Diferencies ente revisiones de «Sistema educativu de Guatemala»
Contenido eliminado Contenido añadido
m topónimos |
m nomes propios: Pládanu => Arce |
||
Llinia 340:
El primer obispu de Guatemala, [[Francisco Marroquín]], unvió al Monarca Español una carta en [[1548]], en que solicitó la fundación d'una universidá na [[Guatemala|Ciudá de Guatemala]], esta solicitú nun tuvo respuesta. Escontra'l final de la so vida, en [[1562]], Marroquín decidió dexar nel so testamentu un caudal pa fundar un colexu, el de Santu Tomás d'Aquino, onde s'impartieren cátedres de gramática, artes o [[filosofía]] y teoloxía. Los beneficiarios d'esta obra pía sería los fíos d'españoles probes, una y bones éstos nun podíen treslladase a ciudaes onde había universidaes reales, como Méxicu. La heredá del obispu foi interpretada tamién como l'orixe de la universidá. Sicasí, el preláu tenía bien clara la diferencia ente un colexu -residencia d'estudiantes, con o ensin cátedres- y un a universidá o Estudiu Xeneral, onde s'otorgaben graos. Al respeutu, l'historiador John Tate Lanning afirma que: «Esti testamentu ye tan bien conocíu que dalgunos que nin siquier lo vieron lleeron nél munches coses que nun tán ellí. Niundes menta Marroquín una universidá, muncho menos declara intención d'establecer dalguna...»{{harvnp|Tate Lanning|1977|p=8}} Lo que sí ta documentáu ye que l'alcalde Pedro Crespo Suárez al morrer, donó 20,000 pesos pa la institución de cátedres de la universidá «que se ta xestionando».<ref name=Diariu >{{cita publicación|apellíu=Hernández de León|nome=Federico|títulu=Fenómeno de nuesa historia|publicación=El nuesu Diariu, Guatemala|fecha =10 d'abril de 1,928}}</ref>
Los [[xesuites]] interponer a la fundación de la Universidá, yá que nun-yos paecía que les órdenes [[cleru regular|regulares]] de los [[mercedarios]], [[franciscanos]] y [[dominicos]] tomaren la iniciativa en cuestiones relixoses y educatives.<ref name=Diariu /> Dempués de delles décades, alegatos y pidimientos, el rei [[Carlos II d'España|Carlos II]] expedió una real cédula, con fecha de 31 de xineru de 1676, que dio llicencia a la capital del Reinu (asitiada entós na [[Antigua Guatemala]]) pa fundar una universidá real o Estudiu Xeneral, como tamién se-yos denominaba a esti tipu d'instituciones. Esta sería la tercer universidá real y pública de l'América hispánica, y la segunda na [[Nueva España]].<ref group=lower-alpha>Avera del procesu previu a la espedición de la cédula real de la fundación de San Carlos, puede conocese al traviés de distintes fontes documentales, ente les más importantes atópase'l legajo 373 del Fondu Audiencia de Guatemala nel Archivu Xeneral d'Indies.</ref> Dempués d'un conflictivu procesu d'organización, cinco años dempués d'expedida la cédula real, la Universidá de San Carlos empecipió les lleiciones de cinco de los sos nueve cátedres, el [[7 de xineru]] de [[1681]], con más de sesenta estudiantes matriculaos y siendo el Rector el Doctor José de Baños y Soto Mayor, arcedianu de la Catedral, Predicador del Rei d'España y Doctor de la Universidá de Osuna.<ref name=Diariu /><ref group=lower-alpha>Sobre la matrícula inicial de la universidá, les noticies son pocu precises y contradictories. El cálculu realizóse con base nos datos rexistraos nel mancomún universitariu que s'atopa nel Archivu Xeneral de Centro América [D'equí p'arriba AGCA]. AGCA. A1. Leg. 1885, Exp. 12245.</ref> La universidá foi inaugurada sol patrocionio de San Carlos Borromeo, dictando los sos estatutos don Francisco Saraza y
Dalgunos de los catedráticos electos nun tomaron posesión de les sos sielles, por cuenta de les sos ocupaciones como procuradores y la so puesta salida del reinu, otros porque consideraron que la so nueva categoría, como "interinos" y non como "propietarios" de la cátedra, nun yeren digna del so prestíu, y unu más, el catedráticu de medicina, nunca llegó a Guatemala porque s'atopaba na Real Universidá de Méxicu lleendo otra cátedra.<ref group=lower-alpha>Ente 1677 y 1678 llevar a cabu los concursos d'oposición pa ocupar les sielles o cátedres na universidá. La convocatoria publicóse tantu en Guatemala, como en Méxicu, dende onde s'unvió tamién a Puebla de los Ánxeles. El procesu llevó-y a la universidá un añu, pero por cuenta de los desalcuerdos asocedíos ente quien teníen d'escoyer a los catedráticos, el rei decidió anular los nomamientos, dexando nos sos cargos a los caderalgos pero en calidá d'interinos y cola metá del salariu axustáu. Los concursos d'oposición atopar en AGCA. A1. Legs. 1898, 1899 y 40422. La cédula real de l'anulación data del 6 de xunu de 1680 y atópase en AGCA. A1. Leg. 1885, Exp. 12245.</ref>
| |||