Diferencies ente revisiones de «Gobernantes de Méxicu»

Contenido eliminado Contenido añadido
m apostrofación
m nomes propios
Llinia 336:
 
| [[Partíu Popular Yorkino]] ([[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]])
| Presidente interín. Nomáu pa cubrir la llicencia solicitada por Bustamante pa detener infructuosamente la rebelión de SantoSanta Anna. Arrenuncia ante'l trunfu de la revuelta.<ref>{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 137}}</ref>
|-
| style="background:red|
Llinia 346:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente constitucional que, a instancies de SantoSanta Anna, asume'l cargu pa concluyir el periodu que tuvo de gobernar como socesor electu de Victoria.<ref>{{Harvsp|Villalpando|2010|pp=138}}</ref>
|-
| style="background:red|
Llinia 356:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Vicepresidente encargáu del poder Executivu. Asume'l cargu al empecipiar el cuatrieniu presidencial, ante l'ausencia de SantoSanta Anna na capital.<ref name="Gómez Farías">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp=139}}</ref>
|-
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| [[Antonio López de SantoSanta Anna]]
|'''8º'''
| [[Veracruz]]
Llinia 366:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente constitucional. Presentar na capital pa empecipiar formalmente la so presidencia.<ref name= "SantoSanta Anna">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp=153-154}}</ref>
|-
| style="background:red|
Llinia 376:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Vicepresidente encargáu del poder Executivu. Asume per segunda ocasión pa cubrir la llicencia dada pol Congresu a SantoSanta Anna, quien se retira a la so facienda de Veracruz argumentando un mala traza de salú.<ref name="Gómez Farías" />
|-
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
2º Mandatu |
Veracruz
Llinia 386:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente titular. Reasume la presidencia al términu de la so llicencia.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:red|
Llinia 396:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Vicepresidente encargáu del poder Executivu. Asume per tercer ocasión pa cubrir nueva llicencia del Congresu dada a SantoSanta Anna.<ref name="Gómez Farías" />
|-
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |3ᵉʳ
Mandatu |
Veracruz
Llinia 406:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente titular. Torna a asumir per tercer vegada la presidencia.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:red|
Llinia 416:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Vicepresidente encargáu del poder Executivu. Asume per cuarta llicencia dada a SantoSanta Anna. Remata les primeres reformes lliberales del país. Ye depuestu por una rebelión conservadora, que sofita Santa Anna. Gómez Farías cola al esiliu.<ref name="Gómez Farías" />
|-
| style="background:blue|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
4º Mandatu |
Veracruz
Llinia 426:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Presidente titular. Torna de la so llicencia a asumir per cuarta vegada la presidencia. Sofitáu polos conservadores, revierte les reformes lliberales.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:blue|
Llinia 436:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Presidente interín. Ye nomáu pa cubrir nueva llicencia de SantoSanta Anna. El [[23 d'ochobre]] de [[1835]] instáurase'l réxime centralista. Gravemente enfermu, arrenunciu al cargo díes antes de finar.<ref>{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 140}}</ref>
|}
 
Llinia 474:
| style="background:blue|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
5º Mandatu |
Veracruz
Llinia 480:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Presidente interín. Ocupa'l cargu por llicencia dada a Bustamante, quien sale a combatir los biltos federalistes.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:blue|
Llinia 490:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Presidente interín, en sustitución de SantoSanta Anna.<ref name= "Bravo">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 142}}</ref>
|-
| style="background:blue|
Llinia 514:
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
6º Mandatu |
Veracruz
Llinia 520:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente provisional, llegó al cargu sofitáu por Mariano Paredes cola promesa de restablecer la Constitución de 1824. Convocatoria a un nuevu Congresu Constituyente, eslleíu por Bravo. Declara obligatoria la educación ente los siete y quince años por decretu'l 26 d'ochobre de 1842.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:blue|
Llinia 534:
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
7º Mandatu |
Veracruz
Llinia 540:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
|Retomó'l poder depués de rematar la so llicencia, nuevamente como presidente provisional.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:blue|
Llinia 554:
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
8º Mandatu |
Veracruz
Llinia 560:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
|Col establecimientu del nuevu orde llegal de les ''Bases orgániques'' (1843), ye electu constitucionalmente pal periodu 1844-1849.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:red|
Llinia 580:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Asume la presidencia interina como sustitutu de SantoSanta Anna. Ye prindáu polos rebeldes federalistes y espulsáu del país.<ref name= "Enrío">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 144}}</ref>
|-
| style="background:red|
Llinia 590:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Presidente constitucional; Foi puestu nel poder polos insurrectos contra SantoSanta Anna. Mientres el so periodu Estaos Xuníos amestóse Texas. Herrera dispunxo la organización d'un exércitu pa la guerra inminente.<ref name= "Herrera">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 149}}</ref>
|-
| style="background:blue|
Llinia 610:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
|Presidente interín impuestu tres la torna de SantoSanta Anna, quien sicasí nun asume'l poder por atopar se en combate.<ref name= "Bravo">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 142}}</ref>
|}
 
== Segunda República Federal (1846-1853) ==
Méxicu adoptó la forma de gobiernu federal nel contestu de la [[Intervención Norteamericana en Méxicu]]. Mientres esti periodu'l país perdió más de la metá del so territoriu. Al términu de la guerra, siguieron los conflictos ente lliberales y conservadores. El periodu conclúi cola ascensión d'Antonio López de SantoSanta Anna a la presidencia, cargu qu'exerció con traces dictatoriales.
 
{| class=wikitable
Llinia 634:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
|Presidente Provisional. Realizó la restauración de la Constitución de 1824 y convocó a eleiciones que ganaría Antonio López de SantoSanta Anna pal periodu 1846-1850.<ref name= "Salas">{{Harvsp|Villalpando|2010|pp=146}}</ref>
|-
| style="background:red|
Llinia 644:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Como vicepresidente electu, asume la presidencia en sustitución de SantoSanta Anna, que combate a los estauxunidenses nel norte. Pretendió financiar la guerra cola vienta de los bienes eclesiásticos, lo que desamarra la [[Rebelión de los Polkos]].<ref name="Gómez Farías" />
|-
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
9º Mandatu |
Veracruz
Llinia 654:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Dempués de destituyir a Gómez Farías y ponelo presu, Santa Anna asume per pocos díes la presidencia constitucional antes de ponese nuevamente al frente del exércitu que combatía a los estauxunidenses. Perdió toles batalles.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:red|
Llinia 668:
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio López de Santa Anna, siglo XIX, óleo sobre tela.png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
10º Mandatu |
Veracruz
Llinia 674:
 
| [[Partíu Lliberal (Méxicu)|Partíu Lliberal]]
| Reasume la presidencia titular, pero arrenuncia cuando les tropes estauxunidenses tomen la Ciudá de Méxicu.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|-
| style="background:blue|
Llinia 748:
 
=== Dictadura (1853-1855) ===
La última estancia de SantoSanta Anna na presidencia de Méxicu tuvo marcada polos enclinos dictatoriales con qu'exerció'l poder. Nesta ocasión, Santa Anna fíxose llamar ''La so Alteza Serenísima'' y restauró les [[Siete Ley|Siete Ley centralistes]].
 
{| class=wikitable
Llinia 761:
| style="background:red|
| [[Archivu:Antonio Lopez de Santa Anna 1850 (480x600).png|150px]]
| Antonio López de SantoSanta Anna |
11º Mandatu |
Veracruz
| [[20 d'abril]] de [[1853]]-<br>[[12 d'agostu]] de [[1855]]
| Oficialízase'l [[Himnu Nacional Mexicanu]]. Sol so gobiernu, róblase'l [[Vienta de La Mesilla|Tratáu de La Mesilla]], pol que vendió parte del norte de Sonora y Chihuahua a Estaos Xuníos.<ref name= "SantoSanta Anna" />
|}
 
== La Reforma (1855-1867) ==
El periodu de la Reforma ta marcáu polos conflictos por aciu los cualos los lliberales impunxéronse sobre'l conservadores del sieglu XIX. Esta abarca la [[Revolución d'Ayutla]], que llevó a la so conclusión la dictadura de SantoSanta Anna; la [[Guerra de Reforma]], la instauración del [[Segundu Imperiu Mexicanu]] y la resistencia republicana encabezada por [[Benito Juárez]].
 
{| class=wikitable
Llinia 789:
 
| [[Partíu Conservador (Méxicu)|Partíu Conservador]]
| Presidente interín nomáu en sustitución de SantoSanta Anna tres el llevantamientu d'Ayutla. Arrenunciu al nun poder conciliar les posiciones de conservadores y lliberales.<ref>{{Harvsp|Villalpando|2010|pp= 155}}</ref>
|-
| style="background:blue|
Llinia 1479:
==== Considerancies ====
 
* [[Antonio López de SantoSanta Anna]] nunca tuvo xuntáu formalmente a nengún grupu políticu; yera común que les sos constantes entraes y salíes a la presidencia tuvieren sofitaes por unu o otru grupu (federalistes y centralistes; lliberales y conservadores), amás d'oldear les sos formes de gobernar col réxime vixente, yá fuera la República Central o Federal. Polo cual asígnase-y na llista con aquel grupu que lu impulsó en particular, per caúnu de los sos ingresos a la primer maxistratura.<ref name= "SantoSanta Anna" />
* [[Emilio Portes Gil]] asumió la presidencia de la república de forma interina'l 1 d'avientu de 1928, tres meses antes de la fundación del [[Partíu Revolucionariu Institucional|Partíu Nacional Revolucionariu]]; magar el mesmu Porte Gil participó de la formación del organismu y afilióse al, sol criteriu de temporalidá, nun aportó a la presidencia por dichu partíu. Anque n'estrictu sentíu tampoco per mediu del gobernante [[Partíu Llaborista Mexicanu]] (quien lo propunxo, siendo secretariu de Gobernación de [[Plutarco Elías Calles]]), una y bones el declarábase independiente. Sicasí asítiase-y nel partíu gobernante, pos del tenía de venir el presidente interín d'alcuerdu a la constitución.<ref>{{Cita web |url=http://www.diputados.gob.mx/sedia/sia/spi/DPI-37-Mar-2002.pdf|títulu=Suplencia presidencial|fechaaccesu=13 de payares de 2017}}</ref>
* Un gran númberu de partíos políticos locales, rexonales y agrupaciones polítiques nacionales sofitaron la candidatura de [[Plutarco Elías Calles]], sicasí al nun tar reglamentada o oficializada como coalición, na práutica solo foi electu pol [[Partíu Llaborista Mexicanu]].<ref>{{cita llibru |títulu=Diariu d'alderiques de la Cámara de Diputaos, n'Enciclopedia Parllamentaria de Méxicu|otros=serie IV, vol 3, tom 2|editorial=Cámara de Diputaos|allugamientu=Méxicu|páxines=129-130.}}</ref><ref>{{cita llibru |apellíu=Lajous|nome=Alejandra|títulu=Los partíos políticos en Méxicu|añu=1985|editorial=Premia|ubicación=Méxicu|capítulu=Apéndiz 4|páxines=181}}</ref>
Llinia 1498:
* [[Partíu Aición Nacional (Méxicu)|Partíu Aición Nacional]]: 2 Presidentes
* Partíu Republicanu Progresista: 1 Presidente <small>Nun
s'inclúi a SantoSanta Anna nos númberos de Lliberales y Conservadores polo señalao nel primer párrafu de les considerancies.</small>
 
=== Nacencies ===
Llinia 1528:
Antes d'ocupar dalguna de les xefatures del estáu mexicanu, dellos de los mandatarios desenvolvieron actividaes o protagonizaron acontecimientos de relevancia na vida pública de la hestoria mexicana. Destaquen principalmente pola trescendencia histórica de los sos actos [[Agustín de Iturbide]] y [[Vicente Guerrero]], que'l so pactu selláu nel [[Plan d'Iguala]] peracabó la [[Independencia de Méxicu|Independencia]]; xuntu con ellos, fueron participantes bien activos del movimientu independentista, los tamién insurxentes [[Guadalupe Victoria]], [[Nicolas Bravo]] y [[Juan Álvarez]].
 
Antes d'aceptar el tronu mexicanu, [[Maximiliano I de Méxicu|Maximiliano d'Habsburgu]] yera segundu na llinia de socesión al tronu del [[Imperiu Austriacu]], posición a la qu'arrenunciaba al aceptar la corona mexicana. Sobresalen los casos de trés futuros presidentes que fueron protagonistes en batalles contra invasores estranxeros y a cada unu redituó reconocencia popular: SantoSanta Anna ([[Batalla de Tampico (1829)]], [[Miguel Miramón]] ([[Batalla de Chapultepec]]) y [[Porfirio Díaz]] ([[Toma de Puebla (1867)]]). Finalmente, trés de los principales líderes de la [[Revolución Mexicana|Revolución]] algamaron la presidencia: [[Francisco I. Madero]], [[Venustiano Carranza]] y [[Alvaro Obregón]].
 
Nel rubro de los cargos públicos, y ensin contemplar el darréu anterior a la presidencia; ventiocho presidentes fueron gobernadores de dalgún estáu, ente ellos sobresalen los casos de [[Venustiano Carranza]] y [[Eulalio Gutiérrez]], por ser los únicos que tamién fueron alcaldes, y polo tanto los primeres qu'ocuparon el poder executivo de los trés niveles de gobiernu (municipal, estatal y federal), cola particularidá de que Carranza llegó a los trés puestos por eleición popular.
Llinia 1592:
*Esta situación, la d'un gobernante titular que nun tuviera nengún antecesor vivu, solo producióse de nuevu a partir del 11 de febreru de 1898 cola muerte de [[Félix María Zuloaga]]. Nesi momentu al presidente [[Porfirio Díaz]] nun-y sobrevivía nengún predecesor; inclusive mientres el so llargu mandatu morrieren Rómulo Díaz de la Vega, Sebastián Lerdo de Tejada, José María Iglesias, Manuel González y Juan N. Méndez. Caltuvo dicha condición hasta'l so arrenunciu'l 25 de mayu de 1911.
 
*Nel otru estremu; hubo un ralu de la hestoria nel que coesistieron un gobernante titular y 13 expresidentes. Esto asocedió a partir del [[16 de setiembre]] de [[1847]] cuando toma posesión de la presidencia [[Manuel de la Peña y Peña]], y hasta antes de la muerte de [[Mariano Paredes y Arrillaga]] el 7 de setiembre de 1849. Al entamu del so gobiernu permanecíen con vida: [[José María Bocanegra]], [[Anastasio Bustamante]], [[Manuel Gómez Pedraza]], [[Valentín Gómez Farías]], [[Antonio López de SantoSanta Anna]], [[José Justo Corro]], [[Nicolas Bravo]], [[Francisco Javier Echeverría]], [[Valentín Enrío]], [[Mariano Paredes y Arrillaga]], [[José Mariano Salas]], [[Pedro María Anaya]] y [[José Joaquín de Herrera]]. Nesi periodu asocedieron los dos mandatos de De la Peña, el segundu de Anaya y el terceru de Herrera; polo que la singularidá caltúvose invariable, porque evidentemente De la Peña volvióse'l expresidente númberu trelce de los otros. Nel mandatu de Herrera morreríen Paredes, Enrío y De la Peña.
 
==== Expresidentes vivos ====
Llinia 1615:
 
Acordies colos sistemes d'eleición presidencial establecíos polos distintos réximes constitucionales, y omitiendo los casos de los emperadores [[Agustín de Iturbide]] y [[Maximiliano I de Méxicu|Maximiliano d'Habsburgu]], solo 31 de los 64 mandatarios so la denominación de presidentes, fueron electos constitucionalmente:
*6 pol sistema de mayoría nes llexislatures estatales ([[Constitución de 1824]]): [[Guadalupe Victoria]], [[Vicente Guerrero]], [[Manuel Gómez Pedraza]], [[Antonio López de SantoSanta Anna]], [[José Joaquín de Herrera]] y [[Mariano Aresta]].
*2 por aciu el formatu d'eleición polos miembros de los trés poderes de la Unión ([[Siete Ley]] y Bases Orgániques): [[Anastasio Bustamante]] y [[Antonio López de SantoSanta Anna]].
*6 sol modelu de sufraxu indirectu per mediu d'un Colexu Eleutoral ([[Constitución de 1857]]): [[Ignacio Comonfort]], [[Benito Juárez]] (3 ocasiones), [[Sebastián Lerdo de Tejada]], [[Porfirio Díaz]] (8 vegaes), [[Manuel González]] y [[Francisco I. Madero]].
*18 de conformidá col actual sistema d'eleición direuta: Venustiano Carranza, Álvaro Obregón, Plutarco Elías Calles, Pascual Ortiz Rubio, Lázaro Cárdenas, Manuel Ávila Camacho, Miguel Alemán Valdés, Adolfo Ruiz Cortines, Adolfo López Mateos, Gustavo Díaz Ordaz, Luis Echeverría, José López Portillo, Miguel De la Madrid, Carlos Salinas, Ernesto Zedillo, Vicente Fox, Felipe Calderón y Enrique Peña Nieto.<ref>{{Cita web |url=http://historico.juridicas.unam.mx/publica/librev/rev/qdiuris/cont/18/cnt/cnt3.pdf|títulu=La eleición del Presidente de la República na hestoria constitucional mexicana|fechaaccesu=10 de payares de 2017}}</ref>
Llinia 1629:
==== Más vegaes ocupando la presidencia de la república ====
 
* Dolce gobernantes ocuparon la Presidencia en más d'una ocasión: [[Antonio López de SantoSanta Anna]], [[Porfirio Díaz]], [[Valentín Gómez Farías]], [[Benito Juárez]], [[Anastasio Bustamante]], [[Nicolás Bravo]], [[José Joaquín de Herrera]], [[Pedro María Anaya]], [[Manuel de la Peña y Peña]], [[Valentín Enrío]], [[Miguel Miramón]] y [[José Mariano Salas]].
 
* De los dolce que repitieron nel cargu, solo Antonio López de SantoSanta Anna, Porfirio Díaz y Benito Juárez fueron reelectos n'eleiciones formales.
 
* [[Antonio López de SantoSanta Anna]] foi nomáu como presidente (titular o interín) solo en cinco causes; sicasí, ocupó la maxistratura en 11 ocasiones distintes por cuenta de que tornaba al cargu tres les llicencies daes pol Congresu. Sicasí lo anterior, si súmase'l tiempu efectivu en qu'ocupó'l cargu de presidente, ye pocu más de 5 años.
 
Cúntense les ocasiones executaes yá seya de manera constitucional, interina, provisional o como sustitutu:
 
* [[Antonio López de SantoSanta Anna]] 11
* [[Porfirio Díaz]] 9
* [[Valentín Gómez Farías]] 5