Diferencies ente revisiones de «Cristianismu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m +{{control d'autoridaes}} |
Sin resumen de edición |
||
Llinia 1:
{{1000}}
[[Archivu:St Peter's Square, Vatican City - April 2007.jpg|250px|right|thumb]]
El [[cristianismu]] (del [[Idioma llatín|llatín]] ''christianismus'', y esti del [[Griegu antiguu|griegu]] ''χριστιανισμός'') o '''relixón cristiana''' ye una [[relixón]] basada na doctrina, preceutos ya idees de [[Xesucristu]].
Ye la [[relixón]] más espardida pel mundu y una de les trés grandes relixones monoteístes xunto col [[xudaísmu]] y ' [[islam]], colos que tienen en comuña ciertos rasgos básicos.
El
== Historia ==
=== Orixe y espardimientu ===
El cristianismu tien el so orixe históricu nel [[xudaísmu]] del [[Templu de Xerusalén|Segundu Templu]] d'empiezos de la [[Anno Domini|era actual]]. Magar [[Xesús|Xesús de Nazaret]] se autoidentificó siempres como un xudíu devotu, na so [[doctrina]] y les sos enseñances, Él mesmu identificóse como'l camín al [[Dios Padre|Padre Celestial]]:<ref>Auguste Nicolás (1851), "Estudios filosóficos sobro'l cristianismu", 2a ed., Madrid, Universdidad Complutense, pág 542 </ref><blockquote>Yo soi'l camín, y la verdá, y la vida; naide vien al Padre, sinón por mi.
[[Evanxeliu de Xuan|Xuan]] 14:6</blockquote>Nos [[Evanxeliu|evanxelios]] hai amplia evidencia de que Xesucristo aseguró ser l'únicu camín a Dios, lo cual sería enseñáu asina mesmu polos sos primeros siguidores, incluyendo a los apóstoles [[Apóstol San Pedru|Simón Pedro]] y [[Pablo de Tarsu]].<ref>William A. Dembski, Michael R. Licona; (2010), "Evidence for God: 50 Arguments for Faith from the Bible, History, Philosophy ans Science", pág 190</ref>
[[Ficheru:Greco, El - Sts Peter and Paul.jpg|miniaturadeimagen|Simón Pedro y Pablo de Tarsu, n'un cuadru del Greco]]
Nun se conoz con precisión el númberu de siguidores que pudo algamar el cristianismu en vida de Xesús de Nazaret, nin cuántos siguíen dientro de la comunidá cristiana por él fundada tres la so muerte, axusticiáu poles autoridaes seculares. Pocos años dempués de la so muerte, [[Pablo de Tarsu]], un xudíu que —nel dicir de los [[Fechos de los Apóstoles]]— tenía la ciudadanía romana, tuvo un papel destacáu pedricando y poniendo en contactu a diversos grupos cristianos del [[Oriente próximu|Oriente Próximu]].<ref>Bornkamm, Günther (2002). ''Pablo de Tarso''. Barcelona: Ediciones Sígueme. p. 89. <small><nowiki>ISBN 84-301-0775-4</nowiki></small>. </ref> El calter misioneru de [[Pablo de Tarsu]] y otres figures del cristianismu primitivu influyó de forma decisiva en tola hestoria posterior del cristianismu.<ref>Brown, Raymond E. (2002). ''Introducción al Nuevo Testamento. II. Cartas y otros escritos''. Madrid: Editorial Trotta. p. 557. <small><nowiki>ISBN 84-8164-539-7</nowiki></small>.</ref>
[[Ficheru:JohnEvangelistReni.jpg|miniaturadeimagen|derecha|Xuan Evanxelista, quien encarnó'l llamáu cristianismu joánico ]]
A la fin del [[sieglu I]], yá se constituyeren los cuatro corrientes básiques del cristianismu primitivu que terminaron per integrar el canon bíblicu, y que podríen esquematizarse escriturísticamente en: (1) el ''[[cristianismu paulino]]'', integráu pol corpus de cartes escrites por [[Pablo de Tarsu]] y la so escuela<ref>Vidal García, Senén (2007). ''Pablo. De Tarso a Roma''. Santander: Editorial Sal terrae. p. 208. <small>ISBN 978-84-293-1716-9</small></ref>; (2) el ''[[xudeocristianismu]]'', representáu polos escritos derivaos de les postures de [[Santiago'l Xustu]] y de [[Apóstol San Pedru|Simón Pedro]]; (3) el complexu ''[[cristianismu sinópticu]]'' (que toma dende'l ''xudeocristianismo'' del [[Evanxeliu de Matéu]] hasta'l ''paganu-cristianismu'' del [[Evanxeliu de Lucas]] y de los [[Fechos de los Apóstoles]]), y (4) ''[[el cristianismu joánico]]''.<ref>Theissen, Gerd (2002). ''La religión de los primeros cristianos''. Salamanca: Ediciones Sígueme. pp. 300-309. <small><nowiki>ISBN 84-301-1465-3</nowiki></small>.</ref>
La xera d'estos primeros cristianos llevó a la formación de comunidaes cristianes en numberosos llugares del [[Imperiu romanu|Imperiu Romanu]], especialmente nel so parte oriental. El sociólogu Rodney Stark, quien estudió diverses fontes históriques para'l so llibru ''La puxanza del cristianismu'', concluyó qu'escontra l'añu [[300|300 d. C.]], el cristianismu taba espublizáu tantu ente les clases populares como nun númberu de persones riques ya influyentes de la sociedá romana, y aventuróse a asitiar la cifra de cristianos ente'l 10 y el 25 % de la población del Imperiu.<ref name=":0">Stark, Rodney (1996). ''The Rise of Christianity: A Sociologist Reconsiders History'' </ref> Col edictu de tolerancia del emperador [[Constantín I|Constantín I el Grande]], el cristianismu convertíose en relixón llegal y progresivamente na relixón favorecida pol estáu. Sicasí nun foi hasta l'[[Edictu de Tesalónica]], promulgáu pol emperador [[Teodosio I el Grande|Teodosio]], que'l cristianismu convertíose na relixón oficial. Nes ciudaes el númberu de cristianos siempres fuera mayor, y escontra el [[sieglu V]] la población non cristiana del imperiu concentrábase masivamente en zones rurales (''pagi''), polo que la [[Relixón na Antigua Roma|relixón olímpica]] acabó llamándose paganismu por ser importante solo neses zones.<ref name=":0" />
Una vegada convertida en relixón mayoritaria del Imperiu, el cristianismu espandir a toa Europa. Los [[pueblos xermánicos]] fuéronse cristianizando progresivamente ente los sieglos IV ya IX. [[Cirilu y Metodiu]] pedricaron a los eslavos nel [[sieglu X]]. El cristianismu llegara a les [[Islles britániques|isles britániques]] nel [[sieglu V]], cuando [[Patriciu d'Irlanda]] taba activu na rexón. A partir del [[sieglu VII]] les potencies cristianes d'Europa anduvieron a la tema coles potencies islámiques. Nel sur y centru d'Europa, cola esceición de les zones so alministración musulmana, el cristianismu foi la principal relixón dende antes del [[sieglu IX]] hasta l'actualidá. La espansión al [[Europa del Norte|norte d'Europa]] y [[Europa Oriental|Europa oriental]] foi más tardida, pero tamién neses rexones dende va sieglos el cristianismu foi históricamente la relixón mayoritaria. Cola [[Conquista d'América|espansión europea n'América]] hubo un esfuerzu apostáu por imponer yá sía pacíficamente, yá sía por aciu coacciones, el cristianismu a les [[Indíxenes d'América|poblaciones d'orixe americanu]]. Dende'l [[sieglu XVI]] les portugueses fixeron esfuerzos tamién por llevar el cristianismu a ciertes árees d'[[África]] y [[Asia]], que taben sol so dominiu. La puxanza del [[Colonialismu|colonialismu européu n'África, Asia y Oceanía]] aumentó'l númberu de cristianos en tol mundu.
Según un estudiu de 2011, habría nel mundu más de 2180 millones de cristianos, o barganal d'un terciu de la población mundial, siendo la relixón con más siguidores del mundu.<ref>{{Cita web|url=https://web.archive.org/web/20111223142249/http://www.larazon.es/noticia/8366-el-cristianismo-es-la-religion-mas-difundida-en-el-mundo-con-2-180-millones|títulu=El cristianismo es la religión más difundida en el mundo, con 2.180 millones|fecha=22/12/2011|idioma=es|publicación=La Razón|fechaaccesu=07/12/2020|cita=}}</ref>
== Ilesies cristianes ==
| |||