Diferencies ente revisiones de «Xipre»

| dirixentes_nomes = [[Dimitris Christofias]]²

| fundación = [[Independencia]]

| fundación_feches = Del [[Reinu Xuníu]]<br />[[16 d'agostu]] de [[1960]]³

| superficie = 9.250⁴

 

 

{{AP|Hestoria de Chipre}}

 

Los siguientes 300 años tuvo baxo mandatu compartíu de [[Bizanciu]] y los califatos [[árabe]]s. [[Ricardu I d'Inglaterra]], na so cruzada haza ''Tierra Santa'', conquistó la islla en [[1191]] y cedióla a ''Guy de Lusignan'', rei destronáu de Xerusalen. Ésti fundó una [[monarquía]] feudal que perduró durante la [[Edá Media]]. La conquista de la islla por parte de los turcos otomanos, conseñó l'entamu de una llarga dómina d'opresión, carauterizada poles continues refriegues populares.

 

El [[12 de xunetu]] de [[1878]], [[Gran Bretaña]] asumió'l control de Chipre, tres d'algamar un alcuerdu col [[sultán]] turcu que caltenía la soberanía de la islla. Na [[Primera Guerra Mundial]], los británicos ficiéronse dueños de la islla pa cedé-yla a [[Grecia]] en [[1915]] y recuperala otra vegada en [[1924]]. La voluntá de pertenecer a Grecia canalizóse per aciu de protestes y actos terroristes. En [[1959]] aprobóse la formación d'un gobiernu conxuntu, y un añu dempués, Chipre convertíase en [[República]] independiente, presidía pol arzobispu '''Makarios'''; pero'l baturizu popular nun aseló. Un [[güelpe d'estáu]] organizáu pola [[Guardia Nacional]] sirvió de sida a los turcos pa invadir la islla en [[1974]]. Cuandu se decretó l'altu el [[fueu]], un mes dempués de la invasión, los turcos ya teníen conquistao un terciu de la islla y proclamaren l'''Estáu Federal Turcu'', presidíu por '''Rauf Denktash''' magar que non tovieren el vistu buenu internacional. Les negociaciones pa la rexunificación afáyense güei en día en puntu muertu dende la década de los ochenta.

 

Los dos seutores que dominen el país, tienen un sistema de gobiernu propiu. Nel sur, caltiénse la vixencia formal de la Constitución de [[1960]] que güeyaba pola formación d'una Cámara de Representantes con 35 miembros griegos y 15 turcos. Sicasí, anguaño, la Cámara tien 56 miembros, toos ellos griegos.

 

 

 

La islla pue dixebrase de [[norte]] a [[sur]], en cuatro estayes [[xeografía|xeográfiques]] desemeyaes: la rexón del monte ''Kyrenia'', que s'estiende a lo llargo de 160 km pela costa del norte y la [[península]] de [[Karpas]]; nel suroeste de la islla írguise la cordolera montañosa de ''Troodos'', qu'inclúi'l picu de mayor altor del país, el monte '''Olimpu''' o monte '''Troodos''' (1951 [[metru|m]]); ente estes dos estayes estiéndese la meseta '''Mesaoriana''', de 130 km de llargo y ente unos 25 y 50 km d'anchor, na que s'afayen les tierres más abondoses del país. Nel sureste estiéndese un altiplanu que amiya selemente a midida que s'avera a les fértiles llanaes costeres. El [[clima]] ye [[mediterraneu]], con un promediu de [[lluvia|lluvies]] 500mm [[añu|añales]], concentraes en gran midida nel [[iviernu]].

 

 

Los chipriotes dixébrense en dos grees étniques: los [[grecia|griegos]] y los [[turquía|turcos]]. Los d'orixe griegu o '''grecochipriotes''' son descendientes del mestizax ente los habitantes aboríxenes y los inmigrantes del [[Peloponesu]], que colonizaren la islla nel [[1100 edC]]. A esti mestizax superpúnxose-y la postrera asimilación de desemeyaes civilizaciones qu'aportaren a la islla.

 

Al rodiu del 75% falen [[griegu]], mentantu que'l restu fala [[turcu]]. Ye avezao el conocimientu del [[inglés]]

 

La migración ye un fenómenu común en Chipre, hasta l'estremu de qu'estímase que hai tantos chipriotes fuera de la islla comu dientru d'ella. Tanto la declaración d'independencia de [[1960]] como la invasión turca de [[1974]], prevocaren folexades d'inmigrantes. Too ello, xunío a fautores como les perdes durante la guerra, y l'amenorgamientu de la natalidá, prevocó un descensu de la población al rodiu del 5% ente 1974 y 1977. Dende entóncenes sigui siendo numberosa la cantidá d'habitantes que dexen la islla a la gueta de trabayu, sobro tou dica l'Oriente Prósimu.

 

Predomina la mayoría griega, que prautica el [[cristianismu|cristianismu ortodoxu]]. En cambéu, los turcochipriotes son na so mayoría [[islam|musulmanes]] sunís. Hai tamién minoríes maronites, [[armenia|armenies]], [[catolicismu|católiques]] y [[anglicanismu|anglicanes]].

 

[[gu:સાયપ્રસ]]

[[gv:Yn Cheeprey]]

[[haw:Kupelo]]

[[he:קפריסין]]