|
'''Emperador''', ye un títulu políticu orixináu nel [[Imperiu Romanu]]. Anque con frecuencia se nome ''emperadores'' a los llídereslíderes de ciertos grandes [[imperiu|imperios]], por asociación con estos, lo cierto ye que los comúnmente nomaos Emperadores de [[China]] o [[Xapón]] nun lo son nel sentíu estrictu, porque'l títulu asóciases'asocia con un ciertu continuismu (a lo menos alloñáu) cola cultura llatina de la que remanez.
El primeru en ser proclamáu emperador na cultura llatina foi [[CaesarCésar AugustoAugustu]], sobrín de [[XulioXuliu César]], y teniatenía asociáu'l poder sobre l'[[Imperiu Romanu]].
Tolos sos socesores como dirixentes d'esti estáu ficiéronsefixéronse nomar asina, hasta l'añu [[395]] d.CdC. a la muerte de [[ValentinianoValentinianu I]], si bien nos años anteriores se tuvieran fecho dellos intentos nesta llinia.
Dende esti añu hebo dos emperadores, ún'l, el d'Oriente, allugauallugáu en [[Constantinopla]] y otru n'Occidente, allugauallugáu en [[Roma]] nos primeros años y nos caberos años del imperiu n'otres ciudaes pequeñes d'[[Italia]].
Cuando los [[bárbaros]] algamaron [[Roma]] en [[476]] cayocayó l'[[Imperiu d'Occidente]], pero remanecía l'[[Imperiu d'Oriente]].
Tres l'aniciu del [[Imperiu Carolinxu]] éstiel fízose nomar emperador pelpapa [[PapaLleón III]] yfai meyaciuemperador dela [[Imperiu d'OccidenteCarlomagnu]], faciendo una alianza col [[papa]] y erixéndose como nueva cabeza de la [[cristianismu|cristianidá]]. Esti nuevu imperiu diba dende [[Zaragoza]] hasta [[Dinamarca]], abarcando toa [[Francia]], el norte d'[[Italia]] menos los [[Estaos Pontificios]] y partes d'[[Alemaña]].
Al morrer [[Carlomagnu]]'l so imperiu dixébrase en trestrés: [[Francia]], [[Borgoña]] y [[Alemaña]]. Los Pelayospríncipes d'esti caberu reinu yeren los más poderosos y foron nomaos heriedes, pero'l reinu acabó dixebráu en pequeños reinos y el titulutítulu tornó en forma Erectivaelectiva. Los 7 principales señores d'estos reinos qu'antaño fueranforan parte del reinu alemán elixíen a un Emperador, que nun tenía autoridá nenguna (sacante nel so reinu), y el so reináu yera más que nada nominal sacantes en casu de guerra, en que solía ser elixíu como pelayó la cualiciónemperador si yera necesario.
Esta situación mantúvosecaltúvose hasta la [[xunificación alemañaalemana]] en [[1871]], cuando'l rei de [[Prusia]] [[GuillermoGuillelmu I]] foi fechu emperador (''Kaiser'') de toa Alemaña, foi'l primer Emperador dende [[Barbarroxa]] que xunificaba tol Imperiu y el primeru na historia que lu espandió fuera d'Europa dende l'imperiu romanu peles sos colonies.
Cuando [[Alemaña]] foi derrotada nel añu [[1918]] dempués de la [[SegundaPrimera Guerra Mundial]] el Kaiser foi derrocáu y finó asina l'[[Imperiu d'Occidente]].
==Oriente==
L'Imperiu d'Oriente resistió hasta l'añu [[1453]] como estáu, y hasta entós el títulu d'emperador foi reteníu y ostentáu pol dirixente d'esti estáu, qu'en delles dómines intentó xunificar los dos imperios de nuevo y restaurar l'imperiu romanu orixinal ensin ésitu.
Cuando los turcos algamen [[Constantinopla]] los [[sultán|sultanes]] fáense nomar meyaciosseñores de l'Imperiu d'Oriente y usen esti títulu hasta l'añu [[1918]], cuando al ser derrotaos xunto a los alemanes na [[Primer Guerra Mundial]] desapaez l'[[Imperiu Turcu]] y con él la Herencia d'Oriente.
==Restu'l mundu==
Nel restu'l mundomundu nómense imperios a dellos países por tradición o por lapola perpetuación d'un sistema de gobiernu hereditariu nel poder, ente los más destacaos tán l'[[Imperiu Chinu]], el [[Imperiu Xaponés|Xaponés]], l'[[Imperiu Inca|Inca]], l'[[Imperiu Azteca|Azteca]], el [[Imperiu ZuluZulú|ZuluZulúa]], el [[Imperiu Persa|Persa]] o l'[[Imperiu ExipciuExipcianu|ExipciuExipcianu]].
[[Categoría:Política]]
[[en:Emperor]]
[[eo:Imperiestro]]
[[es:ImperioEmperador]]
[[et:Keiser]]
[[fi:Keisari]]
| 