Diferencies ente revisiones de «Güesu»

}}

{{otros usos|1=Celtis trinervia|pa= la planta con flores perteneciente a la familia Cannabaceae|este=el texíu firme que forma parte del endoesqueleto de los vertebraos}}

El '''güesu''' ye un [[Órganu (bioloxía)|órganu]] firme, duru y resistente que forma parte del [[endoesqueleto]] de los [[Vertebrata|vertebraos]]. Ta compuestu por texíos duros y blandios. El principal texíu duro ye'l [[texíu óseo]], un tipu especializáu de [[texíu conxuntivo|texíu conectivo]] constituyíu por [[célula|célules]] (osteocitos) y componentes estracelulares calcificados. Los güesos tienen una cubierta superficial de texíu conectivo fibrosu llamáu periostiu y nes sos superficies articulares tán cubiertos por texíu conectivo cartilaxinosu. Los componentes blandos inclúin a los texíos conectivos mieloide [[texíu hematopoyético]] y adiposu (grasa) el migollu óseu. El güesu tamién cunta con vasos y [[nerviu|nervios]] que, respeutivamente irrigan y inervan la so estructura.

 

== Funciones ==

 

Los güesos tienen delles funciones nel organismu humanu, ente elles destaquen funciones mecániques, metabóliques y sintétiques.

 

=== Funciones mecániques ===

 

* '''Proteición''': Los güesos formen diversos cuévanos que protexen a los órganos vitales de posibles traumatismos. Por casu, el craniu o calota protexe al celebru de posibles golpes que pueda sufrir este, y la caxa torácica (esto ye, les costielles y l'esternón), protexen a los pulmones y al corazón.

* '''Sostén''': Los güesos formen un cuadru ríxidu, que s'encarga del sostén de los órganos y texíos blandos.

== Composición ==

 

La constitución xeneral del güesu ye la del texíu óseo. Magar non tolos güesos son iguales en tamañu y consistencia, en promediu, el so [[p/p|composición química]] ye d'un 25{{esd}}% d'[[agua]], 45{{esd}}% de [[mineral]]es como [[fosfatu]] y [[carbonatu de calciu]], y 30{{esd}}% de materia orgánico, principalmente [[coláxenu]] y otres proteínes. Asina, los componentes inorgánicos algamen aprosimao 2/3 (65{{esd}}%) del pesu óseu (y tan solo un 35{{esd}}% ye orgánicu).

 

 

Sicasí, non toles partes del cuerpu tienen esti tipu de texíu.

Ye un [[Texíu (bioloxía)|texíu]] bien consistente, resistente a los golpes y primas pero tamién elásticu, protexe órganos vitales como'l [[corazón]], [[pulmones]], [[celebru]], etc., coles mesmes dexa'l [[Movimientu (física)|movimientu]] en partes del cuerpu pa la realización de trabayu o actividaes estableciendo'l desplazamientu de la persona. Forma'l [[aparatu llocomotor]] aniciando la estructura ósea o [[cadarma]].es tamién un depósitu d'almacenamientu de [[calciu]] y fósforu del cuerpu.

 

== Tipos de texíu óseo ==

 

Los güesos tienen zones con distinta densidá de texíu óseo que s'estremen macroscópicamente y microscópicamente n'árees de güesu compactu y árees de güesu esponxosu, nun esisten llendes perfectamente marcaes ente los dos árees esistiendo ente ellos una pequeña zona de transición.

 

=== Güesu compactu (cortical) ===

 

El '''güesu compactu''' o '''cortical''' forma la [[diáfisis]] (la porción allargada de los güesos llargos que queda nel mediu de les [[epífisis]] o porciones distales de los mesmos). Apaecen como una masa sólido y continuo que la so estructura solo ver al [[microscopiu ópticu]]. El so matriz ósea mineralizada ta depositada en laminuques, ente estes allúguense les llagunes colos osteocitos (cada llaguna col osteocito ye llamada osteoplasto), dende caúna irrádiense canalículos (conductillos bien delgaos), ramificaos que les comuniquen y dexen la nutrición de los osteocitos (recordemos qu'esto ye importante una y bones los osteocitos atópense arrodiaos de matriz mineralizada que nun dexa l'espardimientu de nutrientes al osteocito).

* Concéntricamente alredor d'una canal llonxitudinal vascular (llamáu conductu de Havers), que contién capilares, vénulas postcapilares y dacuando arterioles, formando estructures cilíndriques llamaes osteonas o sistemes haversianos visibles al microscopiu ópticu.

 

{{AP|Quebra (medicina)}}

Una de les afecciones ósees más comunes ye quebrar. Estes resuélvense por procesos naturales, tres l'alliniación ya inmovilización de los güesos afeutaos. Nel procesu de cura, los [[vasu sanguineu|vasos sanguíneos]] estropiaos desenvuelven una especie de [[hematoma]] óseu que va sirvir como adesivu y darréu va dise formando un texíu fibroso o [[texíu conxuntivo|conxuntivu]] compuestu por célules llamaes [[osteoblastos]], que van crear un ''durez ósea'' que va xunir les partes separaes. Sicasí, la falta de tratamientu o inmovilización puede causar una crecedera anormal. Los métodos p'acelerar la recuperación d'un güesu inclúin la estimulación llétrica, ultrasoníu, ensiertos óseos vos y sustitutos orgánicos con compuestos cálcicos, tales como güesos de cadabres, coral y cerámiques biodegradables.

 

== Usos prácticos del güesu ==

 

Nel [[paleolíticu cimeru]] ye cuando s'empezar a trabayar col güesu como [[materia primo]] pa fabricar diversos instrumentos o ferramientes.<ref>García Sebastiá, Margarida; ''et al.'' ''Albada: història de les civilitzacions i de l'art''. Barcelona: Barcanova, 1985. ISBN 84-7533-270-0</ref>

Nel sieglu VI, como testimoniu de la persistencia de les téuniques artístiques gales, atopamos la petrina de San Césaire, l'obispu d'[[Arles]], la [[febiella]] que representa a los soldaos dormíos al llau de la tumba de [[Cristu]] ta fecha de güesu.<ref>Salles, Catherine. ''Naissance d'une nation: des anicies à 987''. Paris: Larousse, 1988. ISBN 2-03-779071-5.</ref>