|
|falantes = 5 000 000
|f1 = 1.500.000 (Escocia) (17%)
|f2 = El 85% d'Escocia puede falarlufalalu
|rank =
|llingua_muerta =
'''Idioma escocés'''
|dialeutos = Norte, centru, sur, insular y ulster
|escritura = [[Alfabetu llatinullatín]]
|cooficial =
|axencia = Nun ta regulaureguláu
|iso1 =
|iso2 =
|mapa_llenda =
}}
L'escocés '''Scots''' ye la [[Llingües xermániques|llingua xermánica]] faláfalada nasnes tierres baxes ([[Lowland]]) d'[[Escocia]] y partes d'[[Ulster]] (onde'l el dialeutodialectu llocal ye coñeciúconocíu como escocés d'Ulster. Ye llamaúllamáu alguesdacuando dacuandu comucomo '''escocés de Lowland''' (tierres baxes) pa estremarloestremalu del [[gaélicu escocés]], la [[Llingües céltiques|llingua celta]] faláfalada nel estieste d'Escocia, nasnes tierres altes ([[Highlands]]) y nasnes islles [[HebridesHébrides]].
== Clasificación ==
Ye una [[Llingües xermániques|llingua xermánica]] que xunto conelcol [[idioma inglés|inglés]], l' [[idioma alemán|alemán]] y el [[neerlandés]], formen parte de les llingües xermániques occidentales . El so parentescu más próximu lo tientienlu nel inglés y elnel [[Frisón|frisiufrisón]], conelcol que forma el'l subgrupu del xermánicu insular.
Hai una discusión sobre l'estatus real de la llingua como dialeutodialectu del inglés o como llingua autónoma y distinta. Dende la xunión d'[[Escocia]] con [[Inglaterra]] pa formar el reinu de [[Gran Bretaña]] nun esiste una llingua estándar nin un estándar d'escritura común a todolostolos dialeutos.
== Distribución xeográfica ==
FaláFaláu nasnes tierres baxes (Lowlands) d'[[Escocia]] xunto con partes d'[[Irlanda del Norte]]. Na [[República d'Irlanda]], na frontera con Irlanda del Norte.
=== Estatus oficial ===
Nun tien estatus oficial en nengún de los países en que fálasese fala. Sicasí, Gran Bretaña ha aceptáuaceptó l'escocés como llingua rexonal y la ha recoñecíu comoreconocióla talasina baxo la [[Carta Europea de les llingüesLlingües Minoritaries o Rexonales]].
TambiénTamién se ha discutíudiscutió sobre l'estatus de la llingua nasnes negociaciones de paz d'[[Irlanda del Norte]].
== HestoriaHistoria ==
L'escocés baxasurde del dialectu anglosaxón de [[NortumbriaNorthumbria]] con influencies del [[antiguu nórdicu]] de les invasiones [[viquingu|viquingues]], del [[Idioma neerlandés|holandés]] y eldel [[sobaxu saxón]] al traviés del comerciu y de la inmigración y del [[Lengua romances|romance]] al traviés de la ilesia y el [[llatín]] llegal, les invasiones [[normandu|normandes]] y finalmente del [[idioma francés|francés]] de [[París]] gracies a la ''Auld Alliance''.
Pue clasificase nos siguientes períodosperiodos:
*'''Anglosaxón''' fasta [[1100]].
*'''Escocés modernu''' dende 1700 fasta l'actualidá.
L'escocés tamién tien préstamosempréstamos del so contactu col [[gaélicu escocés]], una [[idioma celta|llingua céltica]] distinta del escocés inda faláufalada nes tierres altes (''Highlands'') y les islesislles de la mariña occidental.
La llingua evolucionó naturalmente a lo llargo de los años, pero hai quien considera que la llingua foi más fiel a los sos oríxenes anglosaxonosanglosaxones qu'elque l'[[idioma inglés|inglés]]: comparando ''kirk'' con ''church'' (alemán modernu ''Kirche'') (asturianu: ilesia), ''ken'' con ''know'' (alemán modernu ''kennen'') (asturianu: saber, coñecerconocer) y ''nicht'' con ''night'' (alemán modernu ''Nacht'') (asturianu: nonchenueche).
=== DialeutosDialectos ===
Hai cincucinco dialeutosdialectos distintos:
* '''Escocés del norte''', faláu al norte de [[Dundee]]. Dixébrase en subdialeutossubdialectos: ''North Northern'', ''Mid Northern'' (tambiéntamién coñecíuconocíu como ''escocés del nordeste'' nomináudenomáu ''Doric'') y ''South Northern''.
* '''Escocés central''', faláu dende [[Fife]] y [[Perthshire]] fasta [[Lothians]] y [[Wigtownshire]], dixebráu en ''central del nordeste'' y ''del sureste'', ''central del oeste'' y ''central del suroeste''.
* '''Escocés del sur''', faláu na zona fronteriza ente [[Escocia]] ya [[Inglaterra]].
* '''Escocés insullarinsular''' faláu nas [[Islles Orkney]] ya [[islles Shetland|Shetland]].
* '''Escocés del [[Ulster]]''', faláu n'[[Irlanda del Norte]] polos descendientes de los inmigrantes escoceses. DacuanduDacuando referíu pol neoloxismoneoloxismu ''Ullans'', como xunión ente ''Ulster'' y ''Lallans''.
[[Edimburgu]], [[Dundee]] y [[Glasgow]] tientienen variantes propies del escocés central, fuertementeenforma influyíes pol inglés. N'[[Escocia|Aberdeen]] fálase'l dialeutodialectu ''Mid Northern''.
=== Llingües derivaes ===
En Canadá tradicionalmente los métis d'ascendencia anglosaxona (descendientes d'escoceses o orcadianosde xente de les Orkney) falaben una versión criolla del idioma escocés llamáu "bungee"
==Enllaces esternos==
[[Categoría:Wikipedia:Traducciones]] ▼* [http://www.dsl.ac.uk/ ''Dictionary of the Scots Language''.]
* [http://www.scots-online.org/grammar Scots-online]
▲[[Categoría: Wikipedia:TraduccionesLlingües xermániques]]
| 