Diferencies ente revisiones de «Calendariu romanu»
Contenido eliminado Contenido añadido
Llinia 273:
* '''Idus''' (''{{lang|la|Idus}}'', ''{{lang|la|Eid.}}'' o ''{{lang|la|Id.}}''), que ye'l 13<sup>u</sup> día del mes, sacante nos de marzu, mayu, xunetu ya ochobre, que yel 15<sup>u</sup><ref name="odalay" />; esto ye, un día anantes del día que queda en mediu del mes.
Créese qu'esta forma de denomar los díes espeya los d'un calendariu llunar prehistóricu, nel que se proclamaben les calendes tres de ver apaecer en cielu el primer rellumu del cuartu creciente, un o dos díes dempués de la lluna nueva; les nones corresponderíen, asina, col día del cuartu creciente, y l'idus col día de lluna llena. Les calendes de cada mes taben consagraes a Xunu, y los idus a Xúpiter<ref>Kline,
Los díes del mes nomábanse, en llatín primitivu, usando l'ablativu de tiempu, que denomaba momentos concretos: asina, por exemplu, "el sextu día de les calendes d'avientu" (''
Calendes yera'l día marcáu pal pagu de les deldes, y los llibros de cuentes nos que s'anotaben deldes y pagos (''{{lang|la|kalendaria}}'') dieron orixe al términu calendariu. Los calendarios públicos romanos yeren nomaos fastos (fasti), y nellos conseñábase'l calter llegal y relixosu de caún de los díes del mes. Nos fastos caún de los díes taben marcaos con una de les lletres siguientes<ref>Scullard, p. 44-45.</ref>:
Línea 291 ⟶ 287:
Cada día apaecía tamién marcáu con una lletra, de la A a la H, qu'indicaba'l so llugar nel ciclu nundinal de los díes de mercáu.
== Les selmanes ==
[[Ficheru:Fasti_Praenestini_Massimo_n2.jpg|miniaturadeimagen|254x254px|Un fragmentu del calendariu de Palestrina (''Fasti Praenestini'') correspondiente al mes d'abril. Nel marxe izquierdu vense les lletres nundinales.]]
Los ''nundinae'' yeren los díes de mercáu, y conformaben, en Roma, Italia ya otres partes del Imperiu, una especie de fin de selmana. El métodu romanu de cuenta inclusiva facía qu'el tiempu ente ellos contárase como si pasaran nueve díes, magar que los nundinae coincidíen cada octavu día. Como los años de los calendarios republicanu y xulianu nun yeren divisibles en periodos d'ocho díes, los calendarios romanos incluyíen una columna na que se-y atribuía a cada día del añu una lletra nundinal, de la A a la H, qu'indicaba'l so llugar nel ciclu de los díes de mercáu. Los ''nundinae'' yeren díes nos qu'aportaben a la ciudá ciudadanos plebeyos de la rodiada rural de la ciudá y, poro, importantes na llexislación romana: los ediles supervisaben los ''nundinae'', y yera obligáu anunciar públicamente cualisquier cambeu llegal demientres trés selmanes nundinales (17-24 díes) anantes de que se fora a votar. Los patricios y los sos clientes aprovecharon, en delles ocasiones, esta circunstancia pa retrasar l'aprebación de les lleis que nun-yos conveníen, porque los tribunes de la plebe teníen qu'esperar a que la nueva normativa tuviera vixente otres trés selmanes si no consiguíen recibir un votu afirmativu pal atapecer del día nel que teníen qu'entrar en vigor. Por otra parte, foron espardiéndose supersticiones alredor de la mala suerte que siguía a los ''nundinae'' que coincidíen coles nones d'un mes y, posteriormente, tamién si coincidía col 1 de xineru. La intercalación parez que foi usada pa evitar estes coincidencies, inclusu dempués de la reforma xuliana del calendariu.
La [[Selmana|selmana de siete díes]] entamó a usase n'Italia a entamos del periodu imperial<ref>Brind'Amour P, pp. 256-275.</ref> de manes de los practicantes y conversos a relixones orientales, que llevaron a Roma conocimientos y creyencies rellacionaes cola astroloxía helenística y babilónica, que desarrollara'l sistema de les [[hores planetaries]], la fiesta [[Xudaísmu|xudía]] del [[sabbat]] y el [[día del Señor]] de los [[Cristianismu|cristianos]]. El sistema, qu'entamó usándose pal cultu priváu y la práctica de l'astroloxía, yá sustituyera a la semana nundinal pal 321, cuando Constantín convirtió'l domingu (dies Solis) en día oficial de descansu. Esta selmana representábase tamién como un ciclu de lletres, de la A a la G, que foron dempués adaptaes para su uso nel cristianismu: son les [[Lletra dominical|lletres dominicales]].
== Bibliografía ==
*Beck C, "On the Roman Calendar" en ''Latin Syntax: Chiefly from the German of C.G. Zump''t. Boston, C.C. Little and J. Brown, 1838.
*Brind'Amour P, ''Le Calendrier Romain: Recherches Chronologiques''. Ottawa, 1983.
*Kline AS, ''[https://www.poetryintranslation.com/PITBR/Latin/Fastihome.php Ovidiu, On the Roman Calendar]''. Poetry in Translation, 2004.
*Michels AKL, ''The Calendar of Numa and the Pre-Julian Calendar''. Transactions & Proceedings of the APA, vol. 80, pp.320-346. Philadelphia, American Philological Association. 1949.
| |||