Diferencies ente revisiones de «Taipéi»

'''Taipéi'''<ref name="DPD">{{Cita web |url= http://lema.rae.es/dpd/?key=Taipéi |títulu= Taipéi |fechaaccesofechaaccesu=1 de setiembre de 2010 |autor= Real Academia Española |enlaceautor= Real Academia Española |añu= 2005 |obra= [[Diccionariu panhispánicu de duldes]] |editorial= Madrid: Santillana}}</ref> (en {{zh|t=臺北市 o 台北市|p=Táiběi Shì}}) ye la ciudá más poblada y [[Capital (política)|capital]] ''[[de facto]]'' de la [[República de China]] dende 1949. El so estatus oficial ye'l de ''capital provisional'' de la República de China. Ye'l centru políticu, económicu y cultural del país. La ciudá tien un metro eleváu y ta conectada por tren d'alta velocidá con [[Kaohsiung]]. Amás ye sede de delles universidaes, el [[Muséu Nacional del Palaciu]] y otres instituciones culturales como l'[[Academia Sínica]], y el [[Taipei 101]], l'octavu edificiu más altu del mundu.

Asitiada nel estremu norte de la [[islla de Taiwán]], Taipéi estiéndese sobre'l [[ríu Tamsui]] y ta a 25 kilómetros al suroeste de [[Keelung]], el so puertu nel [[océanu Pacíficu]]. Cerca de la capital tópase tamién la ciudá costera de [[Tamsui]], na desaguada del ríu nel [[estrechu de Taiwán]]. Atópase nos dos estrechos valles de los ríos [[ríu Keelung|Keelung]] (基隆河) y [[ríu Xindian|Xindian]] (新店溪), que conflúin pa formar el ríu Tamsui a lo llargo de la frontera occidental de la ciudá.<ref name="tcggeo">{{Cita web |url=http://english.taipei.gov.tw/TCG/index.jsp?categid=36&recordid=9152 |títulu=Taipei City Government: Home - I. Geographic Overview |editorial=Taipei City Government |fecha=23 d'ochobre de 2006 |fechaaccesofechaaccesu=4 d'agostu de 2009}}</ref>

La ciudá en sí tien una población envalorada de 2.619.920 habitantes (a marzu de 2009). La ciudá de [[Nuevu Taipéi]] y la ciudá de Keelung formen la área metropolitana de Taipéi, con una población de 6.752.826 habitantes (marzu de 2009).<ref>{{Cita web |url=http://eng.stat.gov.tw/ct.asp?xItem=4597&ctNode=1627 |títulu=Methods and Term Definitions |editorial=Direutorate Xeneral of Budget, Accounting and Statistics |fechaaccesofechaaccesu=4 d'agostu de 2009}}</ref> Sicasí, dambes son alministraes por distintos órganos gubernamentales, yá que Taipéi ye una municipalidá especial alministrada direutamente pol Gobiernu central de la República de China. N'ocasiones "Taipéi" referir al conxuntu de la área metropolitana, ente que la "ciudá de Taipéi" referir a la ciudá en sí.

Taipéi ye considerada una [[Ciudá global|ciudá global alfa]]<ref>{{Cita web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |títulu=The World According to GaWC 2008 |fechaaccesofechaaccesu=25 de xineru de 2010}}</ref> y forma parte d'una importante zona industrial. Ta conectada col restu de la islla por ferrocarril, trenes d'alta velocidá, autopistes, aeropuertos y llinies d'autobús. La ciudá cunta col [[Aeropuertu de Taipéi Songshan]], pa vuelos nacionales, y l'[[Aeropuertu Internacional de Taiwán Taoyuan]], pa vuelos internacionales.

Foi fundada a empiezos del [[sieglu XVIII]] y convirtióse nun importante centru pal comerciu d'ultramar nel [[sieglu XIX]]. [[Xapón]] facer con [[Taiwán]] en 1895 tres la [[Primer Guerra Sino-Xaponesa]] y convirtió a Taipéi na capital de la islla.<ref name="marsh1">{{Cita llibru|apellíos=Marsh |nome=Robert |títulu=The Great Transformation |editorial=M. Y. Sharpe |añu=1996 |páxina=84 |url=http://books.google.com/books?id=2p15NToHH2oC&pg=PA85 |isbn=1563247887 |fechaaccesofechaaccesu=27 de xunetu de 2009}}</ref> La República de China ocupó Taiwán dempués de que Xapón fuera ganada na [[Segunda Guerra Mundial]]. El Xeneralísimu [[Chiang Kai-shek]] declaró a Taipéi capital provisional de la República de China n'avientu de 1949 cuando'l [[Kuomintang]] foi vencíu polos [[Partíu Comunista de China comunistes]], quien se fixeron cola mayor parte de la [[China continental]] mientres la [[Guerra civil china]].<ref name="ng">{{Cita llibru|apellíos=Ng |nome=Franklin |títulu=The Taiwanese Americans |editorial=Greenwood Publishing Group |añu=1998 |páxina=10 |isbn=0313297622 |url=http://books.google.com/books?id=lPzsB_wJQW0C&pg=PA10 |fechaaccesofechaaccesu=27 de xunetu de 2009}}</ref><ref name="bbctimeline-retreat">{{Cita web |url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/asia_pacific/2000/taiwan_elections2000/1949_1955.stm |títulu=Taiwán Timeline - Retreat to Taiwán |añu=2000 |editorial=BBC News |fechaaccesofechaaccesu=13 de xunetu de 2009}}</ref>

La ciudá de Taipéi ta asitiada na cuenca de Taipéi, al norte de Taiwán.<ref name="taipeiprofile">{{Cita web |url=http://www.taipeitravel.net/user/Article.aspx?Lang=2&SNo=04000078 |títulu=About Taipei - Taipei Profile |editorial= ''Department of Information and Tourism, Taipei City Government'' |fechaaccesofechaaccesu=14 de xunetu de 2009 }}</ref> Ta arrodiada pol [[ríu Xindian]] al sur y el [[ríu Tamsui]] al oeste. El terrén llanu de les zones centrales al oeste de la ciudá tien una llixera rimada ascendente escontra'l sur, este y sobremanera al norte,<ref name="tcggeo" /> onde algama los 1.120 metros nel monte Qixing (七星山), llugar onde reposa'l volcán más altu (apagáu) de Taiwán, nel [[Yangmingshan|Parque nacional Yangmingshan]]. Los distritos del norte Shilin y Beitou estender al norte del ríu Keelung y tán xuntu al mentáu parque nacional.

Los picos del monte Qixing y el monte Tatun alzar al nordeste de la ciudá.<ref name="geopop">{{Cita web |url=http://english.taipei.gov.tw/TCG/index.jsp?recordid=116 |títulu=Geography/Population |editorial=Taipei City Government |fecha=29 de marzu de 2004 |fechaaccesofechaaccesu=11 d'agostu de 2009}}</ref> El monte Qixing atopar nel [[Grupu Volcánicu Tatun]] y ye el monte más altu de la cuenca de Taipéi, con un altor de 1.120 metros. El monte Datun, pela so parte, atopar a 1.092 metros d'altor. Estos antiguos volcanes conformen el Parque nacional Yangmingshan, que'l so terrenal abarca hasta'l monte Caigongkeng (菜公坑山).

Taipéi tien un [[clima húmedu subtropical]]. La temperatura medio añal ye de 23,6&nbsp;°C, con temperatures veraniegues medies de 29,4&nbsp;°C ya ivernizos de 11&nbsp;°C. Los branos son húmedos, acompañaos de normal de nubes y [[tifones]], ente que los iviernos son curtios y nidios.<ref name="tpctoday">{{Cita web |url=http://english.taipei.gov.tw/TCG/index.jsp?categid=36&recordid=600 |títulu=Taipei City Today |editorial=Taipei City Government |fecha=17 d'agostu de 2004 |fechaaccesofechaaccesu=11 d'agostu de 2009}}</ref>

|fechaaccesofechaaccesu= 7 de xunu de 2009

La planificación de la ciudá caracterizar por cais rectes y edificios públicos de gran estilu arquiteutónicu occidental.<ref name="jones">{{Cita llibru|apellido=Jones |nome=Ian |títulu=City Museums and City Development |editorial=Rowman & Littlefield |añu=2008 |páxina=102 |isbn=0759111804 |url=http://books.google.com/books?id=sCqPiH5-5-wC&pg=PA101 |fechaaccesofechaaccesu=14 d'agostu de 2009}}</ref> La ciudá ta construyida sobre una configuración en cuadrícula, sicasí, estos bloques son enormes poles normes internacionales (500 metros de llau). Sicasí esiste poca uniformidá de planificación dientro d'estos bloques, polo que les cais (perpendiculares a les cais) y caleyones (paralelos a la cai o perpendicular a la cai) espandir poles víes principales. Estes pequeñes cais non siempres son perpendiculares y atáyense, dacuando, por bloques diagonales.

Como la capital de Taiwán, Taipéi foi'l centru d'un rápidu desenvolvimientu económicu nel país y agora convirtióse nuna de les ciudaes globales na producción d'alta teunoloxía y los sos componentes.<ref>{{Cita llibru |apellíu=Kwok |nome=R. Yin-Wang |añu=2005 |títulu=Globalizing Taipei: the political economy of spatial development |url=http://books.google.com/books?id=wovltKk7JUkC&pg=RA1-PA1636 |páxina=163|editorial=Routledge |isbn=0-415-35451-X |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013}}</ref> Esto ye parte del llamáu [[milagru taiwanés]], que rexistró una crecedera espectacular na ciudá tres la [[inversión estranxera direuta]] na década de 1960. Taiwán ye anguaño una economía [[Acreedor|acreedora]], sostien una de les mayores [[Países por reserves internacionales en dólares estauxunidenses|reserves de divises]] del mundu, con más de 403 mil millones de dólares a avientu de 2012.<ref>{{Cita web |url=http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=5 |títulu=National Statistics, Republic of China – Latest Indicators |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |editorial=Direutorate Xeneral of Budget, Accounting and Statistics}}</ref>

A pesar de la [[crisis financiera asiática]], la economía sigue creciendo a un 5% añal, con práuticamente un emplegu plenu y una baxa inflación. A partir de 2007, el [[PIB nominal]] del nucleu urbanu de Taipéi hai devengado un monto de cerca de 160 millones de dólares, ente que la rexón metropolitana de Taipéi presenta un PIB (nominal) d'alredor de 260 mil millones de dólares, un récor que-y asitiaría númberu 13 ente les [[Ciudaes por PIB|ciudaes del mundu por PIB]]. El [[PIB per cápita]] de Taipéi ye de 48&nbsp;400 dólares, el segundu más altu d'Asia dempués de [[Tokiu]], que tien un PIB per cápita de 65&nbsp;453 dólares estauxunidenses.<ref name="gdppercapita">{{Cita web |url=http://www.cens.com.tw/cens/html/en/news/news_inner_26710.html |títulu=Taipei City Has Second-highest Per capita GDP in Asia: TIER |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |fecha=19 de marzu de 2009 |editorial=China Economic News Service |urlarchivu=http://web.archive.org/web/http://www.cens.com.tw/cens/html/en/news/news_inner_26710.html|fechaarchivu=25 de payares de 2015}}</ref>

Los servicios, incluyíos los rellacionaos col comerciu, el tresporte y banca volviéronse cada vez más importantes. El turismu ye un pequeñu pero significativu componente de la economía llocal<ref>{{Cita web |url=http://admin.taiwan.net.tw/statistics/File/200812/table16_2008.xls |títulu=歷年觀光外匯收入統計 |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |editorial=Tourism Bureau, Ministry of Transportation and Communication}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://admin.taiwan.net.tw/statistics/File/200812/tourist_spots_2008.xls |títulu=97年臺閩地區主要觀光遊憩區遊客人次月別統計 |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |editorial=Tourism Bureau, Ministry of Transportation and Communication}}</ref> totalizando casi 3 millones de visitantes internacionales en 2008.<ref>{{Cita web |url=http://www.euromonitor.com/Euromonitor_Internationals_Top_City_Destination_Ranking |títulu=Euromonitor International's Top City Destination Ranking |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |fecha=20 de xineru de 2010 |urlarchivu=http://web.archive.org/web/http://www.euromonitor.com/Euromonitor_Internationals_Top_City_Destination_Ranking|fechaarchivu=25 de payares de 2015}}</ref> Taipéi tien munches atracciones turístiques y apurre una cantidá importante a la industria de 6.8 mil millones de dólares del turismu en Taiwán.<ref>{{Cita noticies |url=http://focustaiwan.tw/ShowNews/WebNews_Detail.aspx?ID=201007140032&Type=aLIV |títulu=Taiwán's tourism revenue on the rise: survey |editorial=Focus Taiwán News Channel |fecha=14 de xunetu de 2010 |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013}}</ref> Les marques nacionales, tales como [[ASUS]],<ref>{{Cita web |url=http://www.thetechherald.com/article.php/201004/5135/ASUS-set-to-storm-eBook-reader-market |títulu=ASUS set to storm eBook reader market |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |fecha=25 de xineru de 2010}}</ref> [[Chunghwa Telecom]],<ref>"[http://www.cht.com.tw/CHTFinalE/Web/AboutUS.php?CatID=246&NewsID=193&Page=HotNewsDetail Chunghwa Telecom 2008 Form 20-F filed with the O.S. SEC]." Chunghwa Telecom. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.</ref> [[Mandarin Airlines]],<ref>"[http://www.mandarin-airlines.com/english/contactus.htm Contact Us]." [[Mandarin Airlines]]. Consultáu'l 6 de mayu de 2013. "台北總公司: 105台北市民生東路三段134號13樓."</ref> [[Tatung]],<ref>{{Cita web |url=http://www.tatung.com/en/about.asp |títulu=Company Profile |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |editorial=Tatung Company}}</ref> [[Uni Air]]<ref>"Direutory: World Airlines." ''[[Flight International]]''. 30 de marzu–5 d'abril de 2004. [http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2004/2004-09%20-%200331.html?search=%22Uni%20Air%22 88].</ref><ref>"[http://web.archive.org/web/20080103131836/http://www.uniair.com.tw/uniairec/about/employment_01.htm 關於立榮航空]." Uni Air. 3 de xineru de 2008. Consultáu'l 6 de mayu de 2013. {{Zh icon}}</ref> y [[D-Link]]<ref>{{Cita web |url=http://www.dlink.com/corporate/operations |títulu=Global Operations – Global Headquarters |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |editorial=D-Link Corporation |urlarchivu=http://web.archive.org/web/http://www.dlink.com/corporate/operations|fechaarchivu=25 de payares de 2015}}</ref> tienen la so sede na ciudá.

La ciudá de Taipéi tien 46 hermanamientos, dos ciudaes acomuñaes y cuatro trataos d'amistá en 31 países del mundu.<ref>{{Cita web |títulu=International sister cities |url=http://web.tcc.gov.tw/eng/sister_cities.htm |fechaaccesofechaaccesu=6 de mayu de 2013 |obra=Taipei City Council |urlarchivu=http://web.archive.org/web/http://web.tcc.gov.tw/eng/sister_cities.htm|fechaarchivu=25 de payares de 2015}}</ref>

* {{bandera|Malasia}} [[George Town]], [[Malasia]] (2009)<ref>{{Cita web |títulu=Malaysia: Taipei, Georgetown ink friendship memorandum |url=http://www.taiwannews.com.tw/etn/news_content.php?id=1555857 |fechaaccesofechaaccesu=13 de mayu de 2013 |obra=Taiwán News}}</ref>

* {{bandera|Finlandia}} [[Ḥelsinki]], [[Finlandia]] (2012)<ref>{{Cita web |títulu=Taipei, Helsinki Sign Friendship Pact |url=http://english.taipei.gov.tw/ct.asp?xItem=32824661&ctNode=8472&mp=100002 |fechaaccesofechaaccesu=13 de mayu de 2013 |obra=taipei.gov}}</ref>