dempués del 33DC la pallabra usada para [[matrimoniu]] en [[griegu Koine]] ye "γαμέω, [[gaméo]]" que la so identificación nel diccionariu griegu "Strong" ye [[G1062]]; el so significáu ye casase: "matrimoniu, casáu(a), casar."
Llinia 35:
L'oxetivu de la ἐγγύη, ''engúê'' yera dar nacencia a fíos lexítimos que pudieren heredar los bienes paternos. Una estricta fidelidá yera riquida de parte de la esposa, en casu d'adulteriu yera devuelta a la casa paterna. Pal varón, el [[adulteriu]], especialmente con esclaves, esclavos o prostitutes, taba dexáu.<br />
En Esparta los varones nun convivíen coles sos muyeres pero l'oxetivu yera producir mozos fuertes. El varón axuntar cola so muyer na escuridá y dempués de tener
Plutarco afirmaba que, asina, los maríos ''«ignoren l'enfastiu y el cayente del sentimientu que corada una vida de mancomún ensin torgues»''.<ref>Plutarco, ''Vida de Licurgo'', xv, 10</ref><br />
Llinia 79:
El matrimoniu ente persones del mesmu sexu reconoz llegal o socialmente un matrimoniu formáu por contrayentes del mesmu [[sexu|sexu biolóxicu]] o [[identidá de xéneru]].
Les primeres lleis de la [[Hestoria del mundu actual|dómina actual]] en reconocer el matrimoniu ente persones del mesmu sexu fueron aprobaes mientres la primer década del [[sieglu XXI]]. A la Fecha-n}}, quince países ([[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Arxentina|Arxentina]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Bélxica|Bélxica]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Brasil|Brasil]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Canadá|Canadá]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Dinamarca|Dinamarca]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'España|España]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Francia|Francia]], [[Irlanda]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Islandia|Islandia]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Noruega|Noruega]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Nueva Zelanda|Nueva Zelanda]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu nos Países Baxos|Países Baxos]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Portugal|Portugal]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Sudáfrica|Sudáfrica]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Suecia|Suecia]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Uruguái|Uruguái]]) y delles xurisdicciones subnacionales de [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Méxicu|Méxicu]] y los [[Reconocencia d'uniones del mesmu sexu n'Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] dexen casase a les pareyes del mesmu sexu. [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu nel Reinu Xuníu|Reinu Xuníu]] promulgó una llei pa llegalizar el matrimoniu ente persones del mesmu sexu, válida n'Inglaterra y Gales, que va entrar a valir a mediaos de 2014.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-23338279 Same-sex marriage becomes law in England and Wales]</ref> Sicasí, siguen esistiendo países nos que'l matrimoniu homosexual ye illegal, según aquellos que penalicen les soles
== Fundamentos xurídicos ==
Llinia 158:
== Bibliografía ==
* Luis Martínez Vázquez de Castro, ''El conceutu de matrimoniu nel Códigu Civil'', Aranzadi, 2008 ISBN 978-84-470-2929-7
* San Román, Teresa y Aurora González Echevarría (1994): '' Les
* Salinas Araneda, Carlos (2009) ''El matrimoniu relixosu ante'l derechu chilenu'', [[Pontificia Universidá Católica de Valparaíso]].
* {{cita llibru|isbn=978-84-8355-741-9|títulu=El matrimoniu: ¿contrato basura o bien social?|url=http://www.aranzadi.es/index.php/catalogo/tipo/libro/el matrimoniu-contrato-basura-o-bien-social-ed1|añu=2008|autor=Varios autores|editorial=Thomson Aranzadi}}
| |||