Diferencies ente revisiones de «Marea»

{{otrosusos}}

La '''marea''' ye'l cambéu periódicu del nivel del mar producíu principalmente poles [[gravedá|fuercies d'atraición gravitatoria]] qu'exercen el [[Sol]] y la [[Lluna]] sobre la [[Tierra]]. Anque dicha atraición exerzse sobremanera'l planeta, tantu na so parte sólida como líquida y gaseosa, vamos referinos nesti artículu a l'atraición de la Lluna y el Sol, xuntos o por separáu, sobre les agües de los mares y océanos. Sicasí, hai qu'indicar que les marees de la [[litosfera]] son práuticamente insignificantes, con al respective de les qu'asoceden nel mar o océanu (que pueden modificar el so nivel en dellos metros) y, sobremanera, na atmósfera, onde puede variar en dellos km d'altor, anque nesti casu, ye enforma mayor l'aumentu de la espesura de l'atmósfera producíu pola fuercia centrífuga del movimientu de rotación na zona ecuatorial (onde la espesura de l'atmósfera ye enforma mayor) que'l cambéu introducíu poles marea en dicha zona ecuatorial.

 

 

== Terminoloxía ==

De siguío recuéyense los principales términos emplegaos na descripción de les marees:

* '''Marea alta''' o '''pleamar''': momentu en que l'agua del mar algama'l so máximu altor dientro del ciclu de les marees.

* <math>\scriptstyle{\omega={2\pi\over T}} </math> ye la [[velocidad angular]] del astru y <math>\scriptstyle{T} </math> el so [[periodu orbital]].

* <math>\scriptstyle{R_1} </math> ye la distancia ente'l [[centru de mases]] del astru y el centru de rotación, que coincide col centru de mases de los dos astros. Si l'otru astru ye muncho más masivu (<math>\scriptstyle{M_1 << M_2} </math>), el centru de rotación ta mui cerca del centru de mases del astru masivu y <math>\scriptstyle{R_1\simeq d} </math>. Ye'l casu qu'asocede cola Tierra y el Sol.

El valor de l'aceleración de gravedá debida al Sol ye esautamente'l que correspuende a una órbita cola velocidá angular <math>\scriptstyle{\omega} </math> y col centru de mases terrestre a una distancia <math>\scriptstyle{d} </math> del Sol. Toles partes de la Tierra tienen la mesma velocidá angular alredor del Sol, pero nun tán a la mesma distancia. Les que tán más llueñe del centru de mases van tar sometíes a una aceleración de gravedá menor y la que tán a una distancia inferior, a una aceleración mayor.

 

 

=== Marees solares ===

Pa calcular l'amplitú de les marees solares, constrúyense dos pozos imaxinarios dende la superficie hasta'l centru de la Tierra. Unu ye paralelu a la recta que xune la Tierra y el Sol y l'otru ye perpendicular.

 

 

=== Marees vives y marees muertes ===

L'elipsoide por cuenta de les marees solares tien la exa mayor dirixíu escontra'l [[Sol]]. L'elipsoide por cuenta de les marees llunares tien la exa mayor dirixíu escontra la Lluna. Como la Lluna xira alredor de la Tierra, les exes mayores de los elipsoides nun xiren a la mesma velocidá. Con al respective de les estrelles, el periodu de rotación del elipsoide solar ye d'un añu. L'elipsoide de la Lluna ye de 27,32 díes. La resultancia ye que les exes de los dos elipsoides averen cada 14,7652944 díes. Cuando les exes mayores de los dos elipsoides tán alliniaos, l'amplitú de les marees ye máxima y llámense '''marees vives''' o '''marees sizigias'''. Esto asocede nes [[Lluna nueva|llunes nueves]] y nes [[Lluna llena|llunes llenes]]. Sicasí, cuando la exa mayor de cada elipsoide ta alliniáu cola exa menor del otru, l'amplitú de les marees ye mínima. Esto asocede nos cuartos menguantes y los cuartos crecientes. Estes marees llámense '''marees muertes''' o '''marees de cuadradura'''.

 

=== Enclín de la exa de la Tierra ===

Hasta agora ignoróse el fechu de que la exa de rotación de la Tierra ta inclináu unos 23,27° con respetu a la [[eclíptica]] (el planu que contién la órbita de la Tierra y el Sol). Amás, el planu de la órbita de la Lluna ta inclináu unos 5,145° con al respective de la eclíptica. Esto significa que'l Sol ocupa posiciones que van dende 23,44° al norte del planu ecuatorial hasta 23,44° al sur del mesmu planu. La Lluna puede ocupar posiciones dende 28,6° hasta -28,6°. La consecuencia d'esto ye que les exes mayores de los elipsoides que s'utilizaron raramente coinciden col planu del ecuador terrestre.

Na imaxe de la derecha, el puntu A ta en pleamar. Cuando se produza la próxima pleamar, 12 hores, 25 min y 10 segundos más tarde, el mesmu puntu va atópase en B. Esta pleamar va ser menor que la precedente y que la posterior.

 

 

=== Influencia de los continentes ===

Nel cálculu simplificáu que se realizó, nel cual la Tierra nun tien continentes y ta recubierta d'una hidrosfera continua, la distancia ente los dos asities de pleamar ye de 20.000&nbsp;km. La zona d'océanu que'l so nivel ye más altu que'l valor mediu tien un diámetru de 10.000&nbsp;km. Esa distancia ye mayor que la distancia ente América y Europa o África y correspuéndese col anchu del Océanu Pacíficu. Por que tou un océanu como l'Atlánticu o'l Pacíficu aumentaren de nivel, el so conteníu total d'agua tendría qu'aumentar. Como los continentes torguen esi movimientu llateral de too l'océanu, el modelu de la onda semidiurna nun se correspuende cola realidá.

 

Esplícase agora cómo una marea de menos d'un metro n'alta mar puede crear una marea de dellos metros na mariña. La razón ye la [[Resonancia (mecánica)|resonancia]] de la capa d'agua asitiada sobre la [[plataforma continental]]. Esta capa ye pocu fonda (menos de 200 m) y, en dellos casos, tien una gran estensión hasta'l [[turria continental]]. Por casu, el [[Canal de la Mancha]] ye una capa d'agua de 500&nbsp;km de llargu (dende la entrada hasta'l [[Pasu de Calais]]), 150&nbsp;km d'anchu y solo 100 m de fondura. A escala, eso correspuende con una masa d'agua de 50 metros de llargu y de 1&nbsp;cm de fondura. Cuando'l nivel del mar aumenta na entrada, l'agua entra na Canal de la Mancha. Como la estensión ye grande y la fondura pequeña, la velocidá de l'agua aumenta hasta unos 4 a 5 [[nuedu (unidá)|nuedos]] (2 a 2,5&nbsp;m/s). Algamar esa velocidá toma'l so tiempu (unos trés hores nel casu de la Canal de la Mancha), pero detenese tamién rique un periodu similar. Una vegada llanzada, l'agua sigue avanzando, trescurriendo otros trés hores hasta que se para ya invierte la so direición. El comportamientu oscilatoriu deber a la inercia y al retardo que tien la capa d'agua pa responder a la escitación: la variación d'altor del océanu más allá de la turria continental. La marea va ser más grande en función de qu'el [[periodu d'oscilación]] propiu de la zona sía más próximu al periodu de la escitación esterna, que ye de 12 hores y 25 minutos.

 

 

Na imaxe de la izquierda pueden reparase les llinies cotidales na Canal de la Mancha. Los númberos de cada llinia correspuenden al retardo de pleamar con al respective de una referencia. Reparar qu'hai 6 hores de diferencia ente les pleamares de la entrada de la Canal de la Mancha y el Pasu de Calais. Tamién hai seis hores ente la entrada de la Mancha y el Mar d'Irlanda (ente Irlanda ya Inglaterra). Hai un puntu anfidrómico (n'anaranxáu) na entrada del Mar del Norte, frente a Holanda.

 

== Centrales mareomotrices ==

{{AP|Enerxía maremotriz}}