Diferencies ente revisiones de «Escocia»

Como parte del Reinu Xuníu, el [[xefe d'estáu]] n'Escocia ye'l [[monarca del Reinu Xuníu]], anguañuanguaño la [[Sabela II del Reinu Xuníu|reina Sabela II]] (dende 1952).

Nel [[Central Lowlands|Cintu central]] ye au s'atopen la mayoría de les cimeres ciudaes y poblaciones. Glasgow atópase al oeste, dimientres qu'[[Edimburgu]] y [[Dundee]] tan na costa este. La única ciudá escocesa d’importancia que nun s'atopa nesi centru poblacional ye [[Aberdeen]], na costa este, al norte. A parte d’Aberdeen, el restu de les Highlands tan perpocu poblaes, anque la ciudá d'[[Inverness]] tien esperimentao un abondo crecimientu nos caberos años. En xeneral sólo les islles de más tamañu y más accesibles caltienen población humana, y menos de 90 tan habitaes anguañuanguaño. Les Southern Uplands (tierres altes del sur) son esencialmente rurales y dominaes pola agricultura y los montes.<ref>Clapperton, C.M. (ed) (1983) ''Scotland: A New Study''. London. David & Charles.</ref><ref>Miller, J. (2004) ''Inverness''. Edinburgh. Birlinn. ISBN 9781841582962</ref> Debio a los problemes de vivienda en Glasgow y Edimburgu, cinco nueves ciudaes foren creyaes ente 1947 y 1966. Éstes son [[East Kilbride]], [[Glenrothes]], [[Livingston]], [[Cumbernauld]], ya [[Irvine]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/scotland/education/as/sixties/standard/rural/new_towns.shtml "New Towns"] BBC Escocia. Recoyío'l [[24 de xunetu]] de [[2007]].</ref>

Tolos guaḥes de 3 y 4 años n’Escocia tienen drechu a una [[guardería]] gratuíta con una “infraestructura pa neños d’ente 3 y 5 años”<ref>{{cita web | title = A Curriculum Framework for Children 3–5|url = http://www.ltscotland.org.uk/earlyyears/images/CF3to5_tcm4-115469.pdf|publisher= Scottish Executive |format= pdf | accessdate = 06-05-2007}}</ref> ufriendo normes curriculares. La [[educación primaria]] formal entama aprosimadamente a los 5 años y fina dempués de 7 (P1–P7); La directriz 5–14 provée d’un marcu llegal.<ref>{{cita web | title = 5–14 Curriculum: Guidelines | url = http://www.ltscotland.org.uk/5to14/guidelines/index.asp|publisher= Learning and Teaching Scotland |accessdate = 06-05-2007}}</ref> AnguañuAnguaño, los neños y neñes n’Escocia afronten los esames de “Gráu Estándar” a la edá aproximada de 15 ó 16 años. La escuela déxase a los 16 años, y tres d'eso los alumnos puen escoyer permanecer na escuela y estudiar pa los esames d'[[Scottish Qualifications Authority|accesu]], [[Scottish Qualifications Authority|Intermedios]] o de [[Scottish Qualifications Authority|Gráu Superior]] y [[Scottish Qualifications Authority|Avanzáu Superior]]. Un pequeñu númberu d'estudiantes en delles escueles privaes o [[Escuela privada|independientes]] siguen el sistema educativu inglés y nun siguen el sistema de Gráu Estándar, sinon el “GCSE”, y los niveles A y AS en llugar del Grau Superior y l'Avanzáu Superior.<ref>[http://www.scis.org.uk/genInfo/genInfo_scott_exam.html "The Scottish Exam System"] Conceyu Escocés d’Escueles Independientes. Recoyío'l [[26 de setiembre]] de [[2007]].</ref>;Hai 14 universidaes escoceses, delles de les cuales tan ente les más vieyes del mundu.<ref>{{cita web | title = Welcome to the Carnegie Trust for the Universities of Scotland | url = http://www.carnegie-trust.org/what_we_do.htm|publisher= Carnegie Trust for the Universities of Scotland | accessdate = 18-10-2007}}</ref><ref>{{cita web | title = Understanding Scottish Qualifications | url = http://www.sac.ac.uk/learning/prospective/international/ireland/IrelandScotsqual|publisher= Scottish Agricultural College | accessdate = 18-10-2007}}</ref> El país produz un 1% de les publicaciones científiques con menos d’el 0,1% de la población mundial, y les mayores instituciones educatives representen el nueve por cientu de les esportaciones del seutor servicios d’Escocia.<ref>{{cita web | title = A Framework for Higher Education in Scotland: Higher Education Review Phase 2 | url = http://www.scotland.gov.uk/Publications/2003/03/16786/20354|publisher= Scottish Government | accessdate = 18-10-2007}}</ref><ref>{{cita web | title = What is higher education? | url = http://www.universities-scotland.ac.uk/Facts%20and%20Figures/HigherEducation.pdf|publisher= Universities Scotland | accessdate =18-10-2007}}</ref>

[[Archivu:Iona Abbey.jpg|thumb|right|[[Iona Abbey]], posiblemente'l llugar de nacencia del cristianismu n'Escocia]]Dende la [[Reforma escocesa]] de 1560, la [[ilesia nacional]] (la [[Ilesia d’Escocia]], tamién conocida como [[Kirk|The Kirk]]) tien sío [[Protestantismo|protestante]] y [[Calvinismu|reformada]] no que cinca a la teoloxía. Dende 1689 tien tenío un sistema de gobiernu [[Ilesia presbiteriana|presbiterianu]], y disfruta de dixebrá del estáu.<ref name=Keay/> Aprosimadamente'l 12% de la población son anguañuanguaño miembros de la Ilesia d'Escocia, con un 40% de la población afirmando tener afinidá por esa ilesia. La Ilesia opera con una cadarma de [[parroquia|parroquies]], con toda comunidá n'Escocia teniendo una congregación llocal. Escocia tien tamién una población significativa [[Ilesia Católica|católico-romana]], particularmente nel oeste. Dempués de la Reforma, el catolicismu romanu continuó nes [[Highlands]] y delles islles del oeste como [[Uist]] y [[Barra]], y foi fortalecíu, dimientres el [[sieglu XIX]] pola [[inmigración]] dende [[Islla d'Irlanda|Irlanda]]. Otres confesiones n’Escocia inclúin la [[Ilesia Llibre d’Escocia]], otres rames presbiterianes y la [[Ilesia Episcopal Escocesa]]. L'[[Islam]] ye la [[relixón]] nun cristiana más abundante (estímense 40.000 fieles n’Escocia, lu que supón menos d'un 0.9%),<ref name="GROSCOT">{{cita web | url = http://www.gro-scotland.gov.uk/press/news2005/analysis-of-religion-in-the-2001-census.html | publisher = General Register Office for Scotland |title = Analysis of Religion in the 2001 Census|accessdate = 26-09-2007}}</ref> y hay tamién comunidaes significatives de [[Xudaísmu|xudíos]], [[Hinduísmusm|hindúes]] y [[Sikh]], especialmente en Glasgow.<ref name="GROSCOT"/> El monasteriu de [[Samyé Ling]], a la vera d'[[Eskdalemuir]], que cellebró'l so 40u aniversariu en 2007, inclúi el mayor templu [[Budismu|budista]] n’Europa Occidental.<ref>[http://www.buddhistchannel.tv/index.php?id=3,4102,0,0,1,0 "In the Scottish Lowlands, Europe's first Buddhist monastery turns 40"] The Buddhist Channel. Recoyío’l [[24 de xunu]] de [[2007]].</ref> Nel censu de 2001, el 28% de la población afirmaba nun tener inclinaciones relixoses.

Debio a la so [[topografía]] y conocida llonxanza, partes d'Escocia tien agospiao bayura d'establecimientos notorios de resistencia, con estremaos motivos a lo llargu'l tiempu.<ref>L'altu númberu de bases militares n'Escocia tien dao llugar al emplegu del eufemismu "Fuerte Escocia". Ver Spaven, Malcolm (1983) ''Fortress Scotland''. London. Pluto Press in association with Scottish CND.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/6186213.stm "Pensioner, 94, in nuclear protest"] BBC.co.uk. Recoyío'l [[29 de xunetu]] de [[2007]].</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/4083933.stm "Reprieve for RAF Lossiemouth base"] BBC.co.uk. Recoyío'l [[29 de xunetu]] de [[2007]].</ref> Ente 1960 y 1991, el [[Holy Loch]] (Llagu Santu) foi una bas pa la flota estaoxunidense de [[submarinos con capacidá nuclear]] [[UGM-27 Polaris]].<ref>[http://www.argyllonline.co.uk/index.asp?id=206 "Dunoon and the US Navy"] Argyll online. Recoyío’l [[29 de xunetu]] de [[2007]].</ref> AnguañuAnguaño, la Bas Naval Clyde de la So Maxestá, a 25 milles (40km) al oeste de Glasgow, ye la bas pa los cuatro submarinos nucleares de clas ''Vanguard'' armaos con misiles Trident que comprenden parte del arsenal nuclear británicu.

La [[música]] escocesa ye un aspect significativu de la cultura de la nación, con influencies tanto modernes como tradicionales. Un exemplu d'un instrumentu tradicional escocés lu ye la gaita escocesa, un [[instrumentu de vientu]] consistente en tres roncones de pequeñu tamañu y un cuartu, mayor, melódicu, nomáu “chanter” n'[[inglés]], y pelos que pasa l'aire continuadamente por una bolsa d’aire, el fueye, que furrula a móu de reservoriu del mesmu. El [[Arpa celta|clàrsach]], el [[vigulín]] y el [[curdión]] son tamién instrumentos tradicionales escoceses, el caberu perpresente en bandes de [[danza escocesa]]. AnguañuAnguaño, hai abondes bandes esitoses n'Escocia, al mesmu tiempu que músicos independientes, con munchu ésitu en dellos estilos musicales.<ref>{{cita web | url=http://www.list.co.uk/article/2658-belle-sebastian-revealed-as-best-scottish-band-of-all-time/ | title=Best Scottish Band of All Time | publisher = The List |accessdate=2006-08-02}}</ref>