Diferencies ente revisiones de «Anders Celsius»

[[ImaxeArchivu:Anders-Celsius-Head.jpg|thumb|200px|left|Anders Celsius ([[1701]]–[[1744]])]]

'''Anders Celsius''' ye un científicu [[Suecia|suecu]] nacíu n'[[Uppsala]] el [[27 de payares]] de [[1701]] y muertu de [[tuberculosis]] na mesma ciudá'l [[25 d'abril]] de [[1744]]. Foi profesor d'astronomía na Universidá d'Uppsala (fundada en [[1477]]). Ye conocíu sobre too por tar nel aniciu d'una escala relativa de les temperatures na que la unidá, el [[grau Celsius]] (º°C), lleva'l so nome.

Anders Celsius foi un humanista típicu del sieglu de les lluces. Pertenecía a una familia que contaba con numberosos sabios, orixinaria d'Ovanåker, pequeña localidá asitiada na provincia de [[Hälsingland]] al norte d'Uppsala. Como yera vezu na dómina nos países xermánicos y escandinavos de llatinizar los nomes de la familia, d'ahí y vino l'apellíu Celsius que ye una versión llatinizada del nome del presbiteru (Högen). So güelu paternu asina como'l maternu fueron profesores de la Universidá d'Uppsala : Magnus Celsius y Anders Spole fueron profesores d'astronomía. So padre, Nils Celsius, tamién foi profesor d'astronomía. No tocante a Anders, bien mozu foi reconocíu como buen matemáticu, y foi profesor d'astronomía en [[1730]], a la edá de 29 años.

[[ImaxeArchivu:UppsalaCelsiusObservatory Busser.jpg|thumb|250px|right|L'observatoriu de Celsius, según un grabáu de la dómina]]

Dos años más sero, en [[1732]], entama un llargu viaxe d'estudios a través d'[[Europa]] ([[Alemaña]], [[Italia]], [[Francia]]) que dura cuatro años. En [[1733]], durante esi viaxe, asoleya en [[Nuremberg]] un ensamu de 316 observaciones d'[[aurora boreal|aurores boreales]] feches por él mesmu y por otros autores ente los años [[1716]] y [[1732]]. Visita casi tolos observatorios de cierta sonadía de la dómina y trabaya con munchos de los astrónomos conocíos, en particular nel Observatoriu de [[París]]. Promueve la midida del arcu del meridianu en [[Laponia]]. Pocu tiempu depués del so retornu a Uppsala, en [[1736]], les autoridaes sueques piden-y participar na expedición de Laponia entamada pola Academia de Ciencies de París y dirixida pol astrónomu francés [[Pierre Louis Maupertuis]]. Ésta tuvo llugar na rexón de Torneå, na parte más septentrional de Suecia. El so obxetivu yera midir la lonxitú d'un arcu del meridianu de 1º, col fin de poder validar o descalificar la teoría de la gravitación universal d'[[Isaac Newton]], que preveía que la Tierra yera aplanada nos polos, contrariamente a les observaciones xeodésiques de [[Cassini|Jean-Dominique y Jacques Cassini]] en Francia, que paecíen indicar una forma de la Tierra allargada nos polos.

Pa facer les sos observacioens meteorolóxiques, Celsius construyó un [[termómetru]] que-y diba a asegurar una gloria a escala mundial. El termómetru de Celsius taba graduáu de manera que 0 correspondía al puntu d'ebullición del agua, y 100 al puntu de conxelación. La escala de Celsius taba graduada en sentíu inversu a la escala centígrada que conocemos actualmente. Nun foi hasta depués de la muerte temprana de Celsius, que tuvo llugar en [[1744]], cuando los sos colegues (piénsase qu'a iniciativa del naturalista suecu Carolus Linnaeus ([[Carl von Linné]], [[1707]]–[[1778]]) invirtieron la [[escala de Celsius]] pa da-y la so forma actual, a saber 0 pa la temperatura de conxelación del agua, y 100 pa la so temperatura d'ebullición.

N'[[astronomía]] Celsius observa numberosos [[eclipse|eclipses]]s y otros obxetos astronómicos. Asoleya catálogos de de magnitudes déterminaes con procuru paun total de 300 estrelles, sirviéndose pa ello del so propiu sistema fotométricu nel que l'error mediu ye cercanu a 0,4. Ésti ta basáu na utilización de plaques de vidru tresparente idéntiques: Cesius comparaba les magnitudes de diverses estrelles contando el númberu de tales plaques que necesitaba superponer pa que la lluz de la estrella vista a traves de les plaques s'estinguiera.

[[ImaxeArchivu:Gamla_uppsala_kyrka.jpg|thumb|320px|left|Ilesia de Gamla Uppsala, onde Anders Celsius asela al llau de so güelu Magnus Celsius.]]

== Obres ==