Diferencies ente revisiones de «Salamanca»

Quien s'afaya en Salamanca por primera vegada queda ablucauablucáu poles grandegrandes fileres d'edificios hestóricoshistóricos, dende la Catedral Vieya fasta la Plaza Mayor, dambes xuníes pola Cai Mayor. Él más grande fechu na hestoria de la ciudá ye la fundación de la so universidá pol rei llionés [[Alfonsu IX]] en [[1218]]. Foi la primera universidá en suelu [[llionés]], creyadacreada col envís de que los llioneses nun salieren a estudiar a [[Castiella]].

Ensin dulda l'home prehistóricu habitó les fasteres salamanquines. Cuarcites tallaes a xeitu d'ayalgues, atópense nosnes marxenesmárxenes del Huebra-Yeltes con una antiguedáantigüedá superior a 100.000 años. Xacimientos del Achelense Antiguu en Castraz de Yeltes: “Mesa Grande”, “El Lombo”. Hai tamién restos del Paleolíticu na veigavega del [[Ríu Águeda|rieu Águeda]].

Del Neolíticu ya primera Edá de los Metales hai dellos afayamientos: machaos de piedra apolazada ya variedá d'oxetos en cobre o bronce (pex. Xacimientu de “Cabeza Gejo” en Barruecupardu). Ye valoratible tamién la esistencia de dólmenes (Mata de Lledesma, Piedras Hitas, Torreciellas..) ya mesmamente menhires comucomo'l de “Los Regalados” en Fuenteguinaldu; o túmulos megalíticos comucomo'l de “El Turrión” (Navamorales).

Les guerres ente vettones (d'economía ganadera) ya los sos vecinos los vaceos (d'economía agrícola-cerealista) arrequeixóarrequexó a los primeros a les fasteres del sur.

Nel añu [[218]] aporten a SalamnacaSalamanca les tropes d'Hanibal Barca, que conquistaren estes tierres ensin malpenes llucha.

Vencíos los cartaxineses por Roma na figura d'EmiliuEmilio Escipión, la península ibérica (Hispania) pasu ente pasu foi conquistada polos romanos. Estos suncieronsexuniéronse pacíficamente na edá de del fierru (-180 a –121) los distintos pueblos y tribus, sacante Salamanca dientrudientro de la provincia romana de Llusitania con capital n'Emérita Augusta (Mérida). Munches pontes, fontes ya calzaes foron axeitaes n'aqueillaaquella edádómina. La vía equinea o [[calzada de la Plata]] ya la ponte romana de la ciudá de Salamanca son exemplos nidios.

Nel [[sieglu V]] vándalos, alanos ya suevos pasaron a Hispania calteniendosecalteniéndose los suevos nel nordeste de la península incluidaincluída la cuasi totalidá de la provincia salamanquina. Más avante'l Reinu Visigodu venció al Suevu nel [[585]], tomando [[Toledo]] les riendes de la so historia.

Nel añu [[711]] el rei godu Rodrigu perdió escontra los sarracenos nes batalles de Guadalete ya Segoyuela (na Sierra de Francia de SallamancaSalamanca) entamando dempués la Hispania musulmana.

Na Alta Edá Media, Salamanca foi “tierra de naide” ouo “faxa fronteriza” amplia fastera deshabitada en gran midida. Nel añu [[763]] Alfonsu “el Católicu” (739-747) reconquistara'l ñortenorte salamanquinusalamanquín (Letesma y Salamantica) mas esta nun fora mui duradera. Dizse que dalgunes antigües ciudaes vetones continuaron poblaes nesos sieglos escuros.

El Reinu Llionés na domina de [[Ramiru II]] ([[931]]-[[950]]) reconquista tol ñortenorte de la provincia salamanquina ([[939]]) yay da-y nome a un pueblu del Abadengu chamáullamáu Guadramiru. D'otra miente repuebla Ledesma, Vitigudino, Guadramiru, Dallamanca ya Peñaranda de Bracamonte. Considérase Ramiru II como ún de los meyores reis del Regnum Legionense.

Dempués de décades de señardá, de traiciones de condes gallegos, ya castiellanos en connivencia munches vegaes col enemigu sarracenu --Abu’Amir-Al Mansur ,“el victoriosu” ([[940]]-[[1002]])-- que fraya asgaya enforma Zamora, Astorga, Coimbra, Llión, ya l'estáu de guerra civil que cuasi son a destruyir el Reinu Llionés.

Ye Alfonsu VI ún de los reis más importantes pa Salamanca yá que fai repoblación de la provincia. Encamienta repoblar Salamanca a D. Fruela de León ya D. Raimundu de Borgoña, y al Conde Rodríguez Girón fai lo mesmu respeutu Ciarrodrigu. Alfonsu VI da-y Fueros a Salamanca, Lledesma, Ciarrodrigu, ya nes fasteres d'anguañuanguaño, ,PertualPortugal a Castelorrodrigu, Moreira, Trancoso, Guarda, Valhelhas yay Tauro. Son los nomaos Fueros Llioneses.

Nos tiempos d'Alfonsu VII “imperator” entama la construcción de la Catedral Vieya de Salamanca, reconquistase Alba de Tormes, Béjar ya Candelariu. A semeyanza d'otros llugares de la Extrema-Durii da-y a Alba de Tormes un Fueru llionés. Nesti tiempu va independizaseindependízase PertualPortugal.

[[Fernandu II]] de Llión ( 1157-1188), fiyu del «imperator», repuebla de nuevu Ciarrodrigu ya Ledesma, ampliando los Fueros. Tamién foi esti rei quien nomara Ciarrodrigu como sede obispal ya dio-y el títulu de “civitas”. PuéPue que fuere'l rei más importante pa esta ciudá del sureste de Salamanca. nel so reináu Salamanca foi tomada momentáneamente pol rei de Pertual.

[[Alfonsu IX]] de Llión (1188-1230) foi, quiciabes, el rei más importante pa la provincia de Salamanca ya pa la propia capital. Nun ye bilordiar l'aporfiar que Salamanca ye lo que ye anguañuanguaño gracies a la so política porque alrodiu de [[1218]] fundó l'Estudiu Xeneral de la Universidá que dio-y tanta fama universal. Al entamu les “cátedres” tuvieron asitiadesasitiaes na Ilesia Catedral de Sta. María. Tamién hebo de repoblar una vegada más Alba de Tormes. Ye perfamosu Alfonsu IX por convocar nel primer añu del so reináu (1188) les primeiresprimeres Cortes “democrátiques” d'Europa na que participaren representantes del tercer estáu: los representantes de les ciudaes, y la burguesía -Salamanca ente elles-.

[[Alfonso XI]] ([[1312]]-[[1349]]) ye l'únicu rei que ñaciera en Salamanca, llamáu “el Xusticieru” foi'l segundu de los hestoriadoreshistoriadores, el más enérxicu ya grande de tolos Alfonsos, manqueanque, de xuru, nun faríafadría selombrasolombra a Alfonso IX.

La vida salamanquina siguió dientro del Reinu de Llión estableciendo rellaciones fondes con Asturies ya Estremadura per aciu del camín mozárabe a Santiagu Compostela, la [[Ruta la Plata]] ya les cañaes ganaderes orientaes ñortenorte-sur; exes perimportantes estos de la comunidá de cultura, vezos yay folclorefolclor de les rexones que pertenecieron a la corona Llionesa.

Nos sieglos XVI, XVII ya XVIII, Salamanca alcuentrasealcuéntrase dientro del llamáu Reinu de Llión, Primeru “los Austries” fasta Carlos II ya dempués “los Borbones” nun van privilexar a Salamanca de mou especial. La vida de Salamanca medra alrodiu de la so Universidá que xurdieron tantos frutos en toles estayes del saber, ya tantos sabios coñecióconoció.

El [[sieglu XIX]] principia n'España cola collaboración con Francia que darréu tornosetornóse na invasión francesa ya nuna guerra d'independencia onde va sufrir muncho menoscabu la provincia y Salamanca capital qu'alcontró gran destrucióndestrucción en vides ya monumentos (yera llamada entosentós “Roma la chica”). Tamién Ciarrodrigu caltuvo la guerra. DestacaroseDestacáronse guerrilleros comu Julián Sánchez “el charru” ya los sos llanceros. La batalla de los Arapiles a curtia distancia de la capital va ser crucial pa la derrota de los franceses.

Nel [[1833]], añu nel que muerre [[Fernandu VII]] cola división de los reinos d'España formasefórmase la [[provincia de Salamanca]] d'anguañuanguaño que xuntaxunto con [[Zamora]] y [[Llión]] formen les tierres del [[Reinu de Llión]]. El decretu del ministru [[Javier de Burgos]] allugase na rexencia de María Cristina , máma de [[Sabela II d'IsabelEspaña|Sabela II]] que cuntaba con trés años d'edá.

No que cinca'l al momentu autualactual, Salamanca, con plasmu retrocede poblacional ya económicamente; frayense puestos de trabayu ya amenorgase'l pesu específicu na so Universidá; torgandose, sicasí nuna dómina afayaizaafayadiza, xida perfeuta, pal progresu xeneral deles provincies dientrudientro de lasles AutonomíasAutonomíes d’España.