Diferencies ente revisiones de «Sieglu d'Oru»
Contenido eliminado Contenido añadido
m iguo títulu de llibru |
m d'Herrera >> de Herrera |
||
Llinia 52:
España esperimentó una gran fola d'italianismu qu'invadió la lliteratura y les artes plástiques mientres el [[sieglu XVI]], lo que constitúi unu de les traces d'identidá del [[Renacimientu]]: [[Garcilaso de la Vega]], [[Juan Boscán]] y [[Diego Hurtado de Mendoza (poeta y diplomáticu)|Diego Hurtado de Mendoza]] introducieron el versu [[endecasílabu]] italianu y el estrofismo y les temes del [[Petrarquismo]]; Boscán escribió'l manifiestu de la nueva escuela na ''Epístola a la duquesa de Soma'' y tradució ''El cortesanu'' de [[Baltasar de Castiglione]], ideal del caballeru renacentista, en perfecta prosa castellana; contra estos llevantó una corriente nacionalista encabezada pol señardosu [[Cristóbal de Castillejo]], residente en Viena, o frai [[Ambrosio Montesín]], partidarios ambos del octosílabu, de les coples castellanes y de la inspiración popular; toos yeren, sicasí, renacentistes.
Na segunda metá del sieglu XVI l'enclín italianu y l'autóctona castellana coesistieron y desenvolvióse l'[[ascética]] y la [[mística]], algamar cumes como les que representen [[San Juan de la Cruz]], [[Teresa de Jesús|Santa Teresa]] y [[Fray Luis de Llión]], ente munches otres que mereceríen llarga reseña; [[Ignacio de Loyola]] crea la [[Compañía de Xesús]], que va instruyir a grandes eruditos por toa Europa en tolos órdenes de la conocencia y amás va fomentar l'estudiu de les llingües clásiques. El [[petrarquismo]] siguió siendo cultiváu por autores como [[Fernando
Darréu, mientres el [[sieglu XVII]], la espresión lliteraria foi apoderada polos movimientos estéticos del [[conceutismu]] y del [[culteranismu]], espresáu'l primeru na poesía de [[Francisco de Quevedo]], principalmente satírica, moral y filosóficu-esistencial, y el segundu na llírica de [[Luis de Góngora]] (los ''Sonetos'', la ''Fábula de Polifemo y Galatea'' y sobremanera los sos ''[[Soledaes]]''). El conceutismu estremar pola economía na forma, con cuenta d'espresar el máximu significáu nun mínimu de pallabres; esta complexidá espresábase sobremanera en [[paradoxa|paradoxes]] y [[Elipsis (figura retórica)|elipsis]]. El culteranismu, otra manera, estendía la forma d'un significáu mínimu y estremábase pola complexidá sintáctica, pol usu constante del [[hipérbaton]], que fai bien difícil la llectura, y pol mapa de los elementos ornamentales y culturalistes nel poema, que tenía de descifrase como un [[misteriu|enigma]]. Dambos paecen sicasí les cares d'una mesma moneda qu'intentaba premediar la espresión pa faela más difícil y cortesana. Luis de Góngora atraxo al so estilu a poetes importantes de personalidá bien acusada, como'l [[Conde de Villamediana]], [[Gabriel Bocángel]], sor [[Juana Inés de la Cruz]] o [[Juan de Jáuregui]], ente que'l conceutismu tuvo a siguidores más templaos, como'l [[Conde de Salinas]] o trescalaos d'un cultu casticismu, como [[Lope de Vega]] o [[Bernardino de Rebolledo]].
Llinia 79:
=== Prosa ===
[[Archivu:Retrato de Mateo Alemán.jpg|thumb|[[Mateo Alemán]].]]
La prosa nel Sieglu d'Oru ostenta xéneros y autores que pasaron a la hestoria de la lliteratura universal. La conquista d'América dio llugar al xéneru de les ''Cróniques'', ente les que podemos atopar delles obres maestres, como les de Frai [[Bartolomé de las Casas]], el [[Inca Garcilaso de la Vega]], [[Bernal Díaz del Castillo]], [[Antonio
[[Archivu:Baltasar Gracián restaurado 2.jpg|thumb|[[Baltasar Gracián]].]]
La [[novela sentimental]] ábrese y ciérrase en mediu sieglu con dos obres maestres: ''[[Cárcel d'amor]]'' (1492) de [[Diego de San Pedro]] y ''Procesu de cartes d'amores'' (1548), una [[novela epistolar]] de [[Juan de Segura]] (1548). Al pie de estes hai que falar tamién d'otros dos obres maestres del xéneru de la [[novela morisca]]: la ''[[Hestoria del Abencerraje y de la formosa Jarifa]] (1565) y ''Ozmín y Daraja'' de [[Mateo Alemán]] (1599).
Llinia 158:
== Arquiteutura ==
[[Archivu:Patio Paleis Karel V.jpg|thumb|400px|[[Palaciu de Carlos V]] en [[Granada]].]]
Nel sieglu XVI pasar del estilu [[platerescu]] del [[Renacimientu]] mientres los [[Reis Católicos]] al más dafechu renacentista mientres el reináu de [[Carlos I d'España|Carlos I]]; dempués, mientres el del so fíu [[Felipe II d'España|Felipe II]], surde'l [[Manierismu]] de [[Juan
N'España, el [[Arquiteutura del Renacimientu|Renacimientu]] empezó xuníu a les formes gótiques nes últimes décades del sieglu XV. L'estilu empezó a estendese sobremanera a manes d'arquiteutos locales: ye la razón d'un estilu renacentista específicamente español, qu'axuntó la influencia de l'arquiteutura del sur d'Italia, dacuando proveniente de llibros ilustraos y pintures, cola tradición gótica y l'idiosincrasia local. El nuevu estilu llámase [[platerescu]], por cuenta de les fachaes decoraes por demás, que recuerden a los entrevesgaos trabayos de los [[plateru|plateros]]. Órdenes clásiques y motivos de candeleros (''candelieri'') combinar con llibertá en conxuntos simétricos.
Llinia 170:
{{VT|Arquiteutura del Renacimientu}}
El cume de la Renacencia española ta representáu pol [[Real Monasteriu d'El Escorial]], realizáu por [[Juan Bautista de Toledo]] y [[Juan
Con un estilu más próximu al [[manierismu]], el sieglu cerrar con arquiteutos como [[Andrés de Vandelvira]] ([[Catedral de Xaén]]).
| |||