Diferencies ente revisiones de «Xiísmu»

El '''xiísmu''' (o '''Chía''', en n'[[idioma árabe|árabe]]: '''شيعة'''; šīa) constitúi una de les principales cañes del [[islam]], al parempar del [[sunismu]] y el [[ḥarixismu]].

EtimológicamenteEtimolóxicamente, '''Xía''' ye deriváu dende ''Shī`ah'', colectivamente, o ''Shī’ī'', sobromanera, significa “asociáu”, “facción”, “partíu”, o “siguidor.” ExactamenteEsactamente, el términu '''Xía''' vien de la espresión ''shī'at 'A elī'', partíu, facción, o siguidor de d'[[Ali Ibn Abi Talib|Alí]]. Cuando [[Mahoma]] morrió nel añu [[632]] nun s'habilitara nenguna manera de decidir quién tenía qu'asocede-y, recurriéndose finalmente a un sistema tradicional d'eleición ente notables. El que tomaron partíu por Alí, primu y xenru de Mahoma, sin embargo, consideraron qu'él yera l'únicu sucesor lexítimu una y bones fuera la persona más allegada a Mahoma. Asina, negáronse a reconocer a los notables sucesivamente escoyíos pa desempeñar el papel de [[califa]]s o sucesores del profeta: [[Abu Bakr]], [[Umar ibn al-Jattab|Omar]] y [[Otmán]]. Tres la muerte d'esti postreru, Alí va ser finalmente escoyíu califa. Sin embargo, acusáu de socatrar la muerte del so predecesor, el so poder va ser contestáu por [[Mu'awiya]], gobernador de [[Siria]] y miembru de la familia de los [[Omeyas]], empecipiándose asina una guerra civil ente dambes facciones. Cuando dambos líderes aceptaron nel campu de batalla de [[Siffín]] someter les sos diferencies al dictame d'un árbitru independente, de les files de Alí va surdir una tercer facción, la de los [[ḥarixí]]ye, que nun aceptaben l'arbitraxe. Esta facción asesinó a Alí nel [[661]], y el mesmu día trataron d'acabar tamién con Mu'awiya y col árbitru, ensin llogralo. Los partidarios de Alí punxeron entós les sos esperances nel so fíu [[Hasan ibn Ali|Hasan]], qu'arrenunció al poder, y depués en [[Husain ibn Ali|Husain]]. Ésti va socatrar una rebelión contra'l poder omeya. La so tarrecible muerte nel campu de [[Batalla de Karbala]] ([[Iraq]]), en [[680]], va marcar el principiu del cisma ente los xiís y aquellos a'l que se va llamar más tarde [[sunismu|suníes]].