Diferencies ente revisiones de «Fuexa de les Marianes»

La '''fuesafuexa de les Marianes''' ye la más fonda [[fuesafuexa oceánica]] conocida y el llugar más fondu de la corteza terrestre. Tien el so orixe nun procesu de [[subducción]]. Alcuéntrase no fondero del [[océanu Pacíficu]] noroccidental, al sureste de les [[islles Marianes]], cerca de [[Guam]].

La conocencia de la esistencia de la fuesafuexa de les Marianes data d'antes de [[1802]], cuando un navío intentó midir la fondura por aciu el sondéu con llastre atáu a una cuerda, nesa oportunidá sondió una fondura de 9{{esd}}[[km]].

La fuesafuexa foi visitada en [[1873]] pola fragata de la [[Marina Real Británica]] ''[[HMS Challenger (1931)|Challenger]]'', que da'l nome a la parte más fonda de la fuesafuexa, el '''''[[abismu Challenger]]'''''. En [[1951]] y usando [[ecolocalización]], midióse una fondura de {{esd|11 012 m}} en {{Coord |11|19|N|142|15|E}}. En [[1957]], la nave soviética ''[[Vityaz]]'' informó d'una fondura de {{esd|10 934 m}}. En [[1942]], el buque M.V. ''Spencer F. Baird'' rexistró una fondura de {{esd|11563 m}}.

El 23 de xineru de [[1960]] baxó la primer nave tripulada dientro de la fuesafuexa: el [[batiscafu Trieste]], invención d'[[Auguste Piccard]], encabezáu por [[Jacques Piccard]], fíu del primeru y acompañáu por [[Don Walsh]], oficial de l'Armada estauxunidense. La inmersión proyeutar pa llograr datos del orixe d'esti abismu. El llugar del descensu foi l'estremu suroccidental de la fuesafuexa, a unos 338&nbsp;km de Guam. Los sistemes d'a bordu indicaben una fondura de {{esd|11 521 m}}, que dempués foi revisada y resultó ser de 11{{esd}}034 metros.<ref name="NGS-20120325">{{Cita web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2012/03/120325-james-cameron-mariana-trench-challenger-deepest-returns-science-sub/|títulu=James Cameron Completes Record-Breaking Mariana Trench Dive|fechaaccesu=25 de marzu de 2012|apellíu=Than|nome=Ker|fecha=25 de marzu de 2012|editorial=[[National Geographic Society]]}}</ref>

La fuesafuexa tien una [[llargor]] de 2550{{esd}}km y un [[anchor]] mediu de 70 quilómetros. La [[presión]] no fondero de la fuesafuexa ye de {{esd|108 600 [[Pascal (unidá)|kPa]]}} (unes 1072{{esd}}[[Atmósfera (unidá)|atm]]). Paralelu a la fuesafuexa cuerre un cinturón d'islles que da orixe al archipiélagu d'islles Marianes, munches d'eses islles son d'orixe volcánicu. El so puntu más fondu ye llamáu [[abismu Challenger]] con {{esd|11 034 m}} de fondura y una presión de {{esd|110 000kPa}}.<ref>[https://web.archive.org/web/20120623030257/http://universomarino.com/2009/03/20/fuesafuexa-de-les-marianes-l'abismu-m%C3%A1s-fondu/ Abismu Challenger]</ref>

Na fuesafuexa atopó un calamar xigante del xéneru ''[[Architeuthis]]'', una especie desconocida de [[Soleidae|llinguáu]] y delles especies desconocíes hasta entós. A 11&nbsp;km de fondura atoparon otros tipos de biodiversidá como minúsculos seres vivos unicelulares y una forma de plancton dica agora desconocida, según publicóse na revista ''[[Science]]''. La fuesafuexa de les Marianes ye unu de los llugares más misteriosos del mundu.

[[Discovery Channel]] emitió un programa'l [[2009]] en que se suxure que la gran fuesafuexa ye una amplia zona de [[subducción]] de la corteza terrestre que se somorguia sol mantu teutónicu, onde la placa del Pacíficu subduce so la pequeña placa de les Marianes, lo qu'esplica la esistencia del archipiélagu y la so constante actividá volcánica. La poca actividá telúrica esplicar pola esistencia d'una franxa de roca nidia disgregada a manera de llubrificante qu'evita la fregadura sópita ente la placa cimera y la que se funde.<ref>[http://www.amazings.com/ciencia/noticias/100709d.html Descensu del Nereus]</ref>

En [[2012]], el direutor de cine y esplorador [[James Cameron]] llegó a les fondures de la fuesafuexa a bordu del [[Deepsea Challenger]].