Diferencies ente revisiones de «Marea»
Contenido eliminado Contenido añadido
m preferencies llingüístiques: esactamente => esautamente |
m preferencies llingüístiques: atracción => atraición |
||
Llinia 2:
[[Archivu:Mareelaflotteiledere.gif|right|190px|frame|Vistes a pleamar (marea alta) y baxamar (marea baxa) nel puertu de [[La Flotte]] na [[Île de Ré|isla de Ré]] (Francia) nel [[golfu de Vizcaya]].]]
[[Archivu:Vista parcial del puerto de Muros en marea baja.JPG|thumb|right|390 px|Puertu de [[Murios]] ([[provincia de La Coruña]]), en marea baxa, como puede trate na marca del nivel de l'agua nes guíes del muelle flotante y nel ruempefoles.]]
La '''marea''' ye'l cambéu periódicu del nivel del mar producíu principalmente poles [[gravedá|fuercies d'
Otros fenómenos ocasionales, como los vientos, les agües, l'encha de ríos y los [[tsunami|tsunamis]] provoquen variaciones del nivel del mar, tamién ocasionales, pero nun pueden ser calificaos de marees, porque nun tán causaos pola fuercia gravitatoria nin tienen periodicidad.
== Historia ==
El fenómenu de les marees ye conocíu dende l'antigüedá. Paez ser que [[Piteas]] (sieglu IV a. C.) foi'l primeru en señalar la rellación ente l'amplitú de la marea y les fases de la Lluna, según la so periodicidad. [[Pliniu'l Vieyu]] (23-79) nel so ''[[Naturalis Historia]]'' describe correchamente'l fenómenu y piensa que la marea ta rellacionada cola Lluna y el Sol. Muncho más tarde, [[Francis Bacon|Bacon]], [[Johannes Kepler|Kepler]] y otros trataron d'esplicar esi fenómenu, almitiendo l'
== Terminoloxía ==
Llinia 16:
* '''Marea baxa''' o '''baxamar''': momentu opuestu, en que'l mar algama'l so menor altor.
El tiempu averáu ente una pleamar y el baxamar ye de 6 hores, completando un ciclu de 24 hores 50 minutos.
* '''Fluxu''': el fluxu ye'l procesu d'ascensu lentu y continuu de les agües marines, debíu a la medría progresiva de l'
* '''Refluxu''': el refluxu ye'l procesu de descensu de les agües marines, lentu y progresivu, por cuenta de la decadencia de l'
* '''Carrera o amplitú de marea''': diferencia d'altor ente pleamar y baxamar.
* '''Rangu micromareal''': cuando la [[carrera de marea]] ye menor de 2 metros.
Llinia 50:
va considerase que la Tierra ye una esfera ensin continentes arrodiada por una hidrosfera y que xira alredor del Sol nuna trayeutoria elíptica ensin xirar sobre la so exa. Dica agora nun se va tener en cuenta la Lluna.
Cuando un astru ta n'órbita alredor d'otru, la fuercia d'
: <math> F_g=G\textstyle{M_1M_2\over d^2}\, </math>
onde:
Llinia 56:
* <math>\scriptstyle{M_1} </math> y <math>\scriptstyle{M_2} </math> son les [[masa|mases]] de los dos cuerpos.
* <math>\scriptstyle{d} </math> ye la distancia ente los [[Centru de masa|centro de mases]] de los dos astros.
Esta fuercia d'
: <math> F_c=M_2\omega^2 R_1 = G\textstyle{M_1M_2\over d^2}\,</math>
onde:
Llinia 62:
* <math>\scriptstyle{\omega={2\pi\over T}} </math> ye la [[velocidad angular]] del astru y <math>\scriptstyle{T} </math> el so [[periodu orbital]].
* <math>\scriptstyle{R_1} </math> ye la distancia ente'l [[centru de mases]] del astru y el centru de rotación, que coincide col centru de mases de los dos astros. Si l'otru astru ye muncho más masivu (<math>\scriptstyle{M_1 << M_2} </math>), el centru de rotación ta mui cerca del centru de mases del astru masivu y <math>\scriptstyle{R_1\simeq d} </math>. Ye'l casu qu'asocede cola Tierra y el Sol.
[[Archivu:Mareas-1.png|right|frame|La fuercia d'
El valor de l'aceleración de gravedá debida al Sol ye esautamente'l que correspuende a una órbita cola velocidá angular <math>\scriptstyle{\omega} </math> y col centru de mases terrestre a una distancia <math>\scriptstyle{d} </math> del Sol. Toles partes de la Tierra tienen la mesma velocidá angular alredor del Sol, pero nun tán a la mesma distancia. Les que tán más llueñe del centru de mases van tar sometíes a una aceleración de gravedá menor y la que tán a una distancia inferior, a una aceleración mayor.
Esiste otra fuercia, del mesmu orde de magnitú, debida al fechu que les fuercies d'
En delles fontes comete l'erru d'añedir les [[fuercia centrífuga|aceleraciones centrífugues]]. Si optar por utilizar un [[sistema de referencia inercial]] (inmóvil al respective de la estrelles), nun se deben tener en cuenta les fuercies centrífugues, que son [[fuercia ficticio|fuercies ficticies]] y que namái apaecen en sistemes de referencia aceleraos. Un observador na Tierra ve fuercies centrífugues porque la Tierra ta en cayida llibre escontra'l Sol. Sicasí, pa un observador esterior fixu, solo esisten les fuercies reales, como la fuercia d'
La resultancia d'esti pequeñu desequilibriu de fuercies ye que l'agua de los océanos asitiada nel llau opuestu al Sol siente una fuercia que lo emburria escontra l'esterior de la órbita, ente que l'agua asitiada nel llau empobináu escontra'l Sol siente una fuercia que lo emburria escontra dichu astru. La consecuencia ye que la esfera d'agua qu'anubre a la Tierra allárgase llixeramente y tresfórmase nun [[elipsoide]] de revolución que'l so exa mayor ta dirixíu escontra'l Sol. va vese qu'esti allargamientu relativu ye bien pequeñu: del orde d'unu ente diez millones.
=== Marees solares ===
[[Archivu:Mareas-2.png|frame|L'agua del pozu vertical siente una aceleración escontra'l centru porque l'
Pa calcular l'amplitú de les marees solares, constrúyense dos pozos imaxinarios dende la superficie hasta'l centru de la Tierra. Unu ye paralelu a la recta que xune la Tierra y el Sol y l'otru ye perpendicular.
La fuercia y l'aceleración que siente l'agua nel pozu perpendicular son casi paraleles a la exa Tierra-Sol, pero non esautamente. La razón ye que'l Sol ta a una distancia finita y les fuercies tán dirixíes escontra'l centru del Sol y nun son totalmente paraleles. Calculemos la componente de l'aceleración de gravedá perpendicular a la exa Tierra-Sol, <math> \scriptstyle{\Delta a_s} </math>, qu'esperimenta l'agua asitiada a una distancia <math> \scriptstyle{r} </math> del centru de la Tierra. Ensin más que proyeutar el vector d'aceleración, llegar a que:
: <math> \textstyle{\Delta a_s \over a_s}= {r\over d} </math>
Equí, <math> \scriptstyle{a_s} </math> ye l'aceleración debida a l'
: <math> a_s= G\textstyle {M_s\over d^2} </math>
Nesta última fórmula, <math> \scriptstyle{M_s=1{,}987\,10^{30}kg} </math> ye la masa del Sol y <math> \scriptstyle{d=150\,10^9m} </math> ye la distancia de la Tierra al Sol. Pela so parte, la componente perpendicular a la exa queda:
Llinia 99:
=== Marees llunares ===
La Lluna xira alredor de la Tierra, pero esta postrera nun ta inmóvil. En realidá, tantu la Lluna como la Tierra xiren alredor del centru de mases de los dos astros. Esti puntu asítiase aprosimao a 4.670 km del centru de la Tierra, midíu nel llugar de la superficie terrestre que se mueve d'oeste a este col movimientu de traslación llunar, onde l'
El cálculu de les marees llunares ye similar al cálculu de les marees solares. Basta con reemplazar la masa y la distancia del Sol poles de la Lluna. La diferencia d'altor del océanu debida al non paralelismu de les fuercies ye:
: <math> h= G\textstyle{{M_\ell\over d_\ell^3}{R^2\over 2g}} </math>
El cálculu numbéricu danos una variación de 17,9 cm.
La diferencia d'altor del océanu provocada pola diferencia d'
: <math> h= G\textstyle{{M_\ell\over d_\ell^3}{R^2\over g}} </math>
El cálculu numbéricu danos una variación de 35,6 cm.
Llinia 129:
* Tanto la trayeutoria de la Tierra alredor del Sol, como la de la Lluna alredor de la Tierra, nun son círculos sinón elipses. Cuando la Tierra ta más cerca del Sol ([[perihelio]]), les marees son más intenses. De la mesma manera, cuando la Lluna ta na so [[perigeo]], les marees son tamién más grandes. La influencia del perigeo o apoxéu de la Lluna ye de ±20 % con al respective de la marea media.
* Les marees más grandes asoceden en sizigia, esto ye, cuando'l Sol, la Tierra y la Lluna tán alliniaos.
* La meyor alliniadura del Sol, la Lluna y la Tierra asocede cuando la Lluna traviesa la eclíptica ente la Tierra y el Sol o, lo que ye lo mesmo, cuando'l Sol ta nel nodo llunar. Nesa situación, les fuercies d'
* Cuando'l Sol ta nel planu ecuatorial, los dos amories diaries son iguales y máximes. Eso asocede nos equinoccios.
Llinia 145:
=== Les marees nes mariñes ===
{|
|+ '''Grandes marees'''
|-
Llinia 202:
Les fuercies de [[gravedá]] que provoquen les marees de los océanos tamién deforman la corteza terrestre. La deformación ye importante y l'amplitú de la marea terrestre llega a unos 25 a 30 cm en [[sizigia]] y casi 50 cm mientres los equinoccios.
== Marees atmosfériques ==
Al ser l'aire atmosférico un fluyíu, como asocede coles agües oceániques, tamién les dimensiones de l'atmósfera sufren l'acción de les marees, afectando la so espesura y altor y, poro, la presión atmosférica. Asina, la presión atmosférica mengua considerablemente mientres les fases de lluna llena y lluna nueva, al ser atraida la columna d'aire pol pasu, combináu o non, de la lluna y el sol pol cenit y/o'l nadir. Como vimos coles marees oceániques, el nivel del mar puede xubir o baxar dellos metros acaldía nos llugares más aparentes (estuarios o badees). Pero nel casu de l'atmósfera'l so nivel puede ser modificáu pola
Na zona intertropical, los cambeos de la presión atmosférica mientres les marees atmosfériques dan orixe a notables cambeos de temperatura que se noten con un simple termómetru y que nun s'esplicaríen d'otra forma: en lluna llena o lluna nueva, por casu, puede fácilmente xubir un grau o más cerca del mediudía o de la medianueche y nesti últimu casu nun tendría explicación si nun tuviéramos en cuenta'l calentamientu por condensación al menguar la presión del aire y alzase. Non yá la presión atmosférica modificar coles marees atmosfériques, sinón tamién la intensidá de les agües. Un estudiu meteorolóxicu del mes d'ochobre de 2012 amosaríanos una alta correlación ente les fases llunares cola mayor intensidá de los furacanes ([[Furacán Nadine|Nadine]], [[huracán Rafael|Rafael]] y [[furacán Sandy|Sandy]]) y/o'l so disipación. Nesti últimu casu, los graves hinchentes causaos por Sandy en New Jersey y Nueva York resultaron de la combinación de la intensa marea producida pola lluna llena (el 29 d'ochobre) y el mar de lleva producíu por el mesmu furacán al entrar na mariña de dichos estaos, factor esplicáu nun artículu del NHC (National Hurricane Center) que la so llectura ye bien apoderada pa la comprensión d'esta tema:
| |||