Diferencies ente revisiones de «Pueblu xudíu»

[[Archivu:Aert de Gelder - Esther y Mardoqueo escribiendo la primera carta del Purim.jpg|thumb|275px|En [[Partia|Mesopotamia]]: [[Purim]]. ''[[Ester (personaxe bíblicu)|Esther]] y [[Mardoqueo|Mordecai]] escriben les cartes a los xudíos'', sieglu V e.C.<ref>Jorge Glusberg, ''Obres maestres del Muséu Nacional de Belles Artes'', Buenos Aires: MNBA, 1996, p. 38. El ''[[Llibru de Ester]]'' ye la fonte d'inspiración lliteraria d'esta pintura: "Escribió Mardoqueo [...] y unvió cartes a tolos xudíos que taben en toles provincies del rei Asuero, cercanos y distantes, ordenar que celebraren el día decimocuartu del mes de Adar, y el decimoquintu del mesmu mes, de cada añu, como díes en que los xudíos tuvieron en paz colos sos enemigos, y como el mes en que la murnia se trocó n'allegría, y el llutu en festividá; que los convirtieren en díes de llacuada y de gozu, en día d'unviar regalos cada unu al so vecín, y apurríes a los probes" ([https://www.biblegateway.com/passage/?search=Ester+9&version=RVR1995 Ester 9:20-22]). La obra de Aert de Gelder ye alternativamente conocida como "Ester y Mardoqueo escribiendo la primer carta del [[Purim]]" ([http://mnba.gob.ar/coleccion/obra/8643 MNBA Obra 8643]).</ref> Oliu por [[Aert de Gelder]], 1675.<ref>Cuadru calteníu y esibíu nel Muséu Nacional de Belles Artes, Buenos Aires. Donación de Mario Hirsch, 1983 (Glusberg, ''Obres maestres del Muséu Nacional de Belles Artes'', p. 38). La información provista pol MNBA indica que Aert de Gelder trató en diverses ocasiones la historia de Ester, siendo ella popular n'Holanda mientres el sieglu XVII, cuidao que el pueblu holandés parangonaba nesi entós la so propia llucha contra'l xugu español con aquella que los xudíos de l'Antigüedá llibraben contra los sos enemigos. El ''Llibru de Ester'' narra cómo una nueva xudía intercedió ante'l rei persa Asuero (Xerxes) con cuenta d'evitar la masacre del so pueblu, decreatada por Amen, quien yera enemigu de los xudíos. La masacre taba prevista pa un día "tiráu a suertes". Mas la intervención de Ester contribuyó al trunfu de los xudíos y a partir d'ello estableció la fiesta de [[Purim]], nome que deriva del persa ''p['''o''']r'' <nowiki>[</nowiki>''Llibru de Ester'': "foi hechada '''Pur''', esto ye, la suerte"; [https://www.biblegateway.com/passage/?search=Ester+3&version=RVR1995 ''Ester'' 3:7]<nowiki>]</nowiki> y que significa "echar suertes". La tema yera consideráu ejemplificador y de la mesma celebratorio del trunfu holandés al respective de el so enemigu d'entós, España (Á.M. Navarro y A. Lo Russo; [http://mnba.gob.ar/coleccion/obra/8643 Testu obra MNBA 8643], consultáu y afechu 5 d'agostu de 2014). Ensin dar referencia nenguna, el sitiu del MNBA determina que "Purim" ye un "nome que se deriva del sánscritu ''par'' o del persa ''por''" ([http://mnba.gob.ar/coleccion/obra/8643 Obra MNBA 8643], consultáu 5 d'agostu de 2014); pero ello nun ye del tou esactu: '''Purim''' ye antetodo un términu del [[idioma hebréu]], que'l so singular ye '''Pur''' (פור), y qu'en dicha llingua, tantu la hestórica como la moderna, ye identificáu con '''''hai-goral''''', vocablu que ye entendíu nesti casu como "la suerte" ([[:he:פורים|פורים]]); el términu ye emplegáu n'hebréu dende'l sieglu V e.C.; siendo bien posible que'l términu hebréu provenga de la mesma del [[Idioma persa|persa]] '''Pur''' ([http://jafi.org/JewishAgency/English/Jewish+Education/Compelling+Content/Jewish+Time/Festivals+and+Memorial+Days/Purim/PUR+PURIM+The+Source+and+the+Meaning+of+the+Term.htm Axencia Xudía: Purim]); Ernest Klein suxure que'l términu ''Purim'' provien del [[acadiu]] ''puru'' y esti de la mesma del [[sumeriu]] ''bur'' (''A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language'', Ámsterdam: Elsevier Scientific Publishing Co., 1971; [http://www.etymonline.com/index.php?term=Purim Douglas Harper, "Purim", ''Online Etymology Dictionary'', 2001-2014]). Tanto'l ''Webster's Revised Unabridged Dictionary'' como'l ''Chambers's Twentieth Century Dictionary'' indiquen que la etimoloxía de ''Purim'' ye hebrea ([http://www.finedictionary.com/Purim.html Fine Dictionary: Purim]). Con tou, nenguna de les fontes consultaes suxure un posible orixe sánscritu pal términu en cuestión (consulta realizada 5 d'agostu de 2014). Siendo identificaos a partir de la cronoloxía de los reis de Persia, y al traviés de [[Xerxes I]] en particular, Ester y Mardoqueo pertenecen al sieglu V e.C.; [http://www.jewishencyclopedia.com/articles/967-ahasuerus "Ahasuerus", ''Jewish Encyclopedia'', Nueva York, 1906]; Robert J. Littman, "The Religious Policy of Xerxes and the Book of Esther", ''The Jewish Quarterly Review'', 65/3, xineru de 1975, pp. 145-148; Simón Dubnow, ''Historia Xudía'', Buenos Aires: Sigal, 1977, capítulu XIV; [http://www.chabad.org/search/keyword_cdo/kid/10809/jewish/Ahasuerus.htm "Ahasuerus", ''Chabad'', consultáu 11 d'agostu de 2014].</ref> Colección Hirsch, Arxentina.]]

 

 

Como axetivu xentiliciu hebréu que deriva del nome propiu [[Judá (patriarca)|Judá]], el términu ''xudíu'' aparentemente nun foi aplicáu pa designar a [[Tribu de Judá|los miembros de la tribu]], pero sí lu emplega [[Jeremías (profeta)|Jeremías]] nel testu bíblicu, dándo-y un sentíu nacional, en referencia a aquellos habitantes del sureñu Reinu de Judá que permanecen fieles a [[Yahvéh]],<ref>[http://www.jewishencyclopedia.com/articles/8621-jew-the-word Jewish Encyclopedia: "Jew"]; consultada 5 d'agostu de 2014.</ref>