Diferencies ente revisiones de «Kaganato ávaro»

|idioma_principal =[[llingües tunguses]],<ref>Helimski, Y (2004). "Die Sprache(n) der Awaren: Die mandschu-tungusische Alternative". Proceedings of the First International Conference on Manchu-Tungus Studies, Vol. II: 59–72</ref> [[llingües eslaves occidentales|Eslavu occidental]](<small>''llingua franca''</small>)<ref name=Curta2004>{{cita publicación |apellido1=Curta| nome1=Florin| añu=2004|títulu=The Slavic ''llingua franca'' (Linguistic Notes of an Archeologist Turned Historien)| url=http://www.academia.edu/227792/The_Slavic_lingua_franca_Linguistic_notes_of_an_archaeologist_turned_historien_| formatu=PDF |publicación=East Central Europe/L'Europe du Centre-Est|volume=31|númberu=1|páxines=132}}</ref>

Los ávaros son mentaos per vegada primera al norte del [[Cáucasu]] en [[555]] por fontes siries (el [[pseudo Zacarias Escolásticu]]).<ref>{{Ouvragecita llibru |autor=Glen Warren Bowersock, Peter Robert Lamont Brown, Oleg Grabar| títulu =Late antiquity : a guide to the postclassical world| editorial= [[Harvard University Press]] |añu =1999|isbn =0674511735 |url= https://books.google.fr/books?id=c788wWR_bLwC&pg=PA326}}</ref> Instalaos nel [[Volga]], unviaron una embaxada empobinada por Kandikh al xeneral bizantín Justin en [[Lazica]] en 557, por intermediación de Saros, rei de los [[osetios|alanos del Cáucasu]]. L'emperador [[Justiniano I]] convidó a la embaxada a [[Constantinopla]], onde llegó en xineru de 558.<ref name="Stein">{{Ouvragecita llibru |autor=Ernst Stein| títulu =Histoire du Bas-Empire : De la disparition de l'Empire d'Occident à la mort de Justinien (476-565)| editorial= A. M. Hakkert |añu =1968|url=https://books.google.fr/books?id=KplpAAAAMAAJ&q=558}}</ref> Cola autorización del Senáu, l'emperador encargó a los ávaros someter a los nómades de la [[estepa póntica]] (actual Ucrania), ''xentes'' ingobernables como los [[kutrigures]], [[utigures]], [[antes (pueblu)|antes]], [[sabires]], [[zales]] y otros en cuenta de un pagu n'oru y de llograr tierres pa instalase nel Baxu Danubiu.<ref>{{Ouvragecita llibru |autor=Robert Folz| títulu =De l'antiquité au pulgue médiéval, Volume 5| editorial= Presses universitaires de France |añu =1972 |url=https://books.google.fr/books?id=-b4fAAAAMAAJ&q=%22Antes,+-yos+Outigours+et+-yos+Koutrigours%22#search_anchor}}</ref>

Alredor de 560, los ávaros vasallearon a los utigures y kutrigures,<ref>{{Ouvragecita llibru |autor=Dimitrina Aslanian | títulu = Histoire de la Bulgarie, de l'antiquité à nos jours =| editorial= Trimontium |añu =2004 |isbn =2951994613 |url=https://books.google.fr/books?id=Ux5pAAAAMAAJ&q=%22vers+560%22}}</ref> que nomadeaban al noroeste del [[mar d'Azov]] y la desaguada del [[ríu Don]]. Controlaben les estepes dende'l norte del mar Negru y algamaron el Danubiu inferior en [[562]].<ref>[[Walter Pohl]], "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies", ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, (Blackwell), 1998, pp 13-24) p. 18 ([http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html On-line text]).</ref><ref name="Popovic">{{Ouvragecita llibru |autor=Vladislav Popovic| títulu = La descente des Koutrigours, des Slaves et des Avars vers la mer Égée : -y témoignage de l'archéologie| editorial= Comptes-rendus des séances de l'Académie des inscriptions et belles-lettres, Volume 12, pp. 596-648 |añu =1978 |url= http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/crai_0065-0536_1978_num_122_3_13511}}</ref> Unviaron una nueva embaxada a Justiniano pidiendo les tierres al sur del ríu (la rexón de [[Mesia]]), riques tierres de llendo. L'emperador pagólos y ufiertó-yos ocupar el territoriu de los [[hérulos]], en [[Panonia Cimeru]], pero nun s'amosaron comenenciudos<ref name="Muralt">{{Ouvragecita llibru |autor=Eduard von Muralt| títulu =Essai de chronographie byzantine : Pour sirvir à l'exame des annales du bas-empire et particulièrement des chronographes slavons de 395 à 1057| editorial= Eggers| ubicación =San Petersburgo |añu =1855 |url=https://books.google.fr/books?id=-n8BAAAAQAAJ&pg=PA218}}</ref> y llanzaron entós campañes al noroeste, contra les tribus eslaves (antes, wendos y eslovenos), al oeste (onde entraron en [[Germania]], pero fueron ganaos en [[Regensburgu]] pol rei [[imperiu francu|francu]] d'[[Austrasia]] [[Sigeberto I]] en 562) y escontra el mar Negru (onde afararon [[Escitia Menor]], lo que-yos enfrentó col [[Imperiu bizantín]], yá que se trataba d'una provincia).<ref name="Grousset">{{cita web |url= http://classiques.uqac.ca/classiques/grousset_rene/empire_deas_steppes/grousset_steppes.pdf {{pdf}}|títulu=L'empire des steppes, Attila, Gengis-Khan, Tamerlan|autor=René Grousset (1885-1952)|editorial=Payot, Paris|añu=quatrième édition : 1965, première édition : 1938}}</ref> Nel momentu que llegaron a los [[Balcanes]], los ávaros formaben un grupu heteroxéneu de cerca de {{unidá|20000}} homes a caballu.<ref>Curta, Florin. The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c. 500–700. Cambridge: [[Cambridge University Press]], 2001. ISBN 0-521-80202-4.</ref>

Dempués de la muerte de Justiniano, una embaxada ávara volvió ser recibida pol emperador bizantín [[Justino II]] en 565. L'unviáu de los ávaros, Targitès, reclamó [[Sremska Mitrovica|Sirmium]] y el pagu primeramente alcordáu por utigures y kutrigures entós vasallos de los ávaros. Justino refugó, y pa prevenir l'ataque de los ávaros,<ref name="Muralt"/><ref>{{cita llibru | apellíu = Evans| nome = James Allan Stewart| títulu= The Emperor Justinian And The Byzantine Empire| url=https://books.google.com/books?id=xDNv6qZ_I-IC| fechaaccesu = 24 de xineru de 2013| series = Greenwood Guides to Historic Events of the Ancient World| añu= 2005 | editorial= Greenwood Publishing Group| isbn= 9780313325823 | páxina= xxxv| cita= An Avar embassy first appeared in Constantinople in 558, asking for land within the empire and calling for an annual subsidy. Justinian granted them a subsidy, but for land he directed them elsewhere.}}</ref> usando los sos contactos, convidó a los [[Köktürks|turcos occidentales]] a que cruciaren el Volga conxeláu nel iviernu de 566 a 567 col enfotu de que los sometieren.<ref name="Pavillon"/> El [[kagán]] («kan de kanes») ávaro Bayan, amenaciáu pel este, volvió la so atención a la [[llanura de los Cárpatos]] y a les defenses naturales qu'apurría.<ref>''History of Transylvania'', Volume I. László Makkai, András Mócsy. [[Columbia University Press]]. 2001</ref> N'otra espedición de pillaje qu'escaló hasta les veres del [[ríu Elba]] en [[566]]-[[567]] ganó a Sigeberto que foi prindáu y depués puestu en llibertá en cuenta de un rescate.<ref name="Pavillon">{{Ouvragecita llibru |autor=| títulu =L'Or des Avars dans -y bassin des Carpates VIe-VIIIe siècle : Pavillon des arts, 12 février-30 mars 1986| editorial= Association française d'action artistique |añu =1986 |url=https://books.google.fr/books?id=88rkAAAAMAAJ&q=566}}</ref> Sicasí, la cuenca de los Cárpatos taba entós ocupada polos [[gépidos]]. En 567, los ávaros roblaron una alianza con [[Alboino]], rei de los [[lombardos]] —enemigos de los gépidos— y xuntos destruyeron gran parte del [[gépidos|reinu Gépido]]. Los ávaros persuadieron entós a los lombardos por que se movieren al norte de la [[península itálica]] (fundando ellí'l [[reinu lombardu]], 568-774), una invasión que marcó l'últimu movimientu de mases xermánicu nel [[Invasiones bárbares|periodu de les grandes migraciones]].{{citation needed |datefecha=Mayu de 2014}}

Dempués de la partida de los lombardos a Italia na primavera de 568, Bayan ocupó la parte occidental de la cuenca de los [[Cárpatos]] y tola rexón del Danubiu mediu.<ref>{{Ouvragecita llibru |autor=Denis Sinor| títulu =The Cambridge history of early Inner Asia, Volume 1| editorial= Cambridge University Press |añu =1990|isbn =0521243041 |url=https://books.google.fr/books?id=ST6TRNuWmHsC&pg=PA208}}</ref> Según l'historiador [[Menandro Proteutor]], Bayan comandó un exércitu de {{unidá|10000}} protobúlgaros kutrigures y escaló [[Dalmacia]] en 568, cortando efeutivamente l'enllaz terrestre bizantín col norte d'Italia y Europa occidental. Exerció asina'l control de la estepa dende'l Volga hasta'l Danubiu y de les poblaciones locales, como eslavos, [[valacos]] y [[protobúlgaros]], esplotando a la población rural sedentaria. Los ávaros avanzaron hasta [[Baviera]] y multiplicaron les incursiones de saquéu nel mundu xermánicu, de cutiu como mercenarios de soberanos d'Europa Occidental y meridional.

En 569, reclamaron de nuevu al Imperiu bizantín la posesión de Sirmio en Panonia y el tributu. Ante la negativa de los bizantinos, unviaron a los sos aliaos kutrigures a afarar la Dalmacia pel ríu Sava<ref name="Muralt"/> y llograron en 571 nun tratáu les tierres de los gépidos sacante Sirmium.<ref name="Bréhier">{{Ouvragecita llibru |nome=Louis |apellíu=Bréhier |enllaceautor1=Louis Bréhier | títulu =Vie et mort de Byzance | editorial =Albin Michel | allugamientu =Paris | añu =1946 |postscript =. 596 págs |url=http://classiques.uqac.ca/classiques/brehier_louis/pulgue_byzantin/brehier_vie_et_mort_byzance.pdf}}</ref>

Siguiendo cola so esitosa política d'enfrentar a los diversos pueblos bárbaros unos contra otros, los bizantinos persuadieron a los ávaros por qu'atacaren a los [[eslavonos]] en [[Escitia Menor]]; la so tierra yera rica en productos y nunca fuera conquistada antes.<ref>Florin Curta. ''The Making of the Slavs''</ref> Dempués d'afarar gran parte de les tierres de los eslavonos, los ávaros tornaron a Panonia dempués de que munchos de los sometíos pol kagán desertaren al Imperiu bizantín. Escontra l'añu 600, los ávaros yá establecieren un imperiu nómada gobernando sobre un ensame de pueblos, un imperiu que s'estendía dende l'actual Austria, nel oeste, hasta la [[Estepa póntica|estepa pónticu-caspiana]], nel este.{{citation needed |datefecha=Mayu de 2014}}

Nel branu de 582, Bayan tomó [[Sremska Mitrovica|Sirmium]], una importante fortaleza en Panonia. L'emperador bizantín [[Tiberio II]] pagó-y un enorme tributu pa salvaguardar el restu de los Balcanes y llogró una paz de dos años. Cuando los bizantinos negar a aumentar la cantidá del estipendio conforme a lo solicitao pol fíu de Bayan y el so socesor, [[Bayan II]] (dende 584), los ávaros dieron en prindar [[Singidunum]] y [[Viminacium]]. Bayan, acompañáu por eslavos,<ref>{{Ouvragecita llibru |autor=Ľubomír Lipták, Sabine Bollack| títulu =Petite histoire de la Slovaquie| editorial = Institut d'études slaves |añu =1996|isbn =2720403172 |url=https://books.google.fr/books?id=lo59AAAAMAAJ&q=l'exploitation#search_anchor}}</ref> volvió cruciar el Danubiu en 585, pero foi ganáu nel branu dempués d'avanzar hasta la [[Muralla Llarga de Tracia]]. Asedió [[Salónica]] (22 de setiembre de 586 o 587),<ref name="Popovic"/> pero foi ganáu polos bizantinos en 587 cerca d'[[Adrianópolis]]. Tornó en 592, tomó Anchialos (güei Pomorje, en Bulgaria) afarando la [[Tracia]], pero sufrieron reveses, sicasí, mientres les campañes balcániques de Mauricio, na década de los años 590. Finalmente'l xeneral bizantín Priscus crució'l Danubiu, atacó-y en Panonia y ganó-y dafechu nes veres del [[ríu Tisza]], matando a cuatro de los sos fíos en 601. Bayan morrió pocu dempués nel [[602]].<ref name="Grousset"/>

Más o menos coetaneu col reinu de Samo, [[Kubrat]] del [[cla Dulo]] lideró un esitosu llevantamientu pa poner fin a l'autoridá ávara sobre la [[llanura de Panonia]]; estableció lo que los bizantinos llamaron [[Patria Onoguria]], «la tierra de los onogures» o [[Antigua Gran Bulgaria]]. La guerra civil, posiblemente, una llucha pola socesión en Onoguria ente les partíes conxuntes ávaro/búlgares kutrigures y les fuercies búlgares utigures de Kubrat, duró dende 631 a 632. El poder de les fuercies ávaro/kutrigures fíxose añicos y los ávaros quedaron sol control de la Patria Onoguria. El cronista [[Fredegario]] rexistró que más de {{unidá|9000}} de los ávaro/protobúlgaros kutrigures buscaron asilu y fuxeron a l'actual Baviera, pero ellí fueron asesinaos pol rei [[Dagoberto I]] de los francos. Dalgunos quedaron en Onoguria y aportaron a conocíos como [[cozarikos]] (inda se supo d'ellos en [[Transilvania]] inclusive hasta'l final de la dómina de la [[Menumorut]] alredor de 895). Tres la muerte del kan Kubrat, llucharíen pol control, lo que llevó a la [[batalla de Ongala]] cuando los utigures fueron forzaos a retirase al sur. Aquellos que quedaron ente Transilvania y Ucraína fueron asimilaos polos jázaros, ente que los cozarikos estendieron el so control escontra'l norte hasta'l ríu Volga, onde remanecería l'estáu de la [[Bulgaria del Volga]].{{citation needed |datefecha=Mayu de 2014}}

Cola muerte de [[Samo]], delles tribus eslaves quedaron de nuevu baxu dominiu ávaro. El kan Kubrat morrió en 665 y asocedió-y el kan [[Batbayan]] de la [[Antigua Gran Bulgaria]]. Alredor de 670, los [[jázaros]] rompieren la unidá de la confederación protobúlgara, causando que dalgunos de los protobúlgaros utigures treslladaren la so capital escontra l'oeste. La ''[[Chronicon Pictum|Crónica de Viena]]'' rexistra que nel añu 677, el la tribu «hungar»" (búlgaru onogur) estableciérase de manera definitiva en Panonia. Según los ''[[Milagros de San Demetrio]]'' l'alianza ávaro-eslava al norte de los Cárpatos obligó a los búlgaros a abandonar la Onoguria occidental ([[Sirmio]]) y colar al sur más o menos coles mesmes que tenía llugar la [[batalla de Ongal]] al sur de los Cárpatos orientales. El periodu mediu ávaro-protobúlgaru (670-720) ta marcáu por nuevu elementos étnicos, como les pinces del pelo nes coletes; los sables curvos d'un filu; o los amplios arcos simétricos. Los protobúlgaros onogures, dirixíos por un caudiellu llamáu [[Kuber]], espulsaos del oeste de Onoguria treslladar al sur y estableciéronse na actual rexón de [[Macedonia (rexón)|Macedonia]]. Los protobúlgaros onogures/utigures, mandaos pol [[Asparukh de Bulgaria|kan Asparukh]] —el padre del [[Tervel de Bulgaria|kan Tervel]]—, asitiar de forma permanente a lo llargo del Danubiu (c. 679-681), espandiendo'l [[Primer Imperiu búlgaru]] dende [[Onogur, Bulgaria]]. Anque l'imperiu ávaro había quedáu amenorgáu a la metá del so tamañu orixinal, la nueva alianza ávaro-eslava consolidó'l so dominiu al oeste de les partes centrales de la cuenca media del Danubiu y amplió el so ámbitu d'influencia escontra l'oeste hasta la [[cuenca de Viena]]. Los nuevos centros rexonales, como los que tán cerca d'[[Ozora]] y [[Igar]] —[[Fejér|condáu de Fejér]] n'Hungría— apaecieron. Esto fortaleció la base de poder de los ávaros, anque la mayor parte de los Balcanes permaneció en manes de les tribus eslaves, yá que nin los ávaros nin los bizantinos fueron capaces de recuperar el control.{{citation needed |datefecha=Mayu de 2014}}

=== Colapsu ===

Según los ''[[Annales Regni Francorum]]'', los ávaros empezaron a sometese a los francos a partir de 796. Entá sobrevive'l cantar ''[[De Pippini regis Victoria Avarica]]'' celebrando la derrota de los ávaros a manes de [[Pipino d'Italia]] en 796. Los francos bautizaron a munchos ávaros ya integrar nel [[Imperiu francu]].<ref>''...(sc. Avaros) autem, qui obediebant fidei et baptismum sunt consecuti...''</ref> El creciente númberu d'evidencies arqueolóxiques en [[Transdanubia]] tamién presupon una población ávara na cuenca de los Cárpatos nel sieglu IX.<ref name='Olajos'/> En 804, el [[Primer Imperiu búlgaru]] conquistó les tierres ávaras del sudeste de Transilvania y del sureste de Panonia hasta'l ríu Danubiu mediu, y munchos ávaros convertir en súbditos del Imperiu Búlgaru. El [[kagán Theodorus]], un conversu al cristianismu, morrió dempués de pidir ayuda a Carlomagno nel añu 805; foi asocedíu pol [[kagán Abraham]], que foi bautizáu como nuevu vasallu de los francos y nun tien de ser asumíu pol so nome por sigo solo de ser [[Kabar|Khavar]] en llugar de pseudo-ávaro. Abraham foi asocedíu por [[Tudun Isaac]], del que poco se sabe. Los francos incluyeron les tierres de los ávaros sol so control nuna [[marca militar]]. La [[marca de Panonia]] —la metá oriental de la marca ávara— foi entós concedida al príncipe eslavu [[Pribina]], quien estableció'l [[principáu de Balaton]] nel añu 840. Siguió esistiendo nel oeste hasta que foi estremada ente la [[marca de Carintia]] y la la [[marca d'Austria]] en 871.{{citation needed |datefecha=Mayu de 2014}}

Dellos rexistros bizantinos —como la "''[[Notitia episcopatuumî]]''", la "''[[Additio patriarchicorum thronorumî]]''" de [[Neilos Doxopatres]], la "''Chronica''" de [[Petrus Alexandrinus]] o la "''[[Notitia patriarchatuum]]''"— menten a los ávaros nel sieglu IX como una de les poblaciones cristianes esistentes.<ref name='Olajos'>OLAJOS , TERÉZ, [http://www.lib.jgytf.u-szeged.hu/folyoiratok/tiszataj/01-11/olajos.pdf Az avar továbbélés kérdésérõl], A 9. SZÁZADI AVAR TÖRTÉNELEM GÖRÖG ÉS LATIN NYELVÛ FORRÁSAI, Tiszatáj, 2001, pp. 50-56.</ref> Los ávaros yá se tuvieren entemeciendo colos eslavos, más numberosos, mientres xeneraciones, y más tarde llegaron sol dominiu de polítiques esternos, como les de los francos, Bulgaria y la [[Gran Moravia]].<ref>''The early medieval Balkans''. John Fine, Jr.</ref>{{Page needed |datefecha=November 2010}} Los ávaros na rexón conocida como ''solitudo avarorum'' —qu'anguaño se llama'l [[Alföld]]— sumieron nun arcu de tres generación. Adulces fundiéronse colos eslavos pa crear un pueblu billingüe de fala turcu-eslava que fueron sometíos a la dominación de los francos; el invasores magiares atoparon esti pueblu nel sieglu IX.<ref>András Róna-Tas, ''Hungarians and Europe in the early Middle Ages: an introduction to early Hungarian history'', Central European University Press, 1999, p. 264.</ref> El ''[[D'Alministrando Imperiu]]'', escritu alredor de 950, establez claramente la presencia d'una población ávara na rexón de l'actual [[Croacia]].<ref name='Olajos'/>

* [[Székely]]s o siculis

== Notes ==