Diferencies ente revisiones de «Calendariu romanu»
Contenido eliminado Contenido añadido
Llinia 87:
El calendariu de la dómina de la [[República Romana|República romana]] yera distinto a esti. Siguía los calendarios griegos, asumiendu la esistencia d'un ciclu llunar de 29 díes y mediu y un añu sinódicu de 12 meses y mediu (368 díes y <sup>3</sup>⁄<sub>4</sub> ), axustaos cada cuartu añu añediendo dos meses intercalaos<ref name=":2" />. Esos dos meses añedíense al final del añu, demientres l'iviernu, anantes del mes intercaláu que yera añedíu cada dos años: los dos meses extra yeren nomaos xineru y febreru, y el mes intercaláu biañalmente nomábase, nel calendariu griegu, Mercedonius<ref name=":2" />.
Los romanos, d'otra banda, nun siguíen la práctica griega habitual d'alternar meses de 29 y 30 díes y alternar la duración, de 29 y 30 díes, de los sos meses intercalaos. En cuenta d'ello, los meses 1<sup>u</sup>, 3<sup>u</sup>, 5<sup>u</sup> ya 8<sup>u</sup> teníen 31 díes, y tolos meses restantes, sacante febreru (que tenía 28 díes nos años normales), teníen 29, lo que facía un total de 355 díes. El mes intercaláu de los romanos tenía siempre 27 días, pero nun yera un mes independiente: insertábase dientro del mes de febreru, alternando ente dempués del día de la finalización de las Terminalias (fiestes n'
Estos cambeos, basaos nel calendariu pitagóricu de los griegos, atribuyíense xeneralmente, ente los romanos, a Numa Pompiliu, sucesor de Rómulu y segundu de los reis de Roma, qu'habría añedío tamién, según la mayoría les fontes clásiques los dos meses extra<ref>[[Macrobiu]], ''[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html Saturnalia]'', Llibru I, capítulu 12, versículu 34.</ref>.<ref>Plutarcu recueye esta tradición al tiempu que diz que l'usu d'estos meses remontábase probablemente a tiempos de Rómulu. Esto recuéyelo Bernadotte Perrin na so edición de les Vides Paraleles de Plutarcu, espublizada en 1914 por la Harvard University Press na so Biblioteca Clásica Loeb ([http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Numa*.html#Romulan_year p. 368 y ss.]).</ref> Magar que según [[Titu Liviu]] Numa instituyera un calendariu llunar, dempués atribúi-y l'establecimientu d'un sistema d'intercalación en ciclos de 19 años equivalente al ciclu metónicu<ref>Roberts C (trad.), ''[https://web.archive.org/web/20170429112813/http://mcadams.posc.mu.edu/txt/ah/Livy/Livy01.html Titu Liviu, The History of Rome, Vol. 1,]'' capítulu 19, versículu 6. J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905.</ref> (periodu nel que les fases llunares vuelven coincidir el mesmu día del añu) sieglos anantes a que lo ficieren los astrónomos babilonios y griegos<ref>Esta equivalencia foi descrita por primer vez por Templen Stanyan na so historia, espublizada en 1707, de la historia de l'Antigua Grecia ([https://archive.org/stream/grecianhistoryf00stangoog#page/n373/mode/2up p. 330]).</ref>. [[Plutarcu]], pela so banda, atribúi-y el méritu de tener finao el caos del calendariu anterior a elli, estableciendo un calendariu de 12 meses y un total de 354 díes —la duración de los años llunar y griegu— correxíu cola intercalación bienal d'un mes de 22 díes<ref name=":3" /><ref name=":4" />.
Llinia 443:
Los díes posteriores a los idus cuéntense descontando los díes que falten hasta'l mes viniente, y nómense asina. Asina, por exemplu, el 19 de marzu nomábase "el 14<sup>u</sup> día anantes de les calendes d'abril", ensin nombrar pa nada al mes de marzu, al que pertenez esi día. El día posterior a les calendes, les nones o los idus yera nomáu, pola consideranza que teníen de díes especialmente de mal agüeru, como "el día dempués" (''postridie'').
== Intercalación ==
El calendariu republicanu namái tenía 355 díes, polo que podía desincronizase deseguida col añu solar, y esto facía que, por exemplu, les fiestes venceyaes al ciclu agrícola nun s'axustaran al so tiempu. La solución que-y dieron los romanos a esti problema foi allargar periódicamente'l calendariu al traviés de l'adición de díes extra dientru del mes de febreru. Asina, febreru dixebrábase en dos metades, caúna con un númberu impar de díes. La primera terminaba col Terminalia, el día 23 de febreru (''{{lang|la|a.d. VII Kal. Mart.}}''), fecha que marcaba'l final del añu relixosu. Los caberos cinco díes, qu'entamaban col Regifugium o Fugalias (fiesta na que se cellebraba la espulsión del caberu rei romanu, Tarquiniu el Soberbiosu), el 24 de febreru, formaben la segunda parte del mes; y el mes intercaláu, nomáu Mercedonius, inxertábense ente estes dos partes del mes. Cuando asocedía esto los díes ente los idus de febreru y el Regifugium contábanse en sentíu descendente en rellación a les calendes del mes intercaláu o al día de Terminalia. El mes intercaláu, pela so banda, nomaba los sos díes en rellación coles sos propies nones ya idus, afitaes nel so 5<sup>u</sup> y 13<sup>u</sup> díes, neto que los demás meses cortos. Los díes restantes del mes cuntábense en sentíu descendente en rellación coles calendes de marzu. De resultes, el final del mes de Mercedonius y la segunda metá de febreru yeren imposibles d'estremar polos romanos, una y bones el primeru, que los caberos díes de so repetíen el nome de los díes de febreru posteriores a los idus d'esi mes, finaba'l ''{{lang|la|a.d. VII Kal. Mart.}}'', la mesma nomenclatura que yá tenía'l día de Terminalia, y el segundu entamaba'l ''a.d. VI Kal. Mart''. Quiciás pola confusión que provocaba esta situación, o quiciás porque nun se sabía hasta bien sero si sedría incluyíu un mes intercalariu nel calendariu d'esi añu, estendiose'l vezu de denomar los díes posteriores a los idus de febreru en sentíu descendente hacia' día de Quirinalia (17 de febreru), Feralia (21 de febreru) o Terminalia (23 de febreru), en cuenta de respectu al mes intercaláu, Mercedonius, o a les calendes de marzu.
Censorinus, un escritor del sieglu III, dexó escrito que:<blockquote>''Cuando yera necesario (cada dos años) un mes intercalariu de 22 o 23 díes, pa que l'añu solar cuadrara col añu natural (solar), la intercalación facíese preferentemente en febreru, ente'l día de Terminalia y el de Regifugium.''<ref>Censorinus, ''[https://elfinspell.com/ClassicalTexts/Maude/Censorinus/DeDieNatale-Part2.html De Die Natali]'', 20.28, tornáu al inglés por William Maude. Nueva York, The Cambridge Encyclopedia, 1900.</ref></blockquote>Macrobius, un escritor del sieglu V, dexó escrito que los romanos intercalaben 22 y 23 díes n'años alternos (''Saturnalia'', 1.13.12), y que la intercalación facíase ente'l 23 de febreru y los caberos cinco díes d'esi mes (''Saturnalia'', 1.13.15). Pa evitar que les nones de cualisquier mes cayeren nún día de mercáu (nundinae) intercalábase un día ''"dempués del de Terminalia, nel sitiu nel que se colocaba'l mes intercalariu"''<ref>Macrobius, [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html ''Saturnalia'', llibru 1], capítulu 13, versículos 16 y 19.</ref>.
Esto ye históricamente correcto. Nel añu 167 e.C. Mercedonius entamó'l día dempués del 23 de febreru<ref>Livy, 45.44.3.</ref>, y en 170 e.C. entamó'l segundu día dempués del 23 de febreru<ref>Livy, 43.11.13.</ref>. [[Marcu Terenciu Varrón]], nel sieglu I e.C., dexó escrito que "el decimosegundu mes yera febreru, y cuando se facíen intercalaciones quitábense-y los cinco caberos díes"<ref>Varro, ''[https://ryanfb.github.io/loebolus-data/L333.pdf On the Latin language]'', 6.13, tornáu al inglés por Roland Kent. Londres, 1938.</ref>. Como tolos díes posteriores a los idus d'Intercalaris (o Mercedonius) contábense en sentíu descendente hasta l'entamu de marzu Intercalaris tenía 27 o 28 díes (faciendo un total añal, respectivamente, de 377 o 378 díes).
== Bibliografía ==
Línea 449 ⟶ 456:
*Brind'Amour P, ''Le Calendrier Romain: Recherches Chronologiques''. Ottawa, 1983.
*Kline AS, ''[https://www.poetryintranslation.com/PITBR/Latin/Fastihome.php Ovidiu, On the Roman Calendar]''. Poetry in Translation, 2004.
*Livy Roberts C et al (ed.), The History of Rome, vol. I, na coleición ''Everyman's Library''. Londres, J.M. Dent & Sons, 1905.
*Michels AKL, ''The Calendar of Numa and the Pre-Julian Calendar''. Transactions & Proceedings of the APA, vol. 80, pp.320-346. Philadelphia, American Philological Association. 1949.
*Michels, AKL, ''The Calendar of the Roman Republic''. Princeton, 1967. ISBN 9781400849789
| |||