Diferencies ente revisiones de «Relixón protoindoeuropea»

 

La '''relixón protoindoeuropea''' ye'l conxuntu de creencies practicaes polos [[pueblos protoindoeuropeos]]. La esistencia de semeyances ente los [[dioses rigvédicos|dioses]] y les práutiques relixoses ente los pueblos indoeuropeos suxure qu'en cualesquier de les poblaciones qu'ellos formaren teníen una forma de relixón [[politeísta]]. Ello ye que la conocencia que se tien de la relixón protoindoeuropea basar en conxetures basaes na hestoria posterior de los pueblos indoeuropeos, na [[prueba (ciencia)|evidencia]] llingüística común a les [[llingües indoeuropees]] y nes [[relixones comparaes]].

 

== Xuramentu de Mattiwaza ==

 

Ye un documentu que pa munchos arqueólogos ya historiadores, encabezaos por [[Georges Dumezil]], evidencia l'orixe común y les importantes rellaciones ente les relixones de los pueblos indoeuropeos, que podría indicar la esistencia d'una probable relixón protoindoeuropea anterior a la so diversificación.

Según l'[[Antropoloxía|antropólogu]] francés [[Georges Dumezil]], les bandes de conquistadores [[arios]] que mientres el segundu mileniu antes de Cristu espandir dende [[Siria]] hasta'l [[ríu Indo]], teníen una esplicación [[mística]] del [[mundu]] y la [[sociedá]]. Tanto ésta como los mesmos dioses arrexuntábense y entamaben en trés órdenes: soberanía máxica y xurídica ―[[sacerdociu]]―, puxanza [[guerreru]] ―aristocracia militar―, y los productores o [[trabayadores]].

 

 

Mitra, Varuna, Indra y los dos Nasatiya, el quintetu de dioses propiu de los mitanios por quien xura'l rei Mattiwaza, nun son unos cualesquier, sinón que espejan los estratos o [[casta]]s de la sociedá aria: Mitra y Varuna (el nome d'ésti, deriváu del indoeuropéu ''Worvenos'', ye'l mesmu qu'el de Ouranós, [[Uranu (mitoloxía)|Uranu]], el [[firmamentu]], de los griegos) son los dioses del estratu de los [[brahmana]] o sacerdotes; Indra correspuende a la casta de los guerreros, los [[ksatriya]] y, a lo último, los dos Nasatiya representen a la tercer clase social, la de dir/a, ganaderos, llabradores y, polo xeneral, productores de too orde.

 

Varuna y Mitra representaben los aspeutos [[Antagonista (lliteratura)|antagónicos]] y complementarios del mundu [[espiritual]].

 

Sicasí Mitra ye [[amistá|amistosu]], [[comprensión|comprensivu]] colos homes. Anque tamién ye xuez, ye'l [[abogáu]] de los homes, un dios [[Bien (filosofía)|benéficu]], tranquilizante, inspirador d'actos y rellaciones [[honestidá|honestes]], [[paz|pacíficu]]. Representa la [[vida]] qu'el so mundu da-y al nuesu.

 

Indra, como supremu dios guerreru, bendiz la [[Fuercia]] con que'l soldáu llogra la Victoria, caltién l'[[Derechu|orde social]] internu y defende a la comunidá d'[[agresión|agresiones]] esternes, dexándo-y amás tomar [[posesión]] de los [[territoriu|territorios]] y/o [[riqueza]]s de los [[enemigu|enemigos]] qu'apurre nes sos manes. [[Campeón]] voraz, el so [[arma]] ye'l [[rayu]], col qu'ablaya a los [[demonios]] y [[Xigante (mitoloxía)|xigantes]] y salva l'universu (hestoria que se repitiría una y otra vez nes distintes [[mitoloxía|mitoloxíes]] indoeuropees, personificando a Indra en [[Zeus]] nel casu de los helenos, en [[Thor]] polos nórdicos, etc.)<ref name="Historia 16"/>

 

 

== ¿Anteceden la idea de la Trinidá? ==

 

Los notables estudios del [[Antropoloxía|antropólogu]] francés [[Georges Dumezil]] a partir de la [[mitoloxía]] de los pueblos consideraos [[indoeuropeos]], han enfatizado el fechu de que munchos d'ellos coincidan en coronar el so [[Panteón (mitoloxía)|panteón]] con una [[Tríada|trinidá]] divina.

Ye'l casu de la trinidá integrada por [[Esus]], [[Tutatis]] y [[Taranis]] na [[relixón]] de los [[celtes]], por [[Thor]], [[Odín]] y [[Freia]] na [[fe]] de los antiguos [[pueblos indoeuropeos]] [[Países nórdicos|nórdicos]], por [[Brahma]], [[Visnú]] y [[Shiva]] na [[Trimurti]] [[india]]. [[Zeus]], [[Poseidón]] y [[Hades]] en [[Grecia]] o pola [[Tríada Capitolina]] [[Mitoloxía clásica|grecorromana]], formada por [[Zeus]]/[[Xúpiter (mitoloxía)|Xúpiter]], [[Hera]]/[[Juno (mitoloxía)|Juno]] y [[Atenea]]/[[Minerva]].

 

La predilección por esi númberu estendíase tamién a la [[sociedá protoindoeuropea|sociedá]], estremada en trés [[castes]]: [[sacerdotes]], [[guerreru|guerreros]] y [[trabayador]]es ―[[Rol social|roles]] respeutivos de los [[dioses]] principales―.

=== La Creación ===

 

 

Trátase d'unes relixones muncho más pesimistes que les actuales, les creencies de los indoeuropeos taben bien amestaes a ciclos de muerte y nacencia.

 

=== El fin del mundu ===

 

Georges Dumezil, siguiendo alantre na so comparancia relixosa, afayó perimportantes paralelismos ente'l [[Ragnarök]] [[Países nórdicos|nórdicu]] y el Tapecer de los dioses del [[hinduismu]].

 

=== El dios del cielu ===

 

La pallabra [[divos]] (''*d^yywos'') tien el mesmu raigañu que la pallabra [[día]] (''*dy^yw-''), por cuenta de que la mayoría de les cultures acomuñen el [[bien (filosofía)|bien]] cola lluz y el cielu, según el mal con un mundu soterraño y escuro, similar a la tumba que recuerda la esperiencia más doliosa, la temporalidá humana y la perda de los seres queríos.

 

=== El dios de la guerra ===

 

La dilatada espansión territorial de los indoeuropeos, que si por un estremu llevar a la India, pol otru fixo llegar a [[Irlanda]] ya inclusive a [[Islandia]], verificar en bona parte en virtú d'una [[institución]] que se caltuvo hasta dómina dafechu histórica y que los llatinos denominaben ''ver sacrum'' ([[primavera]] [[Sagráu|sagrada]]). El nome tapa una realidá bien cruenta. De cuando en vez, sol imperativu de la [[superpoblación]] o de la [[Escasez|carestía]], los mozos d'una mesma xeneración poner en marcha en busca de [[tierres]] en que vivir, espulsando d'elles a los sos moradores o sometiéndolos pola fuercia.

=== La posición del fiel ante los dioses ===

 

 

El cultu negativu, de respetu a les [[tradición|tradiciones]], solo implicaba la observancia d'una especie de ''[[Contratu social]]'' ente la divinidá y la comunidá fundada nel so honor.

 

== El sacerdociu ==

''*b^hlag^h(s)men'' ye la pallabra indoeuropea que los llingüistes reconstrúin como base d'otros dos, tan distantes nel espaciu, como son les emplegaes polos [[Antigua Roma|llatinos]] y polos [[India|indios]] y [[Persia|iranios]] pa designar a los sos respeutivos sacerdotes, ''[[flamen|flāmen]]'' nel primer casu y ''[[brahmán (casta)|brāhmaṇa]]'' (brahmán) nel segundu.

El primitivu ''rēx'', el [[Monarca|rei]] llatín, cuenta con un [[sacerdote]] al so serviciu, como'l so equivalente védicu, el ''rasha'' ''(rājaḥ)'' ―la tan conocida pallabra ''[[mahārājaḥ|majarash]]'' ''(mahārājaḥ)'' ye bono de treslladar al llatín por ''magnus rēx'') cuenta con un ''brahmán'' como [[capellán]] personal.