Diferencies ente revisiones de «Historia de Francia»

== Edá Antigua ==

{{AP|Galia}}

Lo que güei ye [[Francia]], antes foi conocíu col nome de [[Galia]].<ref>[http://web.archive.org/web/http://www.sprachcaffe-frankreich.com/caste/hist.html Historia de Francia], URL últimu accesu'l 09/05/2007.</ref> La Galia taba poblada polos [[Galos (pueblu)|galos]], pueblu [[celta]] d'orixe [[indoeuropéu]]. Les sos fronteres quedaron parcialmente establecíes pel norte col actual [[Canal de la Mancha]], pel oeste col [[Golfu de Vizcaya]] (Océanu Atlánticu), pel sur colos montes [[Pirineos]] y el mar Mediterraneu, y pel este col ríu Rhin (que lo dixebraba de la Germania) y los montes Alpes (que lo dixebraben d'Italia).

Los celtes galos protagonizaron les civilizaciones de La Téne y Vix.

{{AP|Francia na Edá Media}}

 

La nación de Francia nun apaez más que bien progresivamente a lo llargo de los sieglos. Dalgunos consideren que nun se puede falar de Francia más qu'a partir del '''[[Tratáu de Verdún]]''', que sería tamién l'orixe d'Alemaña; otros qu'a partir del accesu de [[Hugo Capeto]] al poder y dalgún otru inclusive más tarde. La tradición de les escueles primaries en Francia, remonten l'orixe del país a la unificación de los francos, de cuenta que la Francia de güei ye heredera del reinu francu de Clodoveo, y esiste ensin discontinuidá dende l'añu 486 hasta los nuesos díes, onde [[pueblu francu|francos]], burgundios (borgoñonos), viquingos (normandos), y tamién britanos (bretones), fundir colos galos nel crisol que güei se llama Francia.

 

Dempués de la dinastía Merovinxa, asocedería-y la [[Dinastía Carolinxa]], cuando [[Carlos Martel]], vencedor frente a los árabes, alzar en dueñu del reinu de los merovinxos; el so socesor [[Pipino el Curtiu]], llogró'l consentimientu del Papa pa destituyir a los merovinxos y alzase nel primer rei de la dinastía en 751, y conquistó tierres lombardes creando con ellos los Estaos de la Ilesia, tamién conocíos como los [[Estaos Pontificios]] o "Patrimoniu de San Pedro", pos-y los donó al Papa y declárase coles mesmes garante de los mesmos.<ref>G. Bührer-Thierry, ''L'Europe carolingienne'' (714-888), 1999, p.19</ref> Mientres la Edá Media, la primer unión política duradera (les anteriores fueron más bien efímeres) realizar con [[Carlomagno]], quien amás conquistó otres tierres formando un Imperiu, que depués los sos nietos estremaron. Nel periodu carolinxu producióse un notable desenvolvimientu de les artes y les lletres, que se conoz como'l ''"Renacimientu Carolinxu"''.

 

La [[Dinastía de los Capetos]] (o Capeta) llegó a gobernar Francia, que se foi subdividiendo socesivamente cada vez más, carauterística que se denominó "[[Feudalismu]] clásicu". En tou esti periodu'l rei hubo d'enfrentase de cutio a los demás nobles del so reinu, en teoría los sos vasallos, pero que dacuando adqueríen demasiáu poder como pa desafiar abiertamente l'autoridá real. Nesti periodu producieron les [[Cruzaes]] y la [[Guerra de los Cien Años]]. Francia inventó'l [[arte góticu]], y hubo tiempu nel que con toa Europa foi víctima de la peste bubónica, epidemia que foi llamada la "[[Peste negro]]". Tamién participó del [[Humanismu renacentista|Humanismu]] que sería precursor del [[Renacimientu]].

 

== Edá Moderna ==

{{ap|Francia na Edá Moderna}}

 

Tres el final de la [[Edá Media]], Francia esperimenta'l so afitamientu como nación. Les [[Guerres de relixón de Francia]] apoderen la vida del país dende'l [[sieglu XVI]] pacificándose internamente col [[Edictu de Nantes]] (la paz esterior nun llegaría sinón hasta la primer metá del [[sieglu XVII|XVII]], cuando se celebra la [[Paz de Westfalia]]).

Francia participa de la puxanza de los descubrimientos xeográficos particularmente nel nuevu mundu. Na actividá intelectual, [[René Descartes|Descartes]] marcó decisivamente la orientación del pensamientu occidental col so [[Racionalismu]].

[[Lluis XIII]] ([[1610]]-[[1646]]) y el so ministru'l Cardenal [[Cardenal Richelieu|Richelieu]] dirixeron a Francia mientres la so intervención na [[Guerra de los Trenta Años]], arruinando los dominios ya influencia de la Casa d'Austria. A Lluis XIII y Richelieu, siguiéron-yos la rexencia y [[Mazarino]], y depués Lluis XIV, con quien Francia daría a conocer al mundu tou la so rellumanza.

El [[sieglu XVII]] ta marcáu pola instauración de la "Monarquía absoluta" o "[[Absolutismu]]", que se consolida al traviés de [[Lluis XIV]], el "[[Rei Sol]]". L'intentu d'imitación o copia en que s'empeñaron los pueblos vecinos y los sos gobernantes pola almiración ya influxu que Francia producía condució al advenimiento del llamáu "[[Despotismu ilustráu]]". La presión que producía'l poder de Francia condució a guerres con tolos sos vecinos los cualos aliábense ente sigo pa consiguir enfrentáse-y y contene-y. Asocedió-y [[Lluis XV]], y [[Lluis XVI]]. Dende finales del sieglu y mientres tol siguiente'l país foi epicentru d'enclinos intelectuales que se conocen sol términu de la ''[[Ilustración]]'', antoxana de la [[Revolución francesa]] y la [[Revolución industrial]]. Esti movimientu de gran influencia nes ciencies y les artes, tuvo como principales representantes intelectuales a los [[Enciclopedismu|enciclopedistes]] [[Denis Diderot]] y [[D'Alembert]] según a los filósofos [[Jean-Jacques Rousseau]] y [[Voltaire]]. L'influxu de los ideales revolucionarios motivaría fondos tresformamientos de grandes consecuencies nel mundu enteru.

 

=== Revolución francesa ===

{{AP|Revolución francesa}}

Foi un procesu social y políticu que se desenvolvió ente [[1789]] y [[1799]] que les sos principales consecuencies fueron l'abolición de la monarquía absoluta y la proclamación de la República, esaniciando les bases económicu y social del Antiguu Réxime. Magar la organización política de Francia bazcuyó ente república, imperiu y monarquía mientres 75 años dempués de que la Primer República cayera tres el golpe d'estáu de Napoleón, lo cierto ye que la revolución marcó'l final definitivu del absolutismu y dio a lluz a un nuevu réxime onde la ciudadanía, y en delles ocasiones les mases populares, convertir na fuercia político dominante nel país.

 

 

{{AP|Primer Imperiu francés}}

El Consuláu y la primer República dexaríen el so llugar a [[Napoleón Bonaparte]], que se fixo col poder en Francia metanes la Revolución francesa. Napoleón batallando n'Italia y Exiptu (a onde llevó científicos y estudiosos investigadores, inaugurándose asina la "[[exiptoloxía]]"), llueu dirixó la contraofensiva francesa ante les potencies europees que pretendíen restaurar l'antiguu réxime, d'esta manera, xeneral victoriosu convertíu n'héroe de la revolución, coronar a sí mesmu Emperador de Francia en [[1804]], y construyó un vastu Imperiu que lideró'l continente. Mientres l'Imperiu de [[Napoleón I]] los territorios de Francia estender hasta la frontera con Rusia. Eslleió'l [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]], y estendió y afitó los ideales revolucionarios por toa Europa, y arriendes d'ello, el mundu. Napoleón, tan xeniu militar como estadista, escurrió'l "[[Bloquéu Continental]]", pa dar una mayor consecuencia económica a los sos tresformamientos políticos. Promulgó un [[códigu civil]], al que se denominó darréu "[[Códigu Napoleónicu]]", modelu nel so xéneru. Napoleón, el grande, enfrentóse victoriosu en delles guerres a les coaliciones de los sos rivales. Finalmente hubo de ser ganáu pola Europa entera asociada. Asina concluyó esti [[Primer Imperiu francés|Imperiu]]. Bonaparte entá volvió, pero les demás potencies europees, medroses, nun-y dieron tregua. Corría l'añu [[1815]] y foi definitivamente derrotáu.

 

=== Segundu Imperiu francés ===

{{AP|Segundu Imperiu francés}}

[[Napoleón III de Francia]], sobrín de Napoleón I, dio un golpe d'Estáu ya instauró un nuevu Imperiu. El nuevu Réxime intentó compaxinar un gobiernu autoritario y personalista col caltenimientu de los principios lliberales burgueses. Napoleón III exerz el poder executivu ausiliáu polos sos ministros. El poder lexislativo partir en trés cámares: un Conseyu d'Estáu, designáu pol emperador y encargáu d'ellaborar los proyeutos de llei; un Senáu, guardián de la Constitución imperial y compuesto por senadores vitalicios tamién nomaos por Napoleón; y un Congresu, escoyíu por sufraxu universal masculín pero ensin iniciativa llegal. So una apariencia de participación popular, calteníase un réxime conservador al gustu de l'alta burguesía. La estabilidá política foi acompañada d'una economía que favoreció'l desendolque de tolos sectores granibles y la medría de los sofitos sociales al réxime.