Diferencies ente revisiones de «Laos»
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Llinia 46:
}}
'''Laos''' (en [[laosianu]] ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ, pronunciáu ''Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao''), oficialmente '''República Democrática Popular de Laos''', ye un país del sureste d'[[Asia]]. Llenda al norte y noreste con [[Birmania]] y la [[República Popular China]], con [[Vietnam]] al este, con [[Camboya]] al sur y con [[
Laos ocupaba, en 2013, el puestu 138 del mundu nel ránking del
La historia de Laos remóntase hasta'l reinu de Lan Xang, qu'esistió ente los sieglos [[sieglu XIV|XIV]] y [[sieglu XVIII|XVIII]], nel que se partió en trés reinos. En [[1893]] [[Francia]] formó'l protectoráu de Laos a partir de la xuntura d'esos trés reinos: [[reinu de Luang Prabang|Luang Prabang]], [[reinu de Vientiane|Vientiane]] y Champasak. Tres de ser ocupáu polos [[Xapón|xaponeses]] demientres la [[Segunda Guerra Mundial]], el país foi independiente dende qu'estos colaron en [[1945]] hasta que volvió a pasar a dominiu francés. Esti país concedió-y l'autonomía en [[1949]], y en [[1953]] Laos algamó la independencia en 1953 con una monarquía constitucional como forma de gobiernu. El reináu de Sisavang Vong, sicasí, nun foi tranquilu nin duraderu. Poco dempués de la independencia entamó una llarga guerra civil qu'acabó cola xubida al poder del movimientu comunista [[Pathet Lao]] en [[1975]]. De magar Laos ye una república socialista de partíu únicu gobernada por un partíu comunista controláu polos xenerales del exércitu. La República Socialista de Vietnam, y el so exércitu, tienen una influyencia perimportante na política del país.
La so capital ye [[Vientiane]], y otres ciudaes importantes son [[Luang Prabang]], [[Savannakhet]] y [[Pakse]]. El so idioma oficial ye'l laosianu. No que cinca a la so composición étnica, ye un país multiétnicu con una mayoría (60%) de población d'etnia [[Lao]], que vive mayormente nes tierres baxes del país. La zona montañosa del país ta poblada por los Hmong, los Mon-Khmer y otros grupos étnicos. La estratexa económica del país básase na xeneración d'
El país forma parte del Acuerdu de Comerciu Asia-Pacíficu, de l'[[Asociación de Naciones del Sureste Asiáticu]] (ASEAN) y de [[Organización Internacional de la Francofonía|La Francophonie]]. Tamién pertenez, dende'l [[2 de febreru]] de 2013, a la [[Organización Mundial del Comerciu]]<ref>[http://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/lao_e.htm Laos y la so entrada na OMC (n'inglés)]</ref>.
Llinia 70:
===La dómina de la colonización francesa===
[[Imaxe:Sisavangvong_statue.JPG|right|thumb|250px|Estatua de Sisavang Vong, rei de Luang Prabang de [[1904]] a 1946 y de Laos de 1946 a 1959 (patiu del muséu del palaciu real de Luang Prabang).]]
A finales del [[sieglu XIX]] Luang Prabang foi saqueada pol Exércitu de la Bandera Negra, una banda d'antiguos soldaos d'etnia Zhuang reconvertíos en bandidos<ref>http://web.archive.org/web/20070718125054/http://www.culturalprofiles.net/laos/Directories/Laos_Cultural_Profile/-1064.html ''Laos under the French'', historia de la dominación francesa de Laos na web culturalprofiles.net (n'inglés) (guardada nel Internet Machine Wayback Machine). Consultáu'l 27 d'agostu de 2014.</ref>. Los franceses rescataron al rei [[Oun Kham]] y añedieron el reinu de Luang Prabang al protectoráu de la Indochina francesa. Poco dempués el reinu de Champasak y el territoriu de Vientiane siguieron el mesmu camín. El rei [[Sisavang Vong]] de Luang Prabang convirtiose nel dirixente del Laos unificáu, y Vientiane volvió a convertise na so capital. L'interés francés por Laos, sicasí, llimitábase al so deséu de caltener un estáu tapón ente
Laos producía estañu, madera y café, pero les sos esportaciones nunca representaron más del 1% del total de les de la Indochina Francesa. Pa [[1940]] namái vivíen nel país 600 ciudadanos franceses. Sicasí, munchos de los qu'aportaron al país como funcionarios, colonos o misioneros desarrollaron un fuerte apreciu pol país y les sos xentes, y munchos gastaron bona parte de la so vida tentando de meyorar les condiciones de vida de los laosianos. Dellos casáronse con una laosiana, aprendieron l'idioma, convirtiéronse al budismu ya integráronse na so sociedá, daqué meyor aceptáu na sociedá francesa que na inglesa.
Llinia 79:
En [[1955]] el Departamentu d'Estáu de los Estaos Xuníos creó, dientru del contestu xeopolíticu de la [[Guerra Fría]], una oficina d'evaluación de programes p'axudar al exércitu de Laos na so llucha escontra'l movimientu comunista Pathet Lao. En [[1960]], en medio de revueltes constantes, españó la guerra abierta ente l'exércitu y el Pathet Lao. El príncipe Souvana Phoma tentó d'iguar la situación formando, en [[1962]], un gobiernu provisional de xunidá nacional nel qu'incluyó ministros comunistes nel so gabinete, pero l'intentu nun cuayó y la guerra civil fízose una realidá. L'exércitu contaba col sofitu estaunidense, y el Pathet Lao col del exércitu de [[Vietnam del Norte]] y el del [[Vietcong]].
[[Imaxe:Vientianne1973.jpg|right|thumb|250px|Soldaos del Pathet Lao en Vientiane (1973)]]
El país viose involucráu tamién na [[guerra de Vietnam]], una y bones partes de so foron ocupaes por Vietnam del Norte pa usales como ruta d'aprovisionamientu de les sos tropes na guerra escontra [[Vietnam del Sur]]. En respuesta a ello Estaos Xuníos entamó una campaña de bombardeos escontra les posiciones norvietnamites, aumentó'l so sofitu a les fuercies anticomunistes (militares y paramilitares) laosianes y apoyó tamién les incursiones del exércitu survietnamita en Laos. En [[1968]] l'exercitu norvietnamita llanzó un fuerte ataque qu'estrozó l'exércitu laosianu, que dexó la iniciativa de la llucha escontra les fuercies comunistes a milicies armaes polos Estaos Xuníos y
En [[1975]] el Pathet Lao, col sofitu del Exércitu Popular de Vietnam y de la [[Xunión Soviética]], fízose col poder. El rei [[Savang Vatthana]], que llueu morrería en prisión, abdicó'l 2 d'avientu de 1975, dando acabación a una guerra civil qu'acabó cola vida d'ente 20.000 y 70.000 laosianos<ref>Obermeyer, Zlad. ''Fifty years of violent war deaths from Vietnam to Bosnia'', British Medical Journal, 2008.</ref>. Esi mesmu día'l nuevu gobiernu, dirixíu por [[Kaysone Phomvihane]], camudó'l nome del país, que pasó de ser el reinu de Laos a ser la República Democrática Popular de Laos, y robló trataos con Vietnam que permitíen a esti país estacionar tropes nel so territoriu y unviar asesores p'axudar al nuevu gobiernu a dirixir el país. A pidimientu d'esi país Laos rompió rellaciones cola República Popular China; en respuesta China, y tamién Estaos Xuníos y otros países, interrumpieron los sos contactos comerciales con Laos.
El conflictu ente l'exércitu de Vietnam y el Pathet Lao y los rebeldes Hmong continuó por munchu tiempu con gran crueldá. El gobiernu laosianu
== Política ==
| |||