Diferencies ente revisiones de «Arquiteutura del Renacimientu»

 

'''Arquiteutura del Renacimientu''' o '''renacentista''' ye aquella diseñada y construyida mientres el periodu artísticu del [[Renacimientu]] européu, que tomó los [[Sieglu XV|sieglos XV]] y [[Sieglu XVI|XVI]]. Carauterizar por ser un momentu de rotura na [[Historia de l'Arquiteutura|historia de l'arquiteutura]], cuantimás con respectu al estilu arquiteutónicu previu: [[Arquiteutura gótica|el góticu]]; ente que, otra manera, busca la so inspiración nuna interpretación propia del [[arte clásicos]]obremanera nel so [[Arquiteutura de l'Antigua Roma|aguada arquitectónica]], que se consideraba modelu perfectu de les [[Belles Artes]].

 

== Carauterístiques xenerales de l'arquiteutura del Renacimientu ==

=== Fundamentos xenerales del Renacimientu ===

{{AP|Renacimientu}}

L'Arquiteutura del Renacimientu tuvo bastante rellacionada con una visión del mundu mientres esi periodu sostenida en dos pilastres esenciales: el '''[[clasicismu]]''' y el '''[[humanismu renacentista|humanismu]]'''.

 

=== La importancia de la perspeutiva ===

Un datu importante na definición d'[[espaciu arquiteutónicu|espacialidad]] del Renacimientu ye la incorporación de la [[perspeutiva]] como preséu del [[proyectu arquiteutónicu]] y la noción de [[diseñu]] como forma de conocencia.

 

=== La tratadística renacentista ===

==== Inspiración vitruviana ====

La recuperación del ideariu de l'arquiteutura clásica, introducida pola cultura del Renacimientu, debió necesariamente tescender de la mera observación de la realidá. L'arquiteutura producida polos artistes renacentistes, humanistes polo xeneral, procuraben caltener una imaxe erudito y lliterario, más allá de la mera reproducción de les ruines greco-romanes. Los arquiteutos creaben siempres en busca d'un modelu ideal, en desterciu de los modelos esistentes (con gran númberu de ruines n'especial n'[[Italia]]). Estos modelos ideales o idealizaos fueron sistematizados y afiguraos de forma teórica, no que va dar orixe a los trataos d'Arquiteutura clásica de la dómina.

 

 

==== Los trataos y la posición social del arquiteutu ====

Al pie de la inspiración vitruviana, un elementu que va carauterizar los principales trataos renacentistes (especialmente aquéllos que fueron redactaos nos primeros momentos del Renacimientu) ye'l fechu de que los sos autores procuraben, n'ocasiones con una esmolición mayor que l'enfotu investigador, asitiar al arquiteutu como una figura típicamente perteneciente a la [[élite]] fundamental en cualquier estructura social. Tal determinación tocantes a l'oficiu nun ye, claramente un casu de pixín «[[corporativismu]]» d'aquellos tratadistas, sinón un fenómenu que ta absolutamente amestáu a l'ascensión social qu'el ''artesanu'' convertíu a ''artista'' sufre (vease nes próximes seiciones pa un analís más fondu d'esta situación). Nesti sentíu, los trataos sirven de manera efeutiva como medios de [[propaganda]] del nuevu profesional, n'oposición a la visión tradicional (qu'acomuñaba inexorablemente l'arquiteutu a les actividaes manuales y por tanto, populares y anti-intelectuales). La constatación d'esti cambéu na categoría de los arquiteutos como artistes nobles ya intelectuales, distintu de los pixinos artesanos d'orixe popular» tamién s'evidencia cuando se verifica pa quien taben escritos estos trataos: polo xeneral, yeren dedicaos a la [[nobleza]] (o un noble en particular), teníen un estilu refináu y encetaben cuestiones direutamente d'interés públicu de los [[príncipe]]s que componíen la estructura política italiana.

 

 

== Historia de l'arquiteutura renacentista ==

L'arquiteutura renacentista desenvolver a partir del [[sieglu XV]] principalmente n'[[Italia]]. Ye común atribuyir el llugar de xénesis a la ciudá [[italia]]na de [[Florencia]], ciudá onde'l [[Arquiteutura gótica|góticu]] apenes enfusara, nel momentu de la construcción de la [[cúpula]] de la [[Santa María del Fiore|catedral de Santa María del Fiore]] proxectada por [[Filippo Brunelleschi]]. Tal episodiu non yá ye un meru cambéu nel perfil estilísticu que predominaba nel escenariu arquiteutónicu florentín, sinón la demostración clara de la rotura que vendría darréu na mesma forma de producir l'arquiteutura, abriendo camín pa, non yá redescubrir el clasicismu, sinón tamién pa la promoción de la tratadística y pa una teorización inédita sobre la tema. Son munchos los estudiosos qu'afirmen que Brunelleschi construyó, ello ye que non yá una cúpula, sinón el conceutu d'un nuevu tipu d'arquiteutu: alteria les regles de la construcción civil empecipiando un procesu que, gradualmente, va dixebrar al proyeutista del constructor.

 

=== Momentu inicial: La cúpula de ''Santa María del Fiore'' ===

{{AP|Santa María del Fiore}}

La catedral de ''Santa María del Fiore'', [[Florencia]], foi primeramente executada n'estilu [[Arquiteutura románica|tardientu-románicu]], pero la so construcción duró delles xeneraciones (foi empecipiada en [[1296]] y a la muerte de Brunelleschi, en 1446, entá nun se concluyera). Nun foi un edificiu proxectáu: el so diseñu y la so construcción armar de forma paralela. Anque esistía un planu xeneral pa la so forma y distribución interna, los detalles constructivos, según era corriente na práctica edificativa medieval, diben siendo resueltos a midida que avanzaba la construcción, na mesma obra. Por tanto, a pesar de que la necesidá de construyir una gran [[cúpula]] sobre un determináu puntu de la ilesia preexistía, la forma de la mesma nun fuera decidida de mano. Cuando llegó'l momentu d'alzala, los artesanos florentinos atopar con un vanu de 40 metros, imposible de cubrir coles téuniques constructives tradicionales.

 

 

=== El Quattrocento: El dominiu del llinguaxe clásicu ===

{{AP|Quattrocento}}

Brunelleschi, poro, va quedar na hestoria del arte como'l responsable de trazar el camín que prácticamente tolos arquiteutos del Renacimientu van siguir pa realizar les sos obres. Como se dixo antes, sicasí, l'arquiteutu florentín nun tenía plena conocencia de los distintos órdenes sistematizados nel llinguaxe clásicu, lo cual ponse n'evidencia cuando acaba creando un llinguaxe arquiteutónicu propiu, nel que los elementos clásicos apaecen pero nun respuenden al estilu antiguu.

 

=== Bramante y la fase madura del Renacimientu ===

ISBN 84-7658-417-2 [https://books.google.com/books?id=iylL3uFPu0QC&pg=PA36&lpg=PA36&dq=%22grabáu+Prevedari%22&source=web&ots=_mCLDgwEEP&sig=xTcDujSrkDSG6qZggT-6PEZMqaY&hl=es&sa=X&oi=book_result&resnum=5&ct=result#PPA35,M1 pg. 35]. Imaxe y comentariu del ''grabáu Prevedari'': [https://web.archive.org/web/20050110221643/http://www.mostresantagiulia.it/foppa/sezione7p_sc1.htm ''Internu di tempio con figure (Incisione Prevedari), 1481''].</ref>]]

 

=== El Cinquecento: La superación del clasicismu ===

{{AP|Cinquecento}}

A midida que el dominiu del llinguaxe clásicu evolucionaba, foi creciendo nos arquiteutos renacentistes un ciertu sentíu de lliberación formal de les encorsetadas regles del clasicismu, de forma que l'eventual deséu de superación (que siempres esistió en mayor o menor midida) camudó de ser un elementu fundamental a ser frutu de la nueva producción d'esti autores. Tal fenómenu, consideráu yá como un anunciu del movimientu estéticu que, años más tarde, concretar nel [[Arquiteutura barroca|Barrocu]], ganaría fuercia especialmente nes primeres décades del sieglu XVI. El [[Cinquecento]] foi un momentu en que la intención de sistematizar la conocencia de los cánones clásicos taba dafechu superada, al traviés de los trataos de [[Sebastiano Serlio]] o [[Jacopo Vignola]]. Asina, los elementos compositivos del clasicismu dexaron d'usase n'edificios como esperimentación "en busca de lo clásico", sinón partiendo de la so plena conciencia, en "busca de la so innovación".

 

=== Manierismu: Los grandes maestros y el fin de la Renacencia ===

{{AP|Manierismu}}

El [[manierismu]] foi'l movimientu artísticu producíu mientres el [[Cinquecento]] y que la so formación dar nes primeres décades del sieglu XVI y estiéndese hasta empiezos del sieglu XVII. Evidencia la intención per parte de los arquiteutos, humanistes y artistes del periodu d'un arte, qu'anque n'esencia siguiera al clasicismu, tenía un conteníu bastante anti-clásicu. Nel manierismu polo tanto desenvuélvese la innovación constructiva confrontándose cola arquiteutura clásica, yá dafechu conocida.

 

 

=== Arquiteutura renacentista en Francia ===

{{AP|Arquiteutura renacentista francesa}}

La recepción de la Renacencia italiana en [[Francia]] llegó con fuercia cuando [[Carlos VIII de Francia|Carlos VIII]] volvió arrodiáu d'artistes italianos en 1496, tres la [[Guerra italiana de 1494-1498|conquista de Nápoles]]. Ye detectable l'usu del nuevu estilu nos [[Castiellos del Loira|''chateaux'' del Loira]], como'l [[castiellu de Amboise]], onde [[Leonardo da Vinci]] pasó los sos últimos años. Les formes renacentistes pasaron a ser predominantes mientres el reináu de [[Francisco I de Francia|Francisco I]] (1515-1547). En [[Castiellu de Chambord|Chambord]] (1519-1536) entá se dio una combinación d'estructura gótica y ornamentación italianizante cola presencia de [[Sebastiano Serlio]], que trabayó dempués de 1540 en [[Palaciu de Fontainebleau|Fontainebleau]]. Ellí, artistes italianos como [[Rosso Fiorentino]], [[Francesco Primaticcio]], y [[Niccolò dell'Abbate]] formaron la primera [[Escuela de Fontainebleau]].

{{AP|Platerescu}}

{{VT|Góticu isabelín|Estilu Cisneros}}

 

N'[[España]], la Renacencia empezó a ensertase nes formes gótiques nes últimes décades del sieglu XV. El desarrollu de la Renacencia producióse principalmente por arquiteutos locales, anque conectaos cola tradicional rellación artística [[hispanoflamenca]]. Dellos d'ellos teníen inclusive oríxenes familiares nel norte d'Europa. A ello añedíase que la política italiana, central pa la [[Corona d'Aragón]] dende'l sieglu XIII, pasó a ser una prioridá tamién en [[Corona de Castiella|Castiella]] col matrimoniu de los [[Reis Católicos]].

==== 2ª etapa: purismu ====

{{AP|Purismu (arquiteutura)}}

 

Col pasu de les décades, la influyencia del Góticu foi escayendo, llegándose a algamar un estilu más depuráu y ortodoxu dende'l puntu de vista de les formes clásiques. El purismu carauterizar por una mayor austeridá decorativa, que se llenda a dellos elementos concretos, xeneralmente d'inspiración grecorromana. Hai un ciertu cansanciu de la esuberancia decorativa italianizante a metá del sieglu XVI ya impónense los edificios d'aspeutu más sele, harmónicu y equilibráu. Dellos arquiteutos consiguen reciclar la so producción tardientu-gótica pa empecipiase nesti nuevu estilu: tal ye'l casu, por casu, d'[[Alonso de Covarrubias]], [[Rodrigo Gil de Hontañón]] y [[Pedro de Ibarra]]. Amás del Pandu, onde desenvuelven la so obra éstos, un estraordinariu centru de la producción renacentista alcontrar n'[[Andalucía]], onde destaquen les figures de [[Diego de Siloé]] (fachada de la [[Catedral de Granada]] y [[Sacra Capiya del Salvador]] d'[[Úbeda]]), [[Pedro Machuca]] (el más decididamente clásicu, cola so atrevida intervención na [[Alhambra de Granada]]: el [[Palaciu de Carlos V]]), [[Andrés de Vandelvira]] (catedrales [[Catedral de Xaén|de Xaén]] y [[Catedral de Baeza|de Baeza]]) y [[Diego de Riañu]] ([[Casa consistorial de Sevilla|Conceyu de Sevilla]]).

 

==== 3ᵉʳ etapa: herreriano ====

{{AP|Arquiteutura herreriana}}

 

{{VT|Arte colonial hispanoamericanu}}

 

 

=== Arquiteutura renacentista en Portugal ===

 

=== Arquiteutura renacentista n'Alemaña ===

{{AP|Renacimientu alemán}}

La Renacencia n'Alemaña foi inspiráu por filósofos y artistes alemanes como [[Johannes Reuchlin]] y [[Alberto Durero]], que visitara Italia. L'arquiteutura más destacada d'esti periodu son la [[Residencia Landshut]], el castiellu de [[Heidelberg]], el castiellu Johannisburg en [[Aschaffenburg]] y el Conceyu de Augsburg. En xunetu de 1567 el conseyu de la ciudá de Colonia aprobó un diseñu d'estilu renacentista realizáu por Wilhelm Vernukken pal [[Conceyu de Colonia|Ayuntamiento]], con una loggia de dos pisos. La [[Ilesia de San Miguel (Múnich)|ilesia de San Miguel]], en Múnich, ye la ilesia renacentista más grande alcontrada al norte de los Alpes. Foi construyida pol duque [[Guillermu V de Baviera]] ente 1583 y 1597 como centru espiritual de la [[Contrarreforma]] ya inspiróse na ilesia d'[[Il Gesù]] en Roma. L'arquiteutu ye desconocíu.

 

=== Arquiteutura renacentista n'Europa oriental ===

 

L'alloñanza d'esta zona con al respective de Italia esleió la influyencia del Renacimientu, pero esisten pervalibles exemplos d'edificaciones que combinen elementos renacentistes cola tradición arquitectónica local. En [[Hungría]], yá antes de la segunda metá del sieglu XV construyeron cases d'estilu italianu. El rei húngaru [[Matías Corvino]] contrató a constructores y escultores italianos, unu de los cualos, [[Aristóteles Fioravanti]], viaxó d'Hungría a [[Moscú]] pa llevantar la Catedral de l'Asunción nel [[Kremlin]]. Sol reináu de [[Luis II d'Hungría y Bohemia]], construyóse la Capiya Bakócz de la Catedral d'[[Esztergom]], exemplu de decoración renacentista. Otres obres influyíes pola Renacencia n'Europa oriental son, en [[Polonia]] el [[Castiellu de Wawel]], la Capiya de Segismundo en [[Cracovia]] y les ciudaes de [[Zamość]] y [[Tarnów]]; en [[Lituania]] el Palaciu Real y les Ilesies de San Miguel y San Esteban de [[Vilnius]]; y na [[República Checa]] la llocalidá de [[Telč]], el palaciu de branu de la Reina Anna ([[Xardín Real (Praga)|Belvedere]]) del [[Castiellu de Praga|Castiellu]] de [[Praga]]<ref>[https://www.prague.eu/es/oxeto/llugares/880/castiellu-de-praga-palacete-de-branu-de-la reina-anna-letohradek-kralovny-anny], páxina oficial de turismu de Praga, </ref> o'l ''Castiellu de [[Český Krumlov]].

 

=== Arquiteutura renacentista n'Inglaterra ===

 

En [[Inglaterra]] les formes de la renacencia italiana van tardar muncho más tiempu n'imponese que n'España o Francia. Mientres el periodu final del sieglu XV y tol sieglu XVI, desenvolvióse'l denomináu [[estilu Tudor]], un allongamientu del góticu con marcaes carauterístiques locales ingleses. A finales del sieglu XVI y empiezos del XVII, la denominada [[arquiteutura isabelina]] significó una apertura a influyencies esternes, ente les que taben les italianes, pero tamién les de l'arquiteutura holandesa.