Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Transición española»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m "rellación" en cuenta de "relación" (que nun ta nel DALLA)
m nomes propios: Tienru Galván => Tierno Galván
Llinia 230:
Pola esquierda, el panorama taba apoderáu polos dos partíos hestóricos, el PSOE y el PCE. El primeru muncho menos enllantáu, pudiera realizar el so [[XXVII Congresu del PSOE|XXVII Congresu]] dientro d'España n'avientu de 1976 dempués de cuarenta años, gracies a la tolerancia del gobiernu pos entá nun fuera llegalizáu. El PSOE reafitar nesi Congresu como un partíu socialista marxista y republicanu, anque'l programa inmediatu que defendía yera moderáu —poner en marcha una serie de reformes sociales y económiques que dexaren algamar los niveles de bienestar y de proteición social que gociaben los europeos del norte d'Europa, dempués de bastantes años de gobiernos socialdemócrates—.{{Harvnp|Juliá|1999|p=226 |ps= }}{{Harvnp|Tusell|1997|p=48 }} Nel Congresu, celebráu sol lema ''Socialismu ye llibertá'' y al qu'asistieron importantes líderes socialistes europeos como [[Willy Brandt]] y [[Olof Palme]], ratificóse'l lideralgu del ''grupu sevillanu'' encabezáu por [[Felipe González]] y [[Alfonso Guerra]].{{Harvnp|Ruiz|2002|p=32 |ps= }}
 
Pero apostándo-yos l'espaciu socialista» al PSOE atopaba'l [[Partíu Socialista Popular (España)|Partíu Socialista Popular]] del profesor [[Enrique TienruTierno Galván]] amás d'otros partíos socialistes d'ámbitu rexonal» —ente los que destacaba'l [[Moviment Socialista de Catalunya]]— que formaben la [[Federación de Partíos Socialistes]] (FPS), qu'a la fin optaríen por presentar candidatures conxuntes de ''[[Unidá Socialista]]'' PSP-FPS, en llugar d'integrase nel PSOE, que se negó a formar coalición con ellos.{{Harvnp|Juliá|1999|p=227 |ps= }}
 
Pela so parte el PCE, el partíu antifranquista hexemónicu, abandonara'l ''[[marxismu-leninismu]]'' y la so dependencia del [[Partíu Comunista de la Xunión Soviética]], y agora defendía'l llamáu ''[[eurocomunismu]]'', una vía democrática p'algamar el socialismu −escurre que compartía colos partíos comunistes italianu y francés−, anque ensin abandonar del tol ''modelu leninista'' de la [[Revolución d'Ochobre de 1917]]. Xuntu al PCE y apostándo-y l'espaciu comunista» esistía un numberosu grupu de pequeñes organizaciones y partíos d'estrema esquierda que nun fueron llegalizaos y que por tantu nun pudieron presentase a les eleiciones so les sos propies sigles —[[Movimientu Comunista]], [[PCE (m-l)|PCE (marxista-leninista)]], [[Partíu del Trabayu d'España]], [[Lliga Comunista Revolucionaria]], [[Organización Revolucionaria de Trabayadores]], [[Organización Comunista d'España (Bandera Colorada)]], etc.—.{{Harvnp|Juliá|1999|p=227 |ps= }}
Llinia 246:
Les [[eleiciones xenerales d'España de 1977|eleición celebraron el 15 de xunu de 1977]] ensin que se produxera nengún incidente y con una participación bien alta, cercana al 80% del censu. La victoria foi para UCD, anque nun consiguió algamar la mayoría absoluta nel Congresu de Diputaos —llogró'l 34 % de los votos y 165 escaños: faltáben-y 11 pa la mayoría absoluta—.{{Harvnp|Juliá|1999|p=230 |ps= }} La razón del so ésitu rellacionóse entós con que la coalición liderada por Suárez consiguiera capitalizar la enorme popularidá del presidente y les enormes ventayes que-y concedió l'única canal de televisión qu'entós esistía n'España ([[TVE]]), según los arrogantes creitos que-y concedieron los bancos pa financiar la campaña eleutoral.{{Harvnp|Ruiz|2002|p=37 }}
 
El segundu trunfador foi'l PSOE que se convirtió nel partíu hexemónicu de la esquierda —al consiguir el 29,3% de los votos y 118 diputaos— desbancando per ampliu marxe al PCE —que llogró'l 9,4% de los votos y quedóse en 20 diputaos— a pesar de que yera'l partíu que soportara'l mayor pesu na llucha antifranquista —tamién quedó desbancado el PSP de TienruTierno Galván que namái llogró seis diputaos y el 4% de los votos—. L'otru gran ganáu de les eleiciones, xuntu col PCE, foi l'Alianza Popular de Fraga que namái llogró'l 8,3% de los votos y 16 diputaos —13 de los cualos fueren ministros con Franco—{{Harvnp|Tusell|1997|p=47 }}, anque l'escalabru mayor carecer la democracia cristiana de Ruiz Giménez y Gil Robles que nun llogró nengún diputáu. {{Harvnp|Ruiz|2002|p=37-39 }} Una de les razones del fracasu de la democracia cristiana foi que la xerarquía de la Ilesia católica nun la sofitó; otra foi qu'el so programa nun conectó col so eleutoráu potencial. {{Harvnp|Tusell|1997|p=48 }} Per otru llau, nin la estrema derecha —que namái llogró en xunto 192.000 votos—{{Harvnp|Gil Pecharromán|2008|p=354}} nin la estrema esquierda consiguieron representación parllamentaria. {{Harvnp|Ruiz|2002|p=38 }}
 
Tres les eleición dibuxó un sistema de partíos llamáu de «[[bipartidismu]] imperfectu», onde dos grandes partíos o coaliciones (UCD y PSOE), que s'asitiaben escontra'l centru políticu, recoyeren el 63% de los votos y partíense más del 80% de los escaños (283 de 350), y otros dos partíos o coaliciones asitiábense, con muncho menores sofitos, nos estremos —AP na derecha, PCE na esquierda—. La esceición al bipartidismu imperfectu constituyir el País Vascu, onde la PNV consiguió 8 escaños, y Cataluña onde'l [[Apaute Democràtic per Catalunya]] encabezáu [[Jordi Pujol]] llogró 11.{{Harvnp|Ruiz|2002|p=37-39}}{{Harvnp|Tusell|1997|p=52 }}
Llinia 313:
 
=== Les eleiciones xenerales y les municipales de 1979 ===
Aprobada la Constitución, Adolfo Suárez decidió eslleir les Cortes y convocar [[eleiciones xenerales d'España de 1979|nueves eleiciones]]. Los dos fuercies polítiques mayoritaries reforzárense nel añu anterior —UCD convirtiéndose en partíu políticu nel so primer Congresu celebráu n'ochobre; el [[PSOE]] unificando'l socialismu español al absorber al [[Partíu Socialista Popular (España)|Partíu Socialista Popular]] de [[Enrique TienruTierno Galván|TienruTierno Galván]] y a otros partíos socialistes d'ámbitu rexonal— y aspiraben a ganar. Por eso na campaña eleutoral quedó soterráu'l consensu y los ataques ente los dos partíos fueron frecuentes —nuna intervención en televisión Suárez llegó a dicir que lo que taba en xuegu yera «nin más nin menos que la mesma definición del modelu de sociedá en qu'aspiramos a vivir»—.{{Harvnp|Juliá|1999|p=246-247 }}{{Harvnp|Tusell|1997|p=70 }}
 
Una novedá de la campaña foi'l papel preponderante que xugó la televisión pa espublizar los mensaxes de los partíos en desterciu de los mítines que'l so númberu baxó drásticamente respectu de les eleiciones de 1977, {{Harvnp|Ruiz|2002|p=49 }} anque dellos historiadores atribuyir al desencantu».{{Harvnp|Tusell|1997|p=70 }}
 
El [[eleiciones xenerales d'España de 1979|resultancia de les eleiciones]] nun satisfixo a nengún de los dos grandes partíos yá que les coses quedaron como taben en 1977. UCD volvió ganar —llogró'l 34,3% de los votos—, pero ensin algamar la mayoría absoluta como pretendía —consiguió 168 diputaos—, y el PSOE nun ameyoró sensiblemente les sos resultancies y siguió na oposición —quedar nel 30% de los votos y llogró namái trés diputaos más, pasando de 118 a 121, a pesar de qu'absorbiera al [[Partíu Socialista Popular (España)|PSP]] de TienruTierno Galván—. Lo mesmo asocedió con AP —que se presentó sol nome de [[Coalición Democrática]] y esanició de les sos candidatures a los exministros franquistes, escluyíu Fraga— y el PCE, que tampoco ganaron posiciones —el PCE llogró'l 10,6% de los votos y 23 escaños, ente que AP baxaba al 5,6% y perdía 7 diputaos, pasando de 16 a 9, un resultáu que tuvo a puntu de provocar que Fraga abandonara la política—. Amás aumentó l'astención al respeutive de les de 1977 –pasó del 21 al 32 per cientu atribuyéndose a lo qu'entós s'empezar a llamar el desencantu» de los españoles cola [[clase política]] al nun resolver los dos grandes problemes que más-yos esmolecíen: la crisis económica y el terrorismu. {{Harvnp|Juliá|1999|p=247-248 }}{{Harvnp|Ruiz|2002|p=49-50 }}{{Harvnp|Tusell|1997|p=70-72 }}
 
[[Archivu:Enrique Tierno y Ramón Tamames.jpg|thumb|[[Enrique TienruTierno Galván]] na manifestación del 1 de Mayu pocu dempués de ganar les eleiciones a l'alcaldía de Madrid. A la so esquierda'l [[comunista]] [[Ramón Tamames]], que sería'l primera teniente d'alcalde, en virtú del pactu suscritu pol [[PCE]] y el [[PSOE]].]]
 
Confirmábase'l bipartidismu imperfectu —UCD y PSOE llograren dos tercios de los votos y más del 80% de los escaños— pero los resultaos ufiertaron delles novedaes al respeutive de 1977: los nacionalistes vascos radicales llograron representación parllamentaria —[[Herri Batasuna]], al que se consideraba "brazu políticu" d'[[ETA-Militar]], y [[Euskadiko Ezkerra]], venceyada a [[ETA políticu-militar]]—; el [[Partíu Andalucista|Partíu Socialista d'Andalucía]] consiguió cinco diputaos y otros partíos "rexonales" como [[Unión del Pueblu Canariu]], [[Unión del Pueblu Navarro]] y [[Partíu Aragonés Rexonalista]], unu cada unu; [[Esquerra Republicana de Cataluña]], que pudo presentase coles sos propies sigles, tamién consiguió representación; y la candidatura d'estrema derecha [[Unión Nacional (partíu de 1979)|Unión Nacional]] encabezada por [[Blas Piñar]] llogró un escañu per Madrid.{{Harvnp|Juliá|1999|p=248 }}{{Harvnp|Ruiz|2002|p=50 }}
 
Un mes dempués de les xenerales tuvieron llugar les primeres eleiciones municipales dende la II República, que se saldaron esta vegada cola victoria de la esquierda, qu'ocupó les alcaldíes de la mayoría de les grandes ciudaes gracies a los pactos postelectorales que suscribieron el PSOE y el PCE. Mientres los socialistes [[Enrique TienruTierno Galván]] y [[Narcís Serra]], ocupaben les alcaldíes de Madrid y de Barcelona, respeutivamente, el comunista [[Julio Anguita]] convertir nel primer alcalde comunista d'una gran ciudá española de tola so hestoria.{{Harvnp|Ruiz|2002|p=50-51 }}
 
A partir d'entós, según David Ruiz, «la vida municipal cobraría enorme puxanza», a pesar de los escasos medios económicos y personales con que cuntaben los conceyos, «dexando'l saneamientu y arreglamientu de los espacios urbanos, racionalizando la circulación nellos y favoreciendo la recuperación de tradiciones y fiestes populares».{{Harvnp|Ruiz|2002|p=51 }}
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Transición_española»