Diferencies ente revisiones de «Soria»
Contenido eliminado Contenido añadido
m robot Añadido: uk:Сорія |
Sin resumen de edición |
||
Llinia 26:
| otros =
}}
'''Soria''' ye una ciudá de [[Castiella y Llión]] situada na [[provincia de Soria]].
Soria tuvo nestos últimos años un descomanáu ésitu nel deporte español destacando los atletes [[Abel Antón]] (bicampeón del mundu de maratón) y [[Fermín Cacho]], oru olímpicu en Barcelona 92.
== Historia ==
=== Etimoloxía ===
Soria entró na Hestoria de la mano de los [[romanos]]. Sicasí, nel actual cuetu del Castiellu afayáronse restos d'un asentamientu más antiguu supeditáu, ensin dulda, a la esistencia de [[Numancia]]. Bartolomé de Torres, na so Topografía de la ciudá de Numancia, asegura que'l castiellu d'esta ciudá tomó'l nome de ''Oria'' d'un caballeru griegu llamáu Dóricu, capitán de los [[dorios]], que llegó a Soria dende [[Acaya]]. D'esta noticia deducen dél historiadores que los primeros pobladores de l'actual Soria fueron los [[doriu]]s. Sicasí, nada a esti respectu acotó la [[arqueoloxía]] y p'otru grupu d'espertos los primeros pobladores de Soria fueron los [[suevos]], que los sos reis, según Tutor y Malu nel so Compendiu historial de los dos Numancias, establecieron nella xuna de les sos cortes.
Dambes hipótesis cayeron en desusu col pasu del tiempu porque nengún documentu acredítales de manera fidedigna. Paez lóxicu suponer que la palabra «Soria» deriva de ''dauria'', de la mesma derivada de ''daurius'', esto ye, [[Douru]]. A estes versiones, sobre l'orixe del nome de Soria, sumir la de Pedro de Rúa, que deriva Soria de Sarra, nome de la ciudá de Tiru, y de sarranos, los sos moradores, d'onde vien sorianos. Nun llibru d'armes nárrase que cuando [[Alfonso VII de Lleón|Alfonso VII, l'Emperador]] reedificó Soria afayóse una gran piedra con un signu grabáu que recordaba a una «S», la cual añedióse al castiellu de Oria y dio l'actual voz Soria.
Nel añu [[869]], en plena conquista árabe, Soria saltó de nuevu a les páxines de la Hestoria con motivu del llevantamientu de [[Solimán ben Abús]] contra l'emir de Córdoba qu'unvió al so fíu, Al-Hakan, pa encalorar l'alzamientu.
=== La conquista cristiana ===
Mientres el [[sieglu XI]] convirtióse nun importante enclave estratéxicu pola so situación xuntu al [[Douru]] y marcó la llende ente los dominios cristianos y musulmanes na denominada «marca del Douru» o «llínea del Douru». A empiezos del sieglu XII, el rei [[Alfonso I'l Batallador]] conquistóla definitivamente a el musulmanes ([[Pueblu árabe|árabes]]) y repoblóla asitiando la frontera más al sur; asina queda reflexáu na lleenda "Cabeza de Estremadura" nel [[escudu de Soria]], lema impuestu pola denominación que se-y axudicaba a les tierres reconquistaes a los moros polos reis cristianos. Sicasí, Soria siguió siendo un enclave estratéxicu por cuenta de les lluches pol territoriu ente los reinos de Castiella y Lleón (a que la so tutela pasó en [[1134]]), Navarra y Aragón.
[[Arquivu:Soria - Ermita de la Virxe del Mirón.JPG|thumb|Ermita de la Virxe del Mirón.]]
[[Alfonso VIII]] caltuvo la independencia del [[Reinu de Castiella]] gracies a l'ayuda emprestada polos sorianos y, n'agradecimientu, otorgó a la ciudá una serie de privilexos. En [[1195]], [[Sancho VII de Navarra|Sancho'l Fuerte]] tomó la ciudá y a empiezos del [[sieglu XIII]] conoció unu de los sos períodos más florecientes gracies a la so situación fronteriza. El comerciu, en manos de los [[xudíos]], fixo de Soria una ciudá importante. Los xudíos ampliaron la [[aljama]], asitiada nes llendes del castiellu, y dieron parte de la so riqueza a la ciudá. Según Martel «nel castiellu de Soria, dientro del muriu principal, hai un cuerpu espaciosu nel cual d'antiguo hubo trescientes cases y un templu, que güei dura, anque arruináu. Munches d'estes cases dicen que yeren de xudíos, y aquella población, cola qu'había per fuera, llamábase alhama». En [[1266]] foi elevada Soria de la categoría de villa a la de ciudá na bulda de [[Clemente IV]].
Casi toles actividaes económiques de la Edá Media soriana xiraben en redol a la llana. Cabecera de delles cañaes reales, Soria controlaba'l esquileo branizu de los sos fatáu y l'unviada del preciáu vellón escontra Burgos y los puertos del norte de la península Ibérica. Esti gran negociu reguláu pola Mesta garantizaba la preeminencia de los propietarios ganaderos: los Llinaxes nobles que controlaben la vida municipal. Como amuesa del so pujanza, Soria consiguió unu de los preciaos puestos de representación ente les 16 ciudaes con derechu a unviar procuradores a les Cortes del reinu de Castiella, y foi see de della de les sos xuntes. En contrapartida, la inestabilidá política del postreru terciu del sieglu XIV dexó qu'Enrique II la venciera como pagu al mercenariu francés [[Bertrand Du Guesclin]], qu'atopó cola abierta hostilidá d'una población que nun deseyaba abandonar el dominiu real.
=== Decadencia ===
En [[1492]], el decretu d'espulsión de los xudíos, traxo la decadencia económico y social de Soria. Mientres el reináu de los [[Reyes Católicos]] atayóse la narración histórica de Soria porque tres la unión de los reinos d'Aragón, Navarra y Castiella la ciudá dexó de ser un enclave estratéxicu. Esta situación enllargóse mientres la [[Edá Moderna]], na que'l cayente de la rentabilidá de la ganadería punxo a la ciudá nuna coxuntura de deterioru económicu y demográficu bien grave. Per otra parte, los dirixentes locales de finales del sieglu XVI nun quixeron o nun pudieron sofitar l'atapecíu plan del obispu Acosta pa treslladar la see de la diócesis de Osma a Soria, que solliviara en parte la decadencia de la ciudá.
Soria recupera'l so protagonismu estratéxicu-militar na hestoria d'España cola guerra de Sucesión, al defender la causa de [[Felipe V d'España|Felipe V]], y protexer de les pretensiones aragoneses la llínea fronteriza (1706-1707).
En [[1808]], tres la invasión francesa de la [[España]], constituyóse en Soria una Xunta d'Armamentu y Defensa qu'entamó'l reximientu o Batallón de Numantinos activu nos frentes de Logroño y Sigüenza. El 20 de noviembre de [[1808]] les tropes franceses presentáronse a les puertes de Soria y apurriéronse al saquéu. La ciudá quedó en llapaes y hubo qu'esperar a la segunda metá del sieglu XIX por que recuperara los sos índices de población y riqueza.
A la cayida del [[Antiguu Réxime]] la localidá de constitúi en [[conceyu|conceyu constitucional]] na rexón de [[Castiella la Vieya]], [[partíu de Soria]]<ref>Conceyu Códigu [[Institutu Nacional d'Estadística (España)|INE]] -42173</ref> que nel censu de 1842 cuntaba con 942 llares y 5400 vecinos.
A finales del [[sieglu XX]]<ref>Ente'l Censu de 1981 y l'anterior</ref> crez el términu del conceyu porque incorpora a [[Oteruelos]] y a [[Pedrajas]].
=== Actualidá ===
Na actualidá Soria puede definise como una capital pequeña (39.344 habitantes), pero activa gracies a la industria del turismu, que caltien en parte'l so calter histórico y medieval, y rincones, que rezumen esa maxa que sedució a los viaxeros de toos los tiempos. La ciudá trata de rentabilizar la pátina lliteraria otorgada pol so protagonismu en delles de les Lleendes'' de [[Gustavo Adolfo Bécquer]] (<ref>Gustavo Adolfo Bécquer: El monte de les ánima (Lleenda de Soria) [http://es.wikisource.org/wiki/El monte_de_les_%C3%A1nimas]</ref>) o nos versos de [[Antonio Machado]] (<ref>Antonio Machado: Campos de Soria [http://es.wikisource.org/wiki/Campos_de_Soria_%28Machado%29]</ref>) y [[Gerardo Diego]] (<ref> Gerardo Diego. ''Soria. Galería d'estampes y efusiones'', Valladolid: Llibros p'amigos, 1923</ref>).
Per otru llau les comunicaciones son escases, lo que contribúi al estancamientu de la so crecedera. Les oportunidaes d'estudiu y de trabayu pa los mozos vense amenorgaes. Son munchos los qu'abandonen la ciudá pa estudiar y nun tornen. Los ésitos de los atletes empobinaos pol sorianu Enrique Pascual (Abel Antón, Fermín Cachu, Reyes Estévez) y de los equipos de fútbol y voleibol del Club Deportivu Numancia apurrieron a Soria cierta sonadía deportiva que repercute nel aumentu del númberu de visitantes de fin de selmana.
=== Lemas ===
Dellos lemas y títulos otorgaos a Soria son:
<center>"''La Bien Noble y Bien Lleal Ciudá de Soria''".</center>
<center>"''Soria Pura, Cabeza de Estremadura''".</center>
<center>"''Soria, La Bien Cantada''".</center>
<center>"''Soria, Ciudá de los Poetes''".</center>
{{commons|Soria|Soria}}
| |||