Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Escultura»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m Bot: Ortografía habitual na wiki
m Preferencies llingüístiques: técnica => téunica
Llinia 1:
{{1000}}
[[Archivu:Michelangelo's Moses (Rome).jpg|thumb|right|El [[Moisés de Michelangelo|Moisés]] de [[Michelangelo]]]]
La '''escultura''' ye l'arte que consiste en representar oxetos, figures en trés dimensiones con barru, con piedra, con bronce...<ref>''Diccionariu de la llingua asturiana''. [[Uviéu]], [[2000]], [[Academia de la Llingua Asturiana]], p. 538.</ref> Ye la rama de les [[artes visuales]] qu'opera en trés dimensiones, y una de les [[artes plástiques]]. Los primeros escultores que ficieron figures con intención de pervivencia usaron dos técniquestéuniques principales, la [[talla]] (quitando material de la pieza usada como base) y el modeláu (añediéndo-y material, como arcilla), sobro una base xeneralmente de piedra, metal, cerámica o madera. Dende'l [[modernismu]], sicasí, los movimientos artísticos tienen fecho escultura sobre cuasi cualisquier material de base y coles más estremaes técniquestéuniques. Anguaño materiales de toa triba (plásticu, fibra de vidriu...) son tallaos, soldaos, modelaos, moldeaos, fundíos...
 
La escultura en piedra aguanta'l pasu del tiempu muncho meyor qu'otres obres artístiques feches en materiales más perecederos, lo que fai que, aparte de la cerámica, la mayoría los restos artísticos de les cultures antigües seyan escultures. Sicasí, ye imposible de saber si había o non una tradición nelles d'escultura en madera, que taría perdida por completu casu que la hubiera, y tamién perdiéronse les pintures que cubríen la mayoría de les escultures antigües, qu'aportaron a nós ensin adornos pictóricos.
Llinia 10:
 
==Tipos d'escultura==
La principal distinción ye la qu'estrema la '''escultura de bultu redondu''', modelada en toa la so circunferencia y non xunida a denguna otra superficie (sacante, delles veces, una base o pedestal), y los '''relieves''', xunidos polo menos en parte a otra superficie de fondu. El relieve aveza a soclasificarse, en función del so gráu de proyeición dende'l muru nel que se sofita, en [[baxurrelieve]], [[alturrelieve]] y, delles veces, en mediurrelieve. El relieve ye la forma avezada de representación escultórica de grupos con delles figures o con una estructura narrativa, difíciles de conseguir na escultura exenta, y ye la técnicatéunica habitual de representación tanto de la escultura arquitectónica, la que se presenta como adornu n'edificios, como de la escultura decorativa de pequeñu tamañu (cerámica, xoyería, adornos de metal...). La escultura en relieve puede decorar tamién [[estela|esteles]], llábanes verticales xeneralmente de piedra que tamién inclúin munches veces inscripciones.
 
Otra distinción básica ye la qu'estrema les escultures feches con técniquestéuniques de '''talla''', qu'estraen material del bloque de sustancia (madera, piedra) usáu como base, y les feches con técniquestéuniques de '''modeláu''', que formen o constrúin la obra a partir del material de base. Delles técniquestéuniques como'l fundíu o la estampación usen una matriz intermedia que contién el diseñu col que se producirá la obra; munches d'eses técniquestéuniques permiten la producción de delles copies de la mesma obra.
 
El términu escultura aveza a usase principalmente pa describir pieces de gran tamañu, nomaes a veces escultures monumentales, seyan exentes o xuníes a un edificiu. Sicasí, na so definición estricta había aplicase tamién a munchos tipos de trabayos de pequeñu tamañu desarrollaos en trés dimensiones y creaos coles técniquestéuniques citaes, como medalles, monedes...
<center>
<gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4">
Llinia 40:
Una forma d'escultura presente en munches cultures prehistóriques de tol mundu son les répliques a gran tamañu, y en materiales preciosos, de ferramientes o armes, de les que se piensa que yeren pa un usu ceremonial o pa esponeles o quiciás como ofrendes relixoses. El [[xade]] foi usáu en China, el Méxicu olmeca y la [[Europa]] [[Neolíticu|neolítica]], mentantu qu'en [[Mesopotamia]] facíense cacíes de gran tamañu en piedra. N'Europa y China, finalmente, usábase'l [[bronce]] pa construyir grandes haches y espades.
 
==Materiales y técniquestéuniques==
Los materiales usaos n'escultura son variaos, y foron cambiando a lo llargo la historia. Los materiales clásicos, perduraderos, son los metales (principalmente'l bronce), la [[piedra]] y la [[cerámica]], con alternatives más barates pero menos perdurables como la madera, el güesu y el cuernu. Úsense tamién materiales preciosos, como l'[[oru]], la [[plata]], el xade o'l marfil, pa pieces pequeñes y luxoses, y ocasionalmente en oxetos grandes como les [[crisoelefantina|crisoelefantines]]. Otros materiales, más fáciles d'atopar y más baratos, usáronse pa construyir pieces de consumu ampliu: madera duro (de [[carbayu]], [[Buxus sempervirens|boxe]] o [[tilar]]), [[terracota]] y otros materiales cerámicos, [[cera]] y metales de fundición sencilla como'l [[zinc]] o l'[[estañu]]. Sicasí, permunchos otros materiales tienen formao parte d'esculturas, mesmo nes dómines antigües qu'anguaño.
 
Les escultures avecen a tar pintaes, magar qu'el tiempu o les males restauraciones fagan desapaecer la so cubierta. Tienen usáose munches técniquestéuniques diferentes pa pintar sobro escultures: [[pintura al temple]] y al [[pintura al óleu|óleu]], doráu, aerosol, [[esmalte]]...<ref>[http://www.flashpointmag.com/sculptur.htm ''Painted sculpture'', de Morris Cox (na web flashpointmag.com)]</ref>
 
Munchos escultores tienen andao a la gueta de nueves formes y nuevos materiales pa facer arte. Asina, les escultures más famoses de [[Pablo Picasso]] inclúin pieces de bicicleta, y [[Alexander Calder]] y otros modernistes usaron davezu l'aceru pintáu. Dende la década de 1960 los acrílicos y otros [[plásticu|plásticos]] son ampliamente utilizaos, mentantu qu'artistes como [[Andy Goldsworthy]] constrúin escultures perecederes n'entornos naturales y a partir de materiales naturales. Hai, tamién, formes d'escultura, como la fecha en xelu, arena o con gas, feches aposta pa nun durar. Cristal vidriáu, ferramientes, maquinaria, oxetos de consumu... nos caberos tiempos aprovéchese cualisquier cosa pa facer escultura, inclusive oxetos atopaos casualmente.
Llinia 64:
 
===Cerámica===
La [[cerámica]] ye ún de los materiales emplegaos dende más antiguo pa esculpir. Munches veces, amás, l'arcilla ye'l material nel que munches estatues que van ser fundíes en metal son modelaes orixinalmente. Los escultores, seya cualu seya'l material definitivo que vaigan usar pa la so obra, avecen a facer bocetos en miniatura de les futures obras en materiales llandios y perecederos como'l yesu, la cera, l'arcilla ensin cocer o la [[plastilina]]<ref>[http://www.vam.ac.uk/content/articles/s/sculpture-techniques/ TécniquesTéuniques d'escultura (Victoria and Albert Museum, Londres).]</ref>. Munches cultures tienen producío pieces cerámiques que combinen la so funcionalidá como recipiente pa contener oxetos con una forma escultórica, y también tienen producío piecines decoratives pequeñes de cerámica con función esclusivamente ornamental. Por último, los sellos y los moldes foron usaos pola mayoría les antigües civilizaciones, dende la [[Imperiu romanu|Roma antigua]] y Mesopotamia hasta China<ref>Rawson, Jessica (ed). ''The British Museum Book of Chinese Art'', 2007 (2ª ed), British Museum Press. pp. 140-44. ISBN 9780714124469.</ref>.
 
===Madera===
Llinia 118:
===Antiguu Exiptu===
[[File:Nofretete Neues Museum.jpg|thumb|'''[[Bustu de Nefertiti]]''' esculpíu por Thutmose alredor del 1345 e.C. (Muséu Exipciu de Berlín).]]
Magar que les escultures monumentales del [[Antiguu Exiptu]] son conocíes perende nun podemos escaecer los abondantes exemplos d'escultura de pequeñu tamañu, d'un refinamientu y un valir artísticu perimportante, que produció esta cultura. Los exipcios usaron una técnicatéunica especial de relieve, el relieve fundíu, mui afayaízu pa los llugares nos que la lluz del [[Sol]] incide direutamente. Nelli la imaxe tállase nel bloque del material que fai de soporte, creando, pol desgaste del material qu'arrodia a la imaxe, que queda asina resaltada, un volume "interior". Les pieces así tallaes precisen situase en frente de la pieza pa poder observala. Les figures tallaes nos relieves aseméyense, na so estructura figurativa, a les qu'apaecen na pintura, coles piernes cortaes (si ye que la figura nun ta sentada) y la cabeza de lláu calteniendo'l pechu de frente. Amás, hai un conxuntu estándar de proporciones pa formar les figures, usándose 18 "puños" pa dir dende'l suelu a la llinia del pelo na frente<ref>Smith, p. 33.</ref>. Esti canon apaez bien ceo, pues utilízase yá na paleta de Narmer (Dinastía I), magar que nun se respeta en figures secundaries de la composición qu'apaecen realizando dalgún trabayu, como los prisioneros, o nos cadabres<ref>Smith, pp. 12–13 y nota 17.</ref>. Ye convención tamién que les estatues de sexu masculín seyan más escures que las de sexu femenín. Estatues-retratu de midíes y composición mui estandarizada apaecen bien ceo, na Dinastía II (enantes de 2780 edc)<ref>Smith, 21–24.</ref>. Amás, sacante nel nomáu periodu artísticu d'Amarna, nel reináu d'[[Akenatón]]<ref>Smith, pp. 170–178 y 192–194.</ref> y en momentos concretos como demientres reinó la Dinastía XII, les representaciones idealizaes de los gobernantes camudaron perpoco dende esti final del III Mileniu hasta dempués de la conquista griega<ref>Smith, pp. 102–3 y 133–4.</ref>.
 
Los [[faraón|faraones]] exipcios siempres teníen la consideración de dioses, y la representación d'otros dioses ye muncho menos frecuente n'estatues de gran tamañu, sacante cuando representen al faraón cola forma d'otru dios. Esos otros dioses, por embargu, represéntense a menudu en pintures y relieves. Una representación típica d'un faraón alcontrámoslo na filera de cuatro estatues colosales asitiaes a la vera'l templu d'Abu Simbel; toes elles representen a [[Ramsés II]], y son singulares namái pol so gran tamañu<ref>Smith, pp. 4–5 y 208–209.</ref>, una y bones respuenden a un esquema típicu de representación de la figura del soberanu. Les representaciones de los dioses, o de les sos personificaciones animales, ye perfrecuente, y alcuéntrase inclusu n'oxetos cerámicos d'usu domésticu.
Llinia 145:
El primer signu distintivu de la escultura de la Grecia antigua desarrollose nel periodu [[civilización cicládica|cicládicu]], a entamos de la Edá del Bronce (III Mileniu e.C.), nel que se realizaben figures en [[mármole]], xeneralmente femenines y de pequeñu tamañu, nún estilu xeométrico elegantemente simple. La figura más típica representa a una muyer de pie colos brazos cruciaos, pero hailes en diferentes poses, incluyendo una percomplicada de facer que representa una muyer tocando un [[arpa]] sentada nuna siella<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Getty_Villa_-_Harp_player_-_inv._85.AA.103 Muyer tocando l'arpa (imáxenes en Wikipedia Commons).]</ref>
 
Les siguientes civilizaciones, la [[civilización minoica|minoica]] y la [[civilización micénica|micénica]], conocieron, pola influencia de la cultura siria y la exipcia, un mayor desarrollu de la escultura, magar que nun habría grandes avances hasta'l periodu arcaicu griegu, dende el [[650 e.C.]] pa en delantre, cuando apaez y evoluciona la figura del '''''[[kuros]]'''''. Los ''kuroi'' (plural de ''kuros'') son estatues de gran tamañu, alcontraes en templos y tumbes, que representaben homes xóvenes desnudos; el so equivalente femenín, con muyeres vistíes y peinaos percomplicaos, yeren los ''kore'' (plural '''''[[korai]]'''''). Dambos tipos d'estatua compartíen, na espresión del so rostru, lo que se conoz como ''[[sorrisa arcaica]]''. Créyese que teníen funciones diverses: quiciás delles veces representaben a divinidaes, mentantu qu'otres facíen referencia a la persona enterrada nuna tumba. El so estilu ta nidiamente influyíu polos estilos siriu y egipciu, pero los escultores griegos yá teníen nesi momentu la técnicatéunica suficiente pa esperimentar pela so cuenta dientru d'esi estilu.
 
Demientres el [[sieglu VI e.C.]] la escultura griega desarrollose rápidamente. Volviose más naturalista, y entamaron a representarse munches poses distintes n'escenes narratives, magar qu'entá siguiendo siempre convenciones anatómiques idealizaes. Añedíeronse-y [[frontón (arquiteutura)|frontones]] a los templos. Los del [[Partenón]], n'[[Atenes]], d'alredor del [[520 e.C.]], foron usaos, dempués del saquéu de la ciudá polos [[Imperiu persa|perses]] en [[480 e.C.]], como rellenu pa construyir nuevos edificios, lo que permitió recuperalos, na década del 1880, sin que tuvieran sofrío los daños que tendríen de tener pasao 2.500 años albentestate. Otros restos escultóricos d'esta dómina vienen de Paestum (Italia), la islla de [[Corfú]], [[Delfos]] y el [[templu d'Afaya]] (na islla d'Aegina)<ref>Cook, pp. 72, 85–109; Boardman, pp. 47–59.</ref>.
Llinia 173:
El periodu helenísticu aveza a considerase qu'entama, por convención, nel añu [[323 e.C.]], añu de la muerte d'[[Alexandru Magnu]], y que fina o bien na fecha de la conquista de Grecia pola república romana ([[146 e.C.]]) o cola derrota definitiva del caberu de los estaos qu'asocedieron al imperiu alexandrinu na [[batalla d'Actium]] ([[31 e.C.]]), que marca tamién el final de la etapa republicana na historia de Roma<ref>Green P., ''Alexander The Great and the Hellenistic Age'', p. XIII. ISBN 978-0-7538-2413-9</ref>. Ye, poro, más estensu que los otros periodos, y estrémense nelli a lo menos dos etapes principales: un periodu inicial d'esperimentación, el nomáu ''estilu pergamín'', con figures exuberantes que tienen cierta sentimentalidá y inclusu vulgaridá; y otru, nel [[sieglu II e.C.]], de vuelta al clasicismu, con fitures más austeres, simples ya elegantes. Sicasí, y pesie a esta división teórica, hai que dicir que ye perdifícil datar les escultures d'esta época, especialmente cuando, como pasa cola mayoría de les conservaes, son copias d'un orixinal perdíu. L'estilu pergamín nun se rellaciona especialmente cola ciudá de Pergamon (na actual [[Turquía]]), de la que toma'l nome. Recíbelo porque dellos de los reis d'esti estáu, perricu na dómina, fueron dellos de les primeres persones que coleccionaron y encargaron copies d'escultures griegues clásiques. Encargaron, además, trabayos nuevos, ente los que rescamplen: l'[[altar de Pergamon]], exemplificador del nuevu estilu, que los sos restos consérvense'n Berlín; el [[mausoléu d'Halicarnasu]] (otra de les siete maravíes del mundu antiguu); la escultura ''Laocoonte y los sos fíos'', exemplu tardíu d'esti estilu; y la escultura orixinal, en bronce, de ''Gálata amorrentando'', de la que sábese que yera parte d'un conxuntu d'escultures encargaes en Pergamon nel añu [[228 e.C.]]. El grupu nomáu ''Toru Farnesiu'', quiciás un orixinal en mármole del sieglu II e.C., ye otru exemplu, ún de los más grandes y complexos, de les escultures d'esti periodu<ref>Cook, pp. 142–156.</ref>.
 
La escultura helenística amplió enforma los temas que se representaben na escultura, en parte de resultes d'un arriquecimientu xeneral del mundu griegu, que permitió el surdimientu d'una clas social de xente perrica que teníen grandes cases decoraes con escultures, que yeren tamién abondantes nos templos y nos espacios públicos. Más barates, y d'usu perestendíu, foron les figurines de Tanagra y otres de pequeñu tamañu que se producíen tanto con temática relixosa (figures de dioses) como con otros temes seculares: animales, muyeres elegantemente vistíes... Los escultores diben siendo técnicamentetéunicamente más finos, y yeren capaces de representar fielmente bayura d'espresiones faciales de los distintos estaos d'ánimu, y tamién a distintes races y xente de toa edá. La escultura de la dómina, por últimu, ye un reflexu tamién de la relaxación moral de la dómina, que vía normal representar escenes bien alloñaes de los temes heroicos que se representaben nos sieglos anteriores. Exemplu d'ellu ye'l Faunu Barberini, que representa un sátiru tumbáu a la pámpana durmiendo, quiciás borrachu<ref>Cook, pp- 142–154.</ref>.
 
Tres de les conquistes d'Alexandru Magno la cultura helenística foi la dominante nes cortes reales de la mayoría de los estaos del Oriente Prósimu y en dellos del Asia Central, y tamién foi teniendo cada vegada más adaptación ente les élites europees, y especialmente n'Italia, aú les colonies griegues controlaben la mayoría del territoriu de la metá meridional de la península. L'arte helenísticu, y los sos artistes, espardieron la so fama bien lloñe y de forma bien intensa, y foi especialmente influyente na república remona y tamién nel arte del budismu, qu'entró en contautu con elli nel territoriu más oriental del conquistáu por Alexandru. El nomáu sarcófagu d'Alexandru, alcontráu en [[Sidón]] ([[Líbanu]]), foi probablemente fecho ellí al entamu d'esti periodu por artistes griegos expatriaos por encargu d'un gobernador persa. Dicir, por últimu, que la riqueza del periodu favoreció'l desarrollu d'una producción masivu a gran escala d'escultures de luxu (xoyería d'oru o plata) de pequeñu tamañu.
Llinia 382:
La imaxe de madera ([[sieglu IX]]) de [[Shakyamuni]], el Buda "históricu", entronizáu nún edificiu ausiliar del templu [[Murō-ji]], ye un exemplu típicu de la escultura de los anicios del [[periodu Heian]]. Represéntase a un Buda corporientu, vistíu con una túnica gruesa con pliegues decoraos n'estilu ''hompa-shiki'' (los pliegues recuerden a les foles del mar) y con una espresión facial austera. La escuela Kei d'escultores, especialmente Unkei, crearon y desarrollaron más tarde un nuevu estilu, más realista, de representación de la figura humana na escultura.
 
Práuticamente toles grandes escultures de Xapón de magar foron budistes, con dalgunos equivalentes [[sintoísmu|sintoístes]], y la decayencia del budismu nel archipiélagu nel sieglu XV traxo apareyada la perda d'importancia de la escultura monumental, que quedó reducida a una función de decoración arquitectónica<ref>Paine & Soper, p. 121.</ref>. Por embargu, los trabayos escultóricos de pequeñu tamañu desarrolláronse hasta algamar un nivel perimportante de sofisticación técnicatéunica y refinamientu n'oxetos como los ''inrō'' (pequeñes caxes pa guardar oxetos) y los ''netsuke'' (cierres del ''obi'', cuerda de la que colgaba'l inrō dende'l cinturón del kimonu) y fundes en metal pa les espades. Nel [[sieglu XIX]] desarrollose una industria d'esportación de pequeñes figurines de bronce, marfil o porzolana de gran refinamientu y creciente complexidá técnicatéunica na so ellaboración.
 
 
Llinia 536:
[[File:SMITH CUBI VI.JPG|thumb|right|''CUBI VI'', de [[David Smith (escultor)|David Smith]] ([[1963]]). Israel Museum, [[Xerusalén]].]]
 
Al entamu del [[sieglu XX]] [[Pablo Picasso]] revolucionó l'arte de la escultura al entamar a crear les sos "construcciones", l'equivalente escultural del [[collage]] pictóricu, nes qu'amestaba diversos oxetos y materiales ensin rellación ente ellos nuna pieza escultórica única. La llegada del surrealismu fizo qu'entamaren a llamase "escultures" a coses que primero nun teníen consideración tala. Exemplu d'ello son les nomaes "escultures involuntaries", feches con diverses técniquestéuniques. Asina, el ''coulage'' consistía en facer escultures vertiendo dalgún material fundíu (cera, metal o inclusu chocolate) n'agua frío, dexando que ficiera figures caprichoses. Nos años siguientes Picasso fizo bien de trabayos en cerámica, provocando, cola so reinterpretación del arte cerámicu de diverses partes del mundu, un renacimientu de l'alfarería, con figures destacaes como [[George E. Ohr]], [[Peter Voulkos]], [[Kenneth Price]] y [[Robert Arneson]]. [[Marcel Duchamp]] creó l'estilu nomáu ''arte atopáu'' (del francés ''objet trouvé''), nel que se trabaya sobre productos manufacturaos con intención artística, fabricando pieces como ''Fonte'' ([[1917]]).
 
De forma asemeyada, el trabayu de [[Constantin Brâncuși]] al entamu del sieglu abrió'l camín pal desarrollu posterior de la escultura abstracta. Rebelándose escontra'l naturalismu de Rodin y los sos contemporáneos, Brâncuși buscó espresar les esencies de los oxetos representaos, como puede vese nes elegantes y refinaes formes de la so serie d'escultures ''Páxaros nel espaciu'' ([[1924]])<ref>Lucie Smith, Edward, ''Visual arts in the 20th century''.Harry N. Abrams, 1997. ISBN 978-0-8109-3934-9</ref>.
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Escultura»