|
Davy tamién esperimentó esneldando gases. Esti procedimientu esperimental casi resulta fatal en delles ocasiones, pero condució a afayar los inusuales efeutos del [[óxidu nitroso]], que llevaríen a conocelo como gas de la risa. En 1774 el químicu suecu [[Carl Wilhelm Scheele]] afayó'l [[cloru]] y denominar «acedu desflogistizado marín» pensando equivocadamente que contenía [[osíxenu]]. Scheele reparó delles propiedaes del gas de cloru, como'l so efeutu blanqueante sobre'l tornasol, y el so efeutu mortal sobre los inseutos, el so color verde amarellentáu y el so golor similar al del [[agua regia]]. Sicasí, Scheele nun pudo publicar los sos afayos a tiempu. En 1810 Humphry Davy dio-y al cloru'l so nome actual (deriváu de la pallabra griega χλωρός (khloros) «verde amarellentáu») aportunando en que se trataba d'un elementu.<ref>{{cita publicación |autor = Sir Humphry Davy |títulu = On a Combination of Oxymuriatic Gas and Oxygene Gas|publicación = Philosophical Transactions of the Royal Society|volume = 101|númberu = 0|páxines = 155-162|añu = 1811|doi = 10.1098/rstl.1811.0008|url=http://www.chemteam.info/Chem-History/Davy-Chlorine-1811.html }}</ref> Amás demostró que nun se podía llograr [[osíxenu]] a partir de la sustanza conocida como acedu oximuriático (una solución de HCl). Esti descubrimientu rebatió la definición d'ácidu de [[Antoine Lavoisier|Lavoisier]] que los consideraba compuestos d'osíxenu.
El [[yodu]] foi afayáu pol químicu francés [[Bernard Courtois]] en 1811.<ref name=court>{{cita publicación |autor=Courtois, Bernard |títulu=Découverte d'une substance nouvelle dans le Vareck |publicación=[[Annales de chimie]] |volume=88 |páxina=304|añu=1813 |url=http://books.google.com/books?id=YGwri-w7sMAC&pg=RA2-PA304}} </ref><ref>{{cita publicación |autor=Swain, Patricia A. |títulu=Bernard Courtois (1777–1838) famed for discovering iodine (1811), and his life in Paris from 1798 |publicación=Bulletin for the History of Chemistry |volume=30 |númberu=2 |páxina=103|añu=2005 |url=http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2007-Swain.pdf}}</ref> Courtois dio amueses a los sos amigos, [[Charles Bernard Desormes]] (1777-1862) y [[Nicolas Clément]] (1779-1841), por que siguieren la investigación. Tamién-y dio daqué de sustanza a [[Joseph Louis GaiGay-Lussac]] y al físicu [[André-Marie Ampère]]. El 6 d'avientu de 1813, GaiGay-Lussac anunció que se trataba o bien d'un nuevu elementu, o bien d'un compuestu d'osíxenu.<ref name=GaiGay-Lussac>{{cita publicación |autor=GaiGay-Lussac, J. |títulu=Sur un nouvel acide formé avec la substance décourverte par M. Courtois |publicación=Annales de chimie |volume=88 |páxina=311|añu=1813 |url=http://books.google.com/books?id=YGwri-w7sMAC&pg=RA2-PA511}}</ref><ref>{{cita publicación |autor=GaiGay-Lussac, J. |títulu=Sur la combination de l'iode avec d'oxigène |publicación=Annales de chimie |volume=88 |páxina=319|añu=1813 |url=http://books.google.com/books?id=YGwri-w7sMAC&pg=RA2-PA519}}</ref><ref>{{cita publicación |autor=GaiGay-Lussac, J. |títulu=Mémoire sur l'iode |publicación=Annales de chimie |volume=91 |páxina=5|añu=1814 |url=http://books.google.com/books?id=Efms0Fri1CQC&pg=PA5}}</ref> Amás foi GaiGay-Lussac quien suxurió'l nome del yodu, a partir de la pallabra griega ιώδες (iodes) pal violeta (pol color del vapor de yodu).<ref name=court/><ref name=GaiGay-Lussac /> De la mesma Ampère dio parte de la so amuesa a Humphry Davy. Davy fixo dellos esperimentos cola sustanza y diose cuenta de les sos semeyances col cloru.<ref>{{cita publicación |autor=Davy, H. |títulu=Sur la nouvelle substance découverte par M. Courtois, dans le sel de Vareck |publicación=Annales de chimie |volume=88 |páxina=322|añu=1813 |url=http://books.google.com/books?id=YGwri-w7sMAC&pg=RA2-PA522&lpg=RA2-PA522}}</ref> Davy mandó una carta'l 10 d'avientu a la [[Royal Society of London]] onde afirmaba qu'identificara un nuevu elementu.<ref>{{cita publicación |autor=Davy, Humphry |títulu=Some Experiments and Observations on a New Substance Which Becomes a Violet Coloured Gas by Heat |publicación=Phil. Trans. R. Soc. Lond. |volume=104 |páxina=74|fecha=1 de xineru de 1814 |doi=10.1098/rstl.1814.0007 }}</ref> Lo que desamarró los discutinios ente Davy y GaiGay-Lussac sobre quién identificara primero al yodu como elementu, anque dambos reconocíen a Courtois como'l primeru n'aisllalo.
=== GaiGay-Lussac y les lleis de los gases ===
[[Archivu:Joseph louis gay-lussac.jpg|thumb|left|200px|[[Joseph Louis GaiGay-Lussac]] afirmó que la rellación ente los volumes de los gases reactivos los de los productos puede espresase por númberos senciellos y enteros.]]
{{AP|Joseph Louis GaiGay-Lussac|Llei de GaiGay-Lussac}}
El químicu francés [[Joseph Louis GaiGay-Lussac]] compartía con Lavoisier l'interés pol estudiu cuantitativu de les propiedaes de los gases. Dende'l so primer periodu d'investigación 1801-1802, manifestó que tolos gases espandíense proporcionalmente al aumentar la temperatura. A esta conclusión xeneralmente denominar [[llei de Charles]], yá que GaiGay-Lussac concedió-y el creitu del descubrimientu a [[Jacques Charles]], por llegar casi a les sos mesmes conclusiones na década de 1780 anque nun les publicara.<ref name="GL02">{{citation | author = GaiGay-Lussac, J. L. | authorlink = Joseph Louis GaiGay-Lussac | year = L'An X – 1802 |títulu=Recherches sur la dilatation des gaz et des vapeurs |trans_title = Researches on the expansion of gases and vapors |publicación=Annales de chimie | volume = 43 |páxines=137-175 | url = http://books.google.com/books?id=Z6ctSn3TIeYC&pg=PA137#v=onepage&q&f=false}}. [http://web.lemoyne.edu/~giunta/gaygas.html English translation (extract).]<br />
Na páxina 157, GaiGay-Lussac menta los afayos ensin publicar de Charles: ''Avant d'aller plus loin, je dois prévenir que quoique j'eusse reconnu un grand nome de fois que les gaz oxigène, azote, hydrogène et acide carbonique, et l'air atmosphérique se dilatent également depuis 0° jusqu'a 80°, Le cit. Charles avait remarqué depuis 15 ans la même propriété dans ces gaz ; mais n'avant jamais publié ses résultats, c'est par -y plus grand hasard que je les ai connus''. (Antes d'avanzar, tendría d'informar qu'anque yo reconocí munches vegaes que los gases osíxenu, nitróxenu, hidróxenu, y ácidu carbónico [dióxidu de carbonu], amás del aire atmosférico espandir dende 0° a 80°, el ciudadanu Charles diérase cuenta fai 15 años les mesmes propiedaes nos mesmos gases; anque nunca los publicar, que por casualidá conocí.)</ref> Esta llei tamién foi descubierta independientemente por John Dalton alredor de 1801, anque la descripción de Dalton ye menos meticulosa que la de GaiGay-Lussac.<ref>Dalton, J. (1802) [http://books.google.com/books?id=3qdJAAAAYAAJ&pg=PA595#v=onepage&q&f=false "Essay IV. On the expansion of elastic fluids by heat,"] ''Memoirs of the Literary and Philosophical Society of Manchester'', vol. 5, pt. 2, pp. 595-602.</ref><ref>http://www.chemistryexplained.com/Fe-Gue/Gai-Lussac-Joseph-Louis.html</ref> En 1804 GaiGay-Lussac fixo dellos ventureros ascensos en globu aerostáticu d'hidróxenu hasta altores percima 7000 metros sobre'l nivel del mar que-y dexaron investigar otros aspeutos de los gases, una proeza que naide más realizó nos 50 años siguientes. Tomó midíes de la presión, la temperatura, el mugor y amueses d'aire, que más tarde analizó químicamente, amás de realizar midíes magnétiques a delles altitúes.
En 1808 GaiGay-Lussac anunció lo que probablemente foi'l so mayor llogru: a partir d'esperimentos propios y d'otros dedució que los gases a volume fixo caltienen constante la rellación ente la so presión y la temperatura. Y que los volumes de los posibles productos d'una reaición ente gases amás tán en proporción senciella colos volumes de los reactivos. N'otres pallabres que los gases so les mesmes condiciones de presión y temperatura reaccionen con otros en proporciones de volume de númberos enteros y pequeños. Estes conclusiones afigurar na [[llei de GaiGay-Lussac]] y la [[Lleis estequiométricas#Llei de los volumes de combinación|Llei de los volumes de combinación]].
GaiGay-Lussac tamién participó al pie de el so colega profesor na [[École Polytechnique]], [[Louis Jacques Thénard]], nes primeres investigaciones electroquímiques, y analizó los elementos descubiertos por esti mediu. Ente los sos llogros nesti campu destaca'l descubrimientu del boro, pola descomposición del [[acedu bórico]] usando potasiu fundíu. Dambos investigadores formaron parte de los alderiques de la dómina pa modificar la definición de los ácidos ya impulsar l'analís de los compuestos orgánicos p'afayar el so conteníu n'osíxenu ya hidróxenu.
=== Amedeo Avogadro ===
{{AP|Amedeo Avogadro|Llei de Avogadro}}
Tres la publicación de la [[teoría atómica de Dalton]] en 1808, dalgunes de les sos idees centrales fueron rápido adoptaes pola mayoría de los químicos. Sicasí mientres mediu sieglu permaneció la incertidume de cómo se configuraría la teoría atómica y aplicaríase a les situaciones concretes. Por casu colos datos empíricos disponibles hasta'l momentu varios químicos de distintos países desenvolvieron diversos sistemes de pesos atómicos incompatibles. El físicu italianu [[Amedeo Avogadro]] (1776-1856) publicó en 1811 una obra qu'amosaba una salida a esta difícil situación. Presentó la hipótesis de que los volumes iguales de cualquier gas, a la mesma temperatura y presión, conteníen el mesmu númberu de molécules; polo cual la rellación ente los [[pesu molecular|pesos moleculares]] de dos gases yera la mesma proporción que la qu'había ente les sos densidaes, nes mesmes condiciones de presión y temperatura. Amás Avogadro razonó que los gases corrientes nun taben formaos por átomos solitarios sinón por molécules que conteníen dos o más átomos (que yera l'orixe de los distintos pesos atómicos rexistraos). Asina Avogadro foi capaz de resolver el problema col que s'habíen topáu Dalton y otros cuando GaiGay-Lussac reportó que percima del los 100 °C el volume del vapor d'agua yera dos veces el volume del osíxenu usáu pa formala. Según Avogadro la molécula d'osíxenu estremar en dos átomos pa formar l'agua.
La hipótesis de Avogadro foi ignorada mientres mediu sieglu en siendo publicada per primer vegada. Citáronse munches razones pa esti desinterés, incluyíos dellos problemes teóricos como'l dualismu propuestu por Jöns Jacob Berzelius que consideraba que los compuestos calteníense xuntos pola atraición de les cargues positivu y negativu, lo que fadría incompatible la esistencia de molécules formaes por dos átomos llétricamente similares, como'l casu del osíxenu. Amás esistía la barrera de que munchos químicos yeren ronciegos a adoptar métodos físicos (como les determinaciones de densidá del vapor) pa resolver los sos problemes. Sicasí, a mediaos de sieglu les figures más prominentes empezaron a considerar intolerable la diversidá caótica de sistemes de pesos atómicos y fórmules de compuestos en competencia, qu'abondaron por causa de la incertidume. Amás empezaron a atropase pruebes puramente químiques qu'indicaben que lo afirmao por Avogadro podría ser ciertu dempués de too. A mediaos de sieglu, químicos más nuevos como [[Alexander William Williamson|Alexander Williamson]] n'Inglaterra, [[Charles Frédéric Gerhardt|Charles Gerhardt]] y [[Charles-Adolphe Wurtz]] en Francia y [[August Kekulé]] n'Alemaña, empezaron a proponer la reforma de la química teórica por que se afixera a la teoría de Avogadro.
* [[Jacques Charles]], 1746-1823
* [[Claude Louis Berthollet]], 1748-1822
* [[Louis Joseph GaiGay-Lussac]], 1778-1850
* [[Humphry Davy]], 1778-1829
* [[Jöns Jakob Berzelius]], 1779-1848
|
