Diferencies ente revisiones de «Llingües na-dené»

Contenido eliminado Contenido añadido
m +{{control d'autoridaes}}
m iguo plurales
Llinia 7:
| familia = [[Llingües dené-yeniseicas|Dené-Yenisei]] (?)
| familia madre = llingües na-dené
| sub1 = [[Llingües atabascanasatabascanes|Llingües atapascas]]
| sub2 = [[Idioma eyak|eyak]]
| sub3 = [[Idioma tlingit|tlingit]]
Llinia 13:
| mapa = [[Ficheru:Na-Dene langs.png|280px|Allugamientu de les llingües na-dené na dómina precolombina. Les llingües na-dené, anque son falaes por indíxenes americanos, nun pertenecen a la superfamilia amerindia.]]
}}
'''Na-dené''' ye una familia de llingües del noroeste de Norteamérica. Ta conformada poles llingües [[tlingit]], [[eyak]] y el conxuntu de [[llingües atabascanasatabascanes]], como les [[llingües apacheanas|llingües apaches]], el [[Idioma navajo|navajo]] y el [[chipewyan]], ente otres. La mayor parte d'elles son [[llingües tonales]], anque se pudo probar que'l tonu ye un desenvolvimientu recién.
 
Una de les principales polémiques hestóriques con al respective de esta familia foi'l estatus del haida. Sapir suxurió en 1915 que l'[[idioma haida|haida]] tenía d'incluyise na familia na-dené, sicasí investigaciones posteriores caltienen el discutiniu al respeutu. Otra tema que produció intensa investigación mientres los entamos del sieglu XXI ye la posibilidá del parentescu coles [[llingües yeniseicas]].
Llinia 20:
[[Image:Haplogrupo C3 (ADN-Y).PNG|thumb|left|360px|Distribución del [[Haplogrupo C ADN-Y|haplogrupo C3]] nes poblaciones autóctones d'América y Asia, esta marca xenética apaez correlacionada n'América cola espansión de les llingües na-dené.]]
 
El términu ''na-dené'' foi propuestu orixinalmente por [[Edward Sapir]] pa designar un conxuntu de llingües presuntamente emparentaes qu'incluyíen a les [[llingües atabascanasatabascanes]], al [[idioma tlingit|tlingit]] y al [[idioma haida|haida]] (nesi entós desconocíase la esistencia del [[idioma eyak|eyak]], llingua más estrechamente emparentada col atabascano qu'el tlingit). La hipótesis de qu'estes llingües podríen tar rellacionaes apaeció nel trabayu de Sapir de 1915 "The Na-Dene languages: A preliminary report", onde describe la eleición del nome:<ref>Sapir, Edward (1915). “The Na-Dene languages, a preliminary report.” American, p.&nbsp;558</ref>
{{cita|The name that I have chosen for the stock, ''Na-dene'', may be justified by reference to non. 51 of the comparative vocabulary. ''Dene'', in various dialectic forms, is a wide-spread Athabaskan term for “person, people”; the element ''*-ne'' (''*-n'', ''*-η'') which forms part of it is an old stem for “person, people” which, as suffix or prefix, is frequently used in Athabaskan in that sense. It is cognate with H. ''na'' “to dwell; house” and Tl. ''na'' “people”. The compound term ''Na-dene'' thus designates by means of native stems the speakers of the three languages concerníi, besides continuing the use of the old term ''Dene'' for the Athabaskan branch of the stock.}}
 
Llinia 38:
***Eyak
****''[[Idioma eyak]]'' †
***[[Llingües atabascanasatabascanes|AtabascanasAtabascanes]]
****[[llingües atabascanasatabascanes septentrionales|AtabascanasAtabascanes septentrionales]]''([[Idioma dene suliné|chipewyan]], [[Idioma nabesna|altu tanana]], [[Idioma gwich'in|gwich'in]], [[tłįchǫ]] (dog-rib), etc.)''
****[[llingües atabascanasatabascanes de la Mariña del Pacíficu|AtabascanasAtabascanes de la mariña del Pacíficu]] ''(hupa)''
****[[Llingües apacheanas|Apacheanas]] ''([[Idioma apache kiowa|apache-kiowa]], [[Llingües apacheanas|apache-navajo]])''
 
Llinia 66:
|2={{clade
|1=[[idioma eyak|Eyak]]
|2=[[Llingües atabascanasatabascanes|Atabascano]]
}}
}}
Llinia 103:
|-
! rowspan=2|<small>GLOSA</small>
! colspan=3|[[llingües atabascanasatabascanes|Atabascano]]
! rowspan=2|[[idioma eyak|Eyak]]
! rowspan=2|[[idioma tlingit|Tlingit]]
Llinia 109:
|-
! [[Llingües babine-carrier#Comparanza léxica|<small>PROTO-<br />BAB.-CAR</small>]]
! [[Llingües atabascanasatabascanes de la Mariña del Pacíficu#Comparanza léxica|<small>PROTO-<br />PAC.-OREGÓN</small>]]
! [[llingües apacheanas#Comparanza léxica|<small>PROTO-<br />APACHE</small>]]
|-