Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Alfarería»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-(\,|\=) les ([A-Z]) +\1 Les \2)
m Preferencies llingüístiques: técnica => téunica
Llinia 6:
La industria alfarero, amás de la cacía y la cacharrería, toma l'[[azulexu|azulejería]] senciella, la [[tejar|texería]], la [[lladriyu|ladrillería]] y la fabricación de [[baldosa|baldoses]] ensin [[esmalte|esmaltar]].
 
Popularmente, alfarería ye sinónimu de [[cerámica]], magar suel denominase y aplicase el términu ''cerámica'' a un conxuntu de técniquestéuniques más depuraes en qu'intervienen delles cocciones de la pieza, esmaltaos más sofisticaos y decoración más fina.<ref>''Cerámica popular catalana'', J.Corredor-Matheos. Edicions 62, Barcelona (1978) pp.28-31 ISBN 84-297-1391-3</ref> Otres técniquestéuniques que los sos términos acomuñar a l'alfarería y la cerámica son la [[lloza]] y la [[terracota]].
 
== Alfarería y Cerámica ==
Llinia 23:
En xunto, les definiciones con más pesu oficial, depués de coincidir en que dambos términos referir al arte d'ellaborar oxetos de folla, rellacionen la "alfarería" colos ''espacios'' de fabricación y vienta, y a la "cerámica" col conxuntu de ''oxetos'' y les sos aguaes científiques asociaes a l'[[arqueoloxía]].<ref group="nota">Abierta contradición, pos como yá se refirió, el raigañu orixinal d'alfarería ye la folla, la tierra, en cuantes que cerámica fai referencia al barriu ateniense onde trabayaben los artesanos de la folla. Tamién se repara un enclín xeneral n'Occidente por evitar la pallabra alfarería y nel so llugar usar cerámica. Asina, por casu, el tomu XLII de la obra Summa Artis -''Historia Xeneral del Arte''. Espasa-Calpe: séptima edición 1982; primer edición 1948- titúlase «Cerámica española», ensin más. Los cien primeres páxines tán dedicaes a caciplos de folla primitivu.</ref>
 
Nun manual clásicu de términos d'arte,<ref>[[#Fatás|Guillermo Fatás]], ''Diccionariu de términos d'arte'', pp. 18/75 .</ref> dambos términos rellacionar col "arte y técniquestéuniques de la folla y el magre"; dándo-y preferencia a la "alfarería" nesta acepción y acutando a "cerámica" la definición de los oxetos fabricaos con felicidaes carauterístiques y faciéndolo estensivu a otros términos más concretos como: [[lloza]], [[porzolana]], [[mayólica]] y [[terracota]].<ref group="nota">Consiguiendo progresivamente qu'estos términos más precisos y antiguos tiendan a sumir n'ares d'un xenéricu "cerámica".</ref>
 
=== Cites técniquestéuniques ===
*"L'alfarería ye la cerámica popular, la más corriente, la que se faía nos pueblos pa usu popular. Dempués vieno la cerámica, tou aquello que ye decoráu, con calter suntuario, artísticu." Emili Francés Sempere.<ref>[http://www.lne.es/secciones/noticia.jsp?pRef=2009041600_36_746396__Aviles-alfareria-esta-condergada-sumir-jovenes-saben-botijo L'alfarería ta condergada a sumir; los mozos nun saben lo que ye un botijo.]</ref>
 
Llinia 45:
'''Alfarería de finu''', referíu a los alfares con producción más cuidada, anque non necesariamente vidrada.
'''Alfarería popular''', tamién llamada tradicional, enmarcada no rural pre-industrial. Engloba tou tipu de cacharrería utilitaria, funcional y barata. La so redolada, orixinalmente, yera llocal: magres y combustibles del llugar, obradores anexos o inclusive dientro de la vivienda, técniquestéuniques elementales; pero col tiempu incluyó tamién la fabricada con recursos modernos pero respetando l'espíritu tradicional de les pieces y el so simbolismu.
 
== Historia y orixe ==
Los primeros oxetos d'alfarería remontar al periodu [[Gravetiense]] ([[Paleolíticu Cimeru]]) y trátase de pequeñes representaciones de divinidaes maternales y de cultu a la fertilidá como la llamada [[Venus de Dolní Věstonice]] datada cerca de 29 000 - 25 000 e.C.<ref>Sureda (1988) p. 94</ref> Una de les pieces más antigua que se conoz ye una vasía del [[periodu Jōmon]] de la dómina de la prehistoria del [[Xapón]] (10 000 e.C. / 8000 e.C.), pieza qu'anguaño s'espón nel [[Muséu Nacional de Tokiu]]. El so nome dáse-y poles marques de cuerda col que ta decorada.<ref>Monreal y Tejada (1988) p. 370</ref>Atopáronse otres evidencies na cuenca del [[ríu Amur]] en Rusia que revelaron rastros de cerámica que daten del 14 000 - 13 000 e.C.<ref>'AMS 14C Age Of The Earliest Pottery From The Russian Far East; 1996-2002.' Derevianko A.P., Kuzmin Y.V., Burr G.S., Jull A.J.T., Kim J.C. Nuclear Instruments And Methods In Physics Research. B223-224 (2004) pp. 735-739.(n'inglés)</ref><ref>'Radiocarbon Dating Of Charcoal And Bone Collagen Associated With Early Pottery At Yuchanyan Cave, Hunan Province, China.' Boaretto Y, Wu X, Yuan J, Chigre-Yosef O, Chu V, Pan Y, Liu K, Cohen D, Jiao T, Li S, Gu H, Goldberg P, Weiner S. Proceeding Of The National Academy of Science USA. Xunu de 2009. 16;106(24):9595-600.(n'inglés)</ref> Esisten cachos d'alfarería atopaos nel sur de [[China]] que fueron dataos por carbonu 14 a finales de 1990 y que se fecharon ente'l 9000 y el 14 000 e.C., en nueves escavaciones realizaes na cueva Xianrendong na [[Jiangxi]] los nuevos alcuentros remontar escontra'l 20 000 e.C.<ref> {{Cita web|url=http://www.bbc.co.uk/mundu/noticies/2012/06/120628_ceramica_antigua_china_cocina_alcohol_jgc.shtml|títulu=.La cerámica más antigua del mundu|fechaaccesu=2 de xunetu de 2012| autor=Pallab Gohsh |editorial=BBC Mundu|fecha= 29 de xunu de 2012}}</ref> {{VT|cerámica china}}
 
Una de les técniquestéuniques que caractericen les [[cultura neolítica|cultures neolítiques]], y que se considera una prueba pa la ordenación cronolóxica, ye la cerámica o magre modeláu. Les pequeñes figures de magre cocíu yá s'atopaben nel [[Paleolíticu Cimeru]],<ref>Sureda (1988) p.86</ref> anque ye nel Neolíticu cuando apaez el vacíu a partir del trabayu con magre y, por tanto, alcuéntrase una utilidá nes vasíes, que s'usen pa la ellaboración de los alimentos cocinaos al fueu. Nel [[Próximu Oriente]], atopóse cerámica d'unu o dos milenios anteriores a l'apaición del cultivu de los [[cebera]]es, polo qu'esta asociación de la nacencia de l'alfarería cola práutica [[agricultura|agrícola]] y culinaria alcuéntrase entá dientro d'una ciertu tracamundiu.<ref name="Sur">Sureda (1988) p.87</ref>
 
Los primeros artesanos especializaos apaecieron en [[Mesopotamia]], qu'inventaron les ferramientes pa trabayar meyor el magre, como'l [[tornu d'alfareru]] y el fornu pa cocela escontra'l 3400 e.C.<ref>Honour / Fleming (1987) p.17</ref><ref>Midgley (1993) p.33</ref> Igualmente en [[Antigua Grecia|Grecia]] como nos [[Balcanes]] la influyencia de la cultura d'[[Anatolia]] apreciar nes vasíes con forma de tulipa y con [[engobe]], colloráu y blancu. En Grecia empezaron a decorase les pieces con motivos xeométricos, que yeren los detalles más habituales xuntu con reproducciones de plantes y escenes cotidianes, que se faíen asonsañando l'arte de la escultura.<ref>Sureda (1988) p.88</ref>
Llinia 56:
[[Estrabón]] y [[Pliniu'l Vieyu]] atribuyeron la invención de la rueda del alfareru al escita [[Anacarsis]] que morrió cerca de 550 e.C. Sicasí, [[Homero]] fala yá d'ella nes sos obres y sábese que'l padre de la poesía griega precedió en dellos sieglos al discípulu de [[Solón]]. Los [[Toscana|toscanos]], en tiempu de [[Porsena]], trabayaben tan bien nesti arte que los sos artefactos pagar a un preciu más eleváu en tiempos d'[[Augustu]] que los mesmos de plata y oru.<ref>Diccionariu enciclopédicu popular ilustráu Salvat (1906-1914)</ref>
 
N'[[Europa]] [[mediterraneu|mediterránea]] les pieces más antigües son, probablemente, les atopaes nel xacimientu de Camprafaud ([[Lenguadoc]]) y Verdelpino ([[Provincia de Cuenca|Cuenca]]), pieces dataes nel [[VI mileniu e.C.]]; nun presenten nengún tipu de decoración. Tamién hai pieces del [[III mileniu e.C.]] atopaes en [[Cataluña]], [[Provenza]], [[Córcega]] y [[Dalmacia]]; nesti casu, la so decoración basar na impresión con conches marines, técnicatéunica llamada «montserratina» pol so gran bayura nel [[macizu de Montserrat]] y que tamién ye conocida como [[cerámica cardial]].<ref>Sureda (1988) p.89</ref>
[[Archivu:Ägyptisches Museum Leipzig 029.jpg|thumb|Cerámica exipcia de la cultura [[Naqada I]], [[circa]] 3700 e.C.]]
Los afayos [[arqueoloxía|arqueolóxicos]] nel [[Alto Exiptu]], na fase [[Naqada I]], faen suponer que dende'l 4500 al 3500 e.C. practicábase l'[[agricultura]]. Tamién se soterraben los muertos en tumbes, onde yera frecuente l'usu de dotes funeraries ente los que yera normal atopar vasíes de terracota colorada con motivos pintaos en blancu; les decoraciones que predominaben yeren les de tipu xeométricu, como por casu [[triángulu|triángulos]], [[Círculu#Semicírculu|semicírculos]] y espigues.<ref>Sureda (1988) pp.126-127</ref>Escontra'l 4000 e.C. nel pueblu de [[Badari]] fabricábense vasíes d'alfarería de parés fines y pulíes y del aproximao 3600 e.C. atopáronse grandes cantidaes d'oxetos pintaos, con figures d'animales y tamién con escenes de barcos de remos.<ref>Historia Universal del Arte (1984) p.32</ref>
Llinia 66:
La influyencia de dichu tipu d'alfarería apreciar en zones del [[Adriáticu]] y d'[[Italia]] con carauterístiques propies, como les realizaes en [[Venecia]] y [[Lombardía]] mientres l'IV mileniu. Ente les sos peculiaridaes, cabo destacar, que son vasos con boca cuadrada. La llegada ya influyencia de xente de diches zones que s'establecieron en [[Cataluña]] significó la producción de pieces de cerámica similares, como son los vasos de boca cuadrada, que s'atoparon en delles sepulturas de la llamada [[cultura de los sepulcros de fuesa]] qu'hai especialmente pela zona del [[Solsonés]].<ref>Sureda (1988) pp. 91-92</ref>
 
Nel periodu inicial de la [[Edá del bronce]] la mayor parte de les vasíes tán realizaes, na [[civilización micénica]], a mano ensin l'ayuda de nenguna rueda d'alfareru, que foi introducida a la fin d'esta dómina, consiguiendo con ello una meyor regularidá na producción. Cuasi toles pieces tán apolazaes con una ferramienta que dexa unes marques, la pintura primitiva facer con magre líquidu y les llinies grabaes enllenar con otru magre blancu. En [[Creta]] producióse una técnicatéunica d'enfornáu que producía un acabáu de les pieces con chiscadures en colloráu y negru. Les [[jarra|jarres]] con [[pitorru]] son comunes mientres l'estilu cicládico y de normal realizaes con una pintura mate.<ref>Historia Universal del Arte (1984) pp.113-115</ref>
{{VT|Cerámica micénica|Cerámica cicládica|Cerámica campaniense}}
 
[[Archivu: Cuzco MAP P1100900.JPG|thumb|left|[[Aríbalo incaicu]]. Muséu d'Arte Precolombino, [[Cuzco]], [[Perú]].]]
Na antigüedá americana la mayoría de los sos pueblos yeren agrícoles y, por tanto, sedentarios, lo que fixo que se produxeren grandes cantidaes d'instrumentos domésticos pal so usu culinariu o d'almacenaxe. Anque s'utilizaron distintos magres según el territoriu onde se fabricaben, el fornu abiertu yera l'únicu conocíu en tola [[América]] indíxena. La técnicatéunica de la realización yera, polo xeneral, a mano, ensin ayuda de tornu, y utilizóse el molde según la dómina y la cultura. Les formes son similares, anque con ciertes particularidaes, nes de [[Méxicu]], por casu, onde tamién s'utilizaben los concos pequeños éstos teníen pates y el fondu arralláu con incisiones que sirvíen pa moler el [[Capsicum|chile]] y otros condimentos. Tamién se realizaron urnes funeraries, sobremanera nel territoriu [[Sudamérica|suramericanu]].<ref>Sánchez Montañés (1988) pp.8-25</ref>
 
L'orixe de la cerámica producir na mariña de la [[Ecuador]] escontra'l 3200 e.C. Fixéronse unos estudios por arqueólogos norteamericanos y ecuatorianos, onde se trató de demostrar les semeyances d'esta cerámica cola de la cultura xaponesa de [[periodu Jōmon]]. En dambos países, les formes y técniquestéuniques teníen rellación coles sos economíes, preferentemente marítimes.<ref>Sánchez Montañés (1988) p.27</ref> En [[Colombia]] atópense afayos de cerámica dataes nel añu 2925 e.C. con instrumentos bien toscos de concos semiesféricos. Olles de color acoloratáu y negru apaecen en [[Perú]] yá nel periodu un pocu más tardíu, escontra'l 2000 e.C. La [[cultura Huari]], foi una civilización andina que florió nel centru de los [[Andes]] aproximao dende'l sieglu VII hasta'l XIII, ente les pieces que destaquen tópense los [[huaco]]s. Una de les formes más carauterística de los inques peruanos foi'l [[aríbalo incaicu]], utilizáu principalmente pal tresporte de l'agua.<ref> Sánchez Montañés (1988) p.86</ref>
{{VT|Cerámica incaica}}
Nos [[Estaos Xuníos]], destaca la cultura esistente na parte esti del país, llamada «del monte», apaez escontra'l 2000 a. C y ye una cerámica con impresiones a base de cuerdes o texíos, técnicatéunica que se realizaba palmotiando la superficie de los instrumentos con paletes de madera onde s'endolcaren, primeramente, cuerdes o texíos.<ref>Sánchez Montañés (1988) pp.117-118</ref>
 
=== Península Ibérica ===
[[Archivu:Cogotas-II (Ceramica a peine) Segunda Edad del Hierro.jpg|thumb|Instrumentu de Cogotas II, nel [[Muséu Arqueolóxicu de Valladolid]].]]
[[Archivu:Enterramiento argárico en tinaja.jpg|thumb|Enterramientu de la [[cultura d'El Argar]] dientro d'una [[tinaja]].]]
Les técniquestéuniques fuéronse tresmitiendo amodo dende'l [[Oriente Próximu]] escontra Europa occidental, y tamién a la [[Península Ibérica]], con un desfase d'unos dos mil años aproximao.<ref>Sempere Ferràndiz (2006) p.38</ref> Esti procesu evolucionó acordies con una serie de factores:
* '''La redolada natural y climático propiu del llugar''': el factor [[xeoloxía|xeolóxicu]] como base de la materia primo yera necesariu pa llograr el material primario, la [[magre]], y tamién yera necesaria la esistencia d'árboles pa consiguir la lleña que s'usaba na posterior cocción en fornos. El clima foi un factor importante, yá que, por casu, en llugares como [[Siberia]] o [[Patagonia]] nun se llegó a producir cerámica. Tamién na Península Ibérica hai grandes desfases ente rexones de la mariña coles de la [[Pandu]], el [[Cantábricu]] o les [[Islles Baleares]] y [[Canaries]]. Nunes zones el progresu y evolución yera constante y n'otres el mesmu sistema y técnicatéunica perduraba mientres más años. Asina mesmu sábese que mientres los meses d'iviernu nun se llegaba a trabayar pola mor del fríu.<ref>Sempere Ferràndiz (2006) p.39</ref>
* '''La dinámica cultural''': otru factor por que la teunoloxía evolucione, son les circunstancies social y cultural. Una concentración de poder como la qu'asocedió nes grandes civilizaciones de l'[[Historia Antigua|antigüedá]], impulsa la necesidá d'ellaborar oxetos suntuarios pa palacios y cultos relixosos, según cacíes, instrumentos pa guardar alimentos y bébores. L'influxu d'otros pueblos más poderosos como los [[Fenicia|fenicios]], [[Grecia|griegos]], [[pueblu árabe|árabes]] y [[Antigua Roma|romanos]], introdució'l so estilu y les formes de les vasíes a pueblos que quedaben sol so dominiu.<ref name="Sem">Sempere Ferrándiz (2006) p.40</ref>
* '''L'aumentu de la demografía y les sos necesidaes''': ye natural que cuando se produz una medría [[demografía|demográficu]] más aceleráu, les necesidaes funcionales aumenten, ye necesariu que los productos trespórtense y almacenen, como ta demostráu qu'asocedió nuna dómina como'l Neolíticu.<ref name="Sem" />
Llinia 107:
Los [[Grecia|griegos]] establecieron el so comerciu cola población ibérica ente'l 600-550 e.C., sobremanera con cacíes seriaes. Polo xeneral, estes pieces yeren producíes pal gran consumu, y presentaben una decoración senciella, lo que demuestra que la economía de la península nun yera bien bona en comparanza cola de los [[etruscu|etruscos]] que si mercaben verdaderes obres d'arte tocantes a la cerámica griega. Nesta importación peninsular destaquen los [[Kílix]], d'un tamañu ente 10-15 centímetros de diámetru y con una base d'unos 10 centímetros, la mayoría d'estes pieces atopáronse en [[Valencia]] y al sureste de la península. Esta vasía, xuntu coles [[crátera|cráteres]], son les pieces más reproducíes polos alfareros ibéricos xuntu con pequeños [[cántaru (recipiente)|cántaros]] del tipu [[asko]].<ref>Sempere Ferrándiz (2006) p.152</ref> Los vasos griegos atopaos en [[Ampurias]] representen más del setenta y cinco per cientu del total de los vasos atopaos n'España.<ref>Josep Barberá i Enric Sanmartí (1978). ''Afayos griegos n'Iberia anteriores al sieglu V e.C.'', Barcelona, Ed. Irnuht Polígrafa.</ref>
 
Mientres más de cinco siglos, los griegos, celtes, íberos y cartaxineses se yuxtaponen por tola península. Les diferencies ente les diverses rexones son evidentes y caltiénense hasta la [[Edá Contemporánea]]. La cerámica evoluciona a partir de la llegada de los recién llegaos que s'establecen nel territoriu y qu'enseñen nueves técniquestéuniques artesanales, según nuevos vezos na agricultura y na cultura culinaria.<ref>Sempere Ferràndiz (2006) pp.163-164</ref>
 
=== Cerámica ibérica ===
Llinia 119:
{{AP|Conquista de Hispania}}
[[Archivu:TS Hispánica Hayes 132 de Cástulo (M.A.N. 1969-33-1) 01.jpg|thumb|180px|[[Concu]] de [[terra sigillata]] del sieglu I procedente de [[Linares (Xaén)|Linares]], [[provincia de Xaén (España)|Xaén]].]]
Cuando [[Hispania]] cai so la potestá de [[Imperiu romanu|Roma]], l'oficiu d'alfareru esperimenta un gran desarrollu. Non yá lleguen a la península grandes cantidaes de cerámica, sinón tamién operarios que traen y enllanten la so técnicatéunica y la so saber. A partir del sieglu I e.C., procedente de la [[Magna Grecia]], introducir en tol territoriu les primeres cacíes fines y los vasos de colores vivos, pieces que son copiaes en tolos talleres artesanos. Destaquen les obres de barniz negru y barniz coloráu, con parés fines y la cubierta vidrada, y los tipos más abondosos son les [[ánfora|ánfores]], [[Lucerna (llámpara)|lucernas]] y [[cacía|cacíes]]. Les cacíes realizar en diverses modalidaes pero la de [[terra sigillata]] ye la preferida y solíase realizar con una decoración en [[Relieve (arte)|relieve]], con galba de color coloráu. Los centros de producción na península atópase en [[Teruel]], [[Granada (España)|Granada]], [[Andújar]], [[Linares (Xaén)|Linares]] [[Solsona]], [[Mérida (España)|Mérida]] y [[La Rioxa (España)|La Rioxa]].<ref>Sempere Ferràndiz (2006) pp. 223-231</ref>
 
Otra aplicación de l'alfarería ye la producción de tuberíes pa la conducción de l'agua:
{{cita |Les tuberíes de cerámica tienen les siguientes ventayes: primero, en cuanto al trabayu, porque si asocede dalgún desperfecto, cualesquier puede reparales, y segundu, porque l'agua resulta muncho más sana conducida por tuberíes de cerámica que de chombu (...) Y per otru llau, ye meyor el sabor de lo que pasó por tubería de cerámica: por que toos, a pesar de tener les sos meses bien provistes de cacía de plata, sicasí, adopten cacíes de cerámica pa beber agua, porque elles dan meyor sabor. |[[Vitrubio]]<ref>Vitrubio. ''Los diez llibros d'arquiteutura''. Llibru VIII, capítulu VII. Roma.</ref>}}
 
== TécniquesTéuniques de modeláu ==
{{VT|Tornu d'alfareru}}
[[Archivu:Alfarera de Trinidad, Marchigüe, Chile.jpg|thumb|200px|Alfarera [[Chile|chilena]] ''modelando a mano'' (urdiendo) una vasía.]]
[[Archivu:PotteryShaping.ogv|200px|thumb||Procesu de modeláu con tornu llétricu.]]
Esisten cuatro categoríes básiques:
* '''Modeláu a mano''': les técniquestéuniques manuales son les más primitives, onde les pieces son construyíes por aciu l'espurríu de la pasta en rollos, plaques o boles de magre, xeneralmente xuníes por aciu la preparación de magre líquidu llamada [[barbotina]].Una vegada acabada la pieza, la superficie alisar cola mesma mano amugada.<ref name="Sur" /> Nunca dos pieces de cerámica trabayaes manualmente van ser esactamente iguales, polo qu'estes técniquestéuniques nun son les más apropiaes pa faer xuegos de pieces idéntiques, como por casu cacíes de cocina, xuegos de café, de llicor, etc. Esta técnicatéunica dexen al ceramista usar la so imaxinación y crear distintes pieces artístiques. El modeláu a mano yera una técnicatéunica utilizada polos pueblos primitivos y entá s'atopen numberosos artesanos que trabayen maraviosamente, tales como los alfareros de los indios [[Pueblu]], les tribus d'[[África]] central y del sur, los aboríxenes [[Australia|australianos]], Xapón y toa l'Asia oriental. N'España podemos atopar zones onde s'ellaboren esti tipu de vasíes de la manera tradicional, como en [[Galicia]], [[Asturies]] y l'altu [[Aragón]].<ref>Sempere Ferràndiz (2006) p.111</ref>
* '''Modeláu a torneta''': llamáu tamién «tornu lentu», ye un artefactu formáu por un pivós y una rueda, qu'impulsáu pola mano produz un movimientu de rotación discontinuu, colo cual facilítase'l trabayu manual, yá qu'actúa como mesa xiratoria, munchu autores tán d'alcuerdu qu'esti tratamientu puede considerase un trabayu de «modeláu a mano», una y bones el movimientu xiratoriu siempres ye intermitente y tiense que dir modeláu manualmente, sacantes tenga la collaboración d'un ayudante qu'impulse la rotación a la torneta,<ref>Gutiérrez Lloret (1996) p.46</ref> —nesti casu ye cuando se denomina «tornu baxu»—.<ref> Matesanz Vera(1987) p. 254</ref>
* '''Modeláu a [[Tornu d'alfareru|tornu]]''': llamáu tamién «tornu rápidu», ye bien común que les pieces feches en redol sían terminaes manualmente. El tornu d'alfareru ye la técnicatéunica más utilizada pa la creación de pieces en serie. Na actualidá tamién ye emplegáu pa faer pieces singulares o artístiques. Esti métodu ye emplegáu dende l'añu 5000 e.C. nel [[Antiguu Exiptu]], [[Oriente Próximu]] y [[Asia]]. Na Península Ibérica llegó escontra'l sieglu VIII e.C., de mano de los fenicios, magar esisten cerámiques a tornu más antigües importaes d'otres zones del Mediterraneu. Pa trabayar con él, asítiase una bola o pella de magre na rueda del tornu, que ye impulsáu pol pie del alfareru que lu fai xirar. La rueda xira velozmente mientres el magre ye primida d'una manera determinada por qu'adquiera la forma deseyada. El trabayu con tornu rique una gran habilidá técnicatéunica, pero un alfareru habilidosu puede producir munches pieces cuasi idéntiques en poco tiempu. Anguaño utilízase más el tornu llétricu que rique menos esfuerciu.<ref>Sempere Ferràndiz (2006) p.211</ref> Por cuenta de la so naturaleza, los trabayos por aciu l'empléu de tornu son cuasi puramente pieces con simetría radial respectu d'una exa vertical. Estes pieces pueden ser decoraes por aciu la creación de distintes testures sobre la so superficie en visu a faeles visualmente más interesantes. Munches vegaes, les pieces creaes nel tornu son modificaes manualmente, amestándo-y garres, tapes, pies, picos y otros aspeutos funcionales.<ref>Sempere Ferràndiz (2006) p.212</ref>
 
* '''Modeláu al vaciáu''' o col usu de [[molde]]: la técnicatéunica de vaciáu o a molde, ye probablemente la más apropiada pa la producción en serie (industrial). El magre líquidu ye arramada nun molde de yelsu lo que dexa un llixeru endurecimientu. Una vegada que'l molde absuerbe la mayor parte de l'agua de la capa de magre que queda en contautu col molde, el magre remanente ye entornada fuera del molde y déxase ensugar la pieza. Finalmente la pieza ye sacada del molde, corríxense-y les imperfecciones que pueda tener y dexar ensugar al campu. Según el tipu d'obra a reproducir puede faese con un molde d'una sola pieza, cuando'l modelu ye más complicáu los moldes facer de pieces que pueden dise quitando independientemente y ensin rompeles pal so posterior usu, hai que faer un entalle a les pieces del molde por qu'una vegada retiráu'l modelu puédanse ensamblar.<ref>Midgley (1982) p.48</ref>
 
== TécniquesTéuniques de terminación y decoración ==
[[Archivu:LucernaHuesca.JPG|thumb|left|[[Lucerna (llámpara)|Lucerna]] romana con [[engobe]], del [[sieglu I]] atopada n'[[Uesca]].]]
D'antiguo decoraben les vasíes por aciu trabayos adicionales practicaos na so superficie; una gran meyora foi la decoración con caña, dempués l'apolazo y finalmente el vidráu.
Llinia 143:
Pueden crease efeutos visuales interesantes por aciu l'usu de magres de distintu color. Los magres de pigmentación distinta son llixeramente amasaes nuna mesma bola, antes d'empezar el modeláu de la pieza. Anque xeneralmente cualquier magre puede ser utilizada nesti procesu, les distintes velocidaes d'ensugáu y espansión mientres la cocción faen que seya avezada l'usu de namái una pasta cerámico clara, añedir colorante a una parte d'ella. Tamién puede faese una analoxía cola [[marquetería]], primiendo pequeños bloques de magre coloriáu conxuntamente.
 
El [[bruñidor|bruñido]], al igual que la técnicatéunica del mesmu nome cola que se trabaya'l metal, rique estregar la superficie de la pieza contra otra superficie pulida (xeneralmente utilízase aceru o piedres) hasta alisar, apolazar y sacar rellumu al magre. Los magres más finos queden más pulíes y brilloses que les aspres, y tamién dexen un meyor ensugáu de la pieza antes de bruñirla, anque esto aumenta'l riesgu de quebraduras. Pa consiguir una superficie más acabada, puede aplicase una fina capa de [[barbotina]] sobre'l magre semiseca.<ref name="Sempere Ferràndiz_1">Sempere Ferràndiz (2006) p.216</ref>
 
Finalmente, el magre puede pintase con distintes clases d'[[esmalte]]s. Los [[engobe]]s xeneralmente son aplicaos cuando la pieza alcuéntrase cruda, n'estáu de «cueru». Ye avezáu que les pieces decoraes con engobe tan solo pasen pol fornu cerámicu una vegada. Tanto los esmaltes cerámicos como les [[xamusca|xamusques]] que dan un acabáu vítreu precisen que les pieces pasaren una vegada pol fornu antes de ser aplicaos, y una segunda vegada p'afitalos a la cerámica, anque dellos ceramistes faen trés o más enfornaes, dependiendo de les resultaos que busquen.<ref name="Sempere Ferràndiz_1">Sempere Ferràndiz (2006) p.216</ref>
Llinia 149:
== Fases d'ellaboración ==
[[Archivu:Clay-ss-2005.jpg|thumb|300px|left|Magre del [[Periodu Cuaternariu|cuaternariu]] n'[[Estonia]].]]
Toles pieces cerámiques pasen por delles fases mientres la so ellaboración: preparación de la folla, modeláu, ensugáu, primer cocción o enfornáu (alfarería tradicional) y cocciones d'aplicación de técniquestéuniques cerámiques.
 
=== Preparación ===
Llinia 165:
=== Enfornaos ===
{{VT|Fornos d'alfarería y cerámica n'España}}
Depués ye llevada al fornu, onde pierde'l mugor químico y adquier una mayor resistencia y sonoridá. Puede ser que con esta cocción la pieza yá se dea por acabada, como ye'l casu de l'alfarería, o qu'entá rica d'enfornaos posteriores, como asocede na cerámica.<ref>Fuga, Antonella, ''TécniquesTéuniques y materiales d'arte'', Editorial Electa, Barcelona (2004) ISBN 84-8156-377-3</ref>
 
Pueden riquir delles sesiones de fornu pa llograr efeutos decorativos especiales, como por casu pa llograr la llamada decoración negativa, utilizada en delles cultures ancestrales, como la [[Cultura Vicús#Cerámica Vicús|Vicús]]. L'efectu de decoración negativa llograr al cubrir con magre dalgunes partes de la vasía na fase final de la so cocción, d'esta miente, les partes cubiertes caltienen el so color orixinal, ente que les partes descubiertes tórnense escures o negres por aciu l'amenorgamientu.<ref name="ma">Makowski K. Donnan CB. et al. Vicús. Colección Arte y Ayalgues del Perú. Editáu pol Bancu de Creitu del Perú. Lima, avientu de 1994.</ref>
Llinia 230:
* {{Cita llibru|títulu=Cerámica popular española|apellíu= Llorens Artigas|nome=J |apellíu2=Corredor Matheos|nome2=J|editorial= Editorial Blume|ubicación= Barcelona|añu= 1982|isbn= }}
* {{Cita llibru|apellíu=Matesanz Vera|nome= Pedro|títulu=La cerámica medieval cristiana nel norte (sieglos IX-XIII): Nuevos datos pal so estudiu editorial=Congresu d'Arqueoloxía Medieval Española, 2 I|allugamientu= Uviéu|añu=1987}}
* {{Cita llibru|apellíu=Midgley|nome= Barry|títulu=Guía completa d'escultura, modeláu y cerámica: TécniquesTéuniques y materiales|añu=1993|editorial= Ediciones Akal|ubicación =Madrid|isbn =9788487756290}}
* {{Cita llibru|apellíu=Monreal y Tejada|nombre= Luis|títulu=Historia Universal del Arte:África, América y Asia|añu= 1988|editorial= Barcelona, Editorial Planeta|isbn =84-320-6690-7 }}
* {{Cita llibru|apellido=Sánchez Montañés|nome=Emma|títulu=La Cerámica precolombina: la folla que los indios fixeron arte|añu= 1988|editorial= Madrid, Ediciones Anaya|isbn= 84-207-2960-4 }}
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Alfarería»