|
'''Anders Celsius''' ye un científicu [[Suecia|suecu]] nacíu n'[[Uppsala]] el [[27 de payares]] de [[1701]] y muertu de [[tuberculosis]] na mesma ciudá'l [[25 d'abril]] de [[1744]]. Foi profesor d'astronomía na Universidá d'Uppsala (fundada en [[1477]]). Ye conocíu sobre too por tar nel aniciu d'una escala relativa de les temperatures na que la unidá, el [[grau Celsius]] (ºC), lleva'l so nome.
Anders Celsius foi un humanista típicu del sieglu de les lluces. Pertenecía a una familia que contaba con numberosos sabios, orixinaria d'Ovanåker, pequeña localidá asitiada na provincia de [[Hälsingland]] al norte d'Uppsala. Como yera vezu na dómina nos países xermánicos y escandinavos de ll,--[[Especial:Contributions/70.45.68.98|70.45.68.98]] 01:52, 25 agostu 2008 (UTC)atinizarllatinizar los nomes de la familia, d'ahí y vino l'apellíu Celsius que ye una versión llatinizada del nome del presbiteru (Högen). So güelu paternu asina como'l maternu fueron profesores de la Universidá d'Uppsala : Magnus Celsius y Anders Spole fueron profesores d'astronomía. So padre, Nils Celsius, tamién foi profesor d'astronomía. No tocante a Anders, bien mozu foi reconocíu como buen matemáticu, y foi profesor d'astronomía en [[1730]], a la edá de 29 años.
== llatinizada del nome del presbiteru (Högen). So güelu paternu asina como'l maternu fueron profesores de la Universidá d'Uppsala : Magnus Celsius y An
== ders Spole fueron profesores dlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll'astronomía. So padre, Nils Celsius, tamién foi profesor d'astronomía. No tocante a ==
== Testu de cabecera == ==
'''Testu en negrina'''Anders, bien mozu foi reconocíu como buen matemáticu, y foi profesor d'astronomía en [[1730]], a la edá de 29 años.
[[Imaxe:UppsalaCelsiusObservatory Busser.jpg|thumb|250px|right|L'observatoriu de Celsius, según un grabáu de la dómina]]
Dos años más sero, en [[1732]], entama un llargu viaxe d'estudios a través d'[[Europa]] ([[Alemaña]], [[Italia]], [[Francia]]) que dura cuatro años. En [[1733]], durante esi viaxe, asoleya en [[Nuremberg]] un ensamu de 316 observaciones d'[[aurora boreal|aurores boreales]] feches por él mesmu y por otros autores ente los años [[1716]] y [[1732]]. Visita casi tolos observatorios de cierta sonadía de la dómina y trabaya con'' ''Testu en cursiva''munchos de los astrónomos conocíos, en particular nel Observatoriu de [[París]]. Promueve la midida del arcu del meridianu en [[Laponia]]. Pocu tiempu depués del so retornu a Uppsala, en [[1736]], les autoridaes sueques piden-y participar na expedición de Laponia entamada pola Academia de Ciencies de París y dirixida pol astrónomu francés [[Pierre Louis Maupertuis]]. Ésta tuvo llugar na rexón de Torneå, na parte más septentrional de Suecia. El so obxetivu yera midir la lonxitú d'un arcu del meridianu de 1º, col fin de poder validar o descalificar la teoría de la gravitación universal d'[[Isaac Newton]], que preveía que la Tierra yera aplanada nos polos, contrariamente a les observaciones xeodésiques de [[Cassini|Jean-Dominique y Jacques Cassini]] en Francia, que paecíen indicar una forma de la Tierra allargada nos polos.
Los resultaos obteníos confirmaron de forma definitiva que Newton tenía razón y que la figura de la Tierra yera un esferoide achapláu nos polos. La participación de Celsius nesta expedición foi bien beneficiosa pa la astronomía sueca. N'efectu, convertíu nuna celebridá, Celsius consigue interesar a les autoridaes sueques na construcción d'un observatoriu astronómicu modernun n'Uppsala y conseguir los fondos necesarios. L'observatoriu de Celsius foi acabáu en [[1741]] y equipáu colos instrumentos que Celsius comprara durante'l so viaxe a l'estraxero.
|
