|
====[[Asturianu oriental]]====
* [[Asturianu oriental]]: Fálase ente'l [[ríu Seya]] y la llínia que marca'l [[ríu Purón]] nel valle de [[Pendueles]] en Llanes, y la llende de [[Cabrales]] con [[Peñamellera Alta]]. Introdúzse na provincia de Lleón y algama les tierres d'Oseya. ▼
▲* [[Asturianu oriental]]: Fálase ente'l [[ríu Seya]] y la llínia que marca'l [[ríu Purón]] nel valle de [[Pendueles]] en Llanes, y la llende de [[Cabrales]] con [[Peñamellera Alta]]. Introdúzse na provincia de Lleón y algama les tierres d'Oseya.
- Cabrales.- Era un díi fríu y andabin per un camín llenu d’elu. La muyer y el so hombri llegarin colos ñeños a la ḥuonti las Llameras pela ñochi. Entamó llover y garró-yos munchu agua y abellugarinse nuna de las cabañas ḥechas de ḥuoya del Llosu ondi aviarin un ḥuou nel llar y llechi con ñatas. ▼
▲- Cabrales. - ''Era un díi fríu y andabin per un camín llenu d’elu. La muyer y el so hombri llegarin colos ñeños a la ḥuonti las Llameras pela ñochi. Entamó llover y garró-yos munchu agua y abellugarinse nuna de las cabañas ḥechas de ḥuoya del Llosu ondi aviarin un ḥuou nel llar y llechi con ñatas ''.
* [[Asturianu central]]: Esti ye'l subgrupu onde más se noten les diferencias ente la parte norte y la sur. ▼
====[[Asturianu central]]====
** Ástur central septentrional: Mayoritariu por población y por vitalidá, ye la base normativa de la llingua asturiana. ▼
▲* [[Asturianu central]]: Esti ye'l subgrupu onde más se noten les diferencias ente la parte norte y la sur.
- L’infiestu.- Yera un díe fríu y andaben per un camín llenu de xelu. La muyer y el so home llegaren colos ñeños a la ḥuente les Llameres pela ñueche. Entamó llover y garró-yos muncho agua y abellugarense nuna de les cabañes feches de ḥueya del Llosu onde aviaren un ḥueu nel llar y lleche con ñates. ▼
▲** Ástur central septentrional: Mayoritariu por población y por vitalidá, ye la base normativa de la llingua asturiana.
- Uviéu.- Yera un día fríu y andaben per un camín llenu de xelu. La muyer y el so home llegaren colos neños a la fonte les Llameres pela nueche. Entamó llover y garró-yos muncho agua y abellugarense nuna de les cabañes feches de fueya del Llosu onde aviaren un fueu nel llar y lleche con nates. ▼
▲- L’infiestu. - ''Yera un díe fríu y andaben per un camín llenu de xelu. La muyer y el so home llegaren colos ñeños a la ḥuente les Llameres pela ñueche. Entamó llover y garró-yos muncho agua y abellugarense nuna de les cabañes feches de ḥueya del Llosu onde aviaren un ḥueu nel llar y lleche con ñates ''.
** Ástur central meridional: Caraeuterizáu pol fenómenu metafónicu fálase nos conceyos de [[Mieres]], [[Ḷḷena]] y [[Ayer]] y introdúzse en tierres lleoneses pela rexón de [[Los Argüeyos]]. ▼
- AyerUviéu.- ''Yera un día fríu y andabanandaben per un camín ḷḷinullenu de xiluxelu. La muyer y el so home yegorenllegaren colos nenosneños a la fonte lasles ḶḷamerasLlameres pela nuitsenueche. Entamó yoverllover y garró-yos muntsomuncho agua y abeḷḷugorenseabellugarense nuna de lasles cabanascabañes fetsasfeches de fueya del ḶḷusuLlosu onde aviorenaviaren un fuíufueu nel ḷḷarllar y ḷḷetsilleche con natasnates''.
▲** Ástur central meridional: Caraeuterizáu pol fenómenu metafónicu fálase nos conceyos de [[Mieres]], [[Ḷḷena]] y [[Ayer]] y introdúzse en tierres lleoneses pela rexón de [[Los Argüeyos]].
▲- UviéuAyer. - ''Yera un día fríu y andabenandaban per un camín llenuḷḷinu de xeluxilu. La muyer y el so home llegarenyegoren colos neñosnenos a la fonte leslas LlameresḶḷameras pela nuechenuitse. Entamó lloveryover y garró-yos munchomuntso agua y abellugarenseabeḷḷugorense nuna de leslas cabañescabanas fechesfetsas de fueya del LlosuḶḷusu onde aviarenavioren un fueufuíu nel llarḷḷar y llecheḷḷetsi con natesnatas''.
* [[Asturianu occidental]]: Ésti ye'l grupu onde pue falase con más claridá territorial d'un ''Astur-lleonés''. Presente como segunda modalidá por falantes y vitalidá nel [[Principáu d'Asturies]]. ▼
** Asturianu occidental de les tierres baxes del este o "Faza A". Algama [[Muros]], [[Candamu]], [[Grau]], [[Cuideiru]] y [[Pravia]]. Vocalismu común de Occidente y consonantismu propiu de les fazes centrales. ▼
====[[Asturianu occidental]]====
- Candamu.- Yara un día fríu y andaban per un camín llenu de xelu. La muyer ya’l sou home llegarun colos neños a la fonti las Llameiras pela nuochi. Entamóu llover ya garróu-ys muncha agua ya abellugarunse nuna de las cabanas fechas de fuoya del Llousu onde aviarun un fuou nel llar ya llechi con natas. ▼
▲* [[Asturianu occidental]]: Ésti ye'l grupu onde pue falase con más claridá territorial d'un ''Astur-lleonés''. Presente como segunda modalidá por falantes y vitalidá nel [[Principáu d'Asturies]].
** Asturianu occidental de les tierres altes del este o "Faza B". Algama [[Quirós]], [[Teverga]] y [[Proaza]]. Introdúzse en tierres lleoneses peles rexones de [[Babia]] y [[Ḷḷuna]] .
** Asturianu occidental de les tierres baxes del oesteeste o "Faza CA". Algama Valles baxos de[[Muros]], [[CangasCandamu]], de Narcea[[Grau]], [[TinéuCuideiru]] y [[ḶḷuarcaPravia]]. FazaVocalismu concomún isllesde Occidente y consonantismu propiu de fazales fazes Dcentrales.
- ḶḷuarcaCandamu.- ''Yara un día fríu y andaban per un camín ḷḷenllenu de xelu. La muyer ya’l sou home ḷḷegaranllegarun conoscolos nenosneños a la fontefonti las ḶḷameirasLlameiras pulapela nueitenuochi. Entamóu ḷḷoverllover ya garróu-ys muitamuncha auguaagua ya abeḷḷugaranseabellugarunse nuna de las cabanas feitasfechas de fueyafuoya del ḶḷousuLlousu onde aviaranaviarun un fueufuou nunel ḷḷarllar ya ḷḷeitellechi con natas''.
** Asturianu occidental de les tierres altes del oesteeste o "Faza DB". IncluiAlgama [[SomieduQuirós]], Brañes[[Teverga]] de Cangas,y [[DegañaProaza]], más los enclaves de la faza C. Introdúzse en tierres lleoneses peles rexones de [[Viḷḷablinu]], [[ḶḷacianaBabia]] y [[SilḶḷuna]], seyendo. la modalidá más fuerte en númberos de falantes en [[Lleón]] y consideráu la base d'una futura normativización del [[Llingua llionesa|llionés]].
▲** Asturianu occidental de les tierres baxes del esteoeste o "Faza AC". Algama [[Muros]],Valles baxos de [[ Candamu]],Cangas [[Graude Narcea]], [[ CuideiruTinéu]] y [[ PraviaḶḷuarca]]. VocalismuFaza comúncon de Occidente y consonantismu propiuislles de les fazesfaza centralesD.
- Degaña.- Yara un día fríu y andaban per un camín chen de xelu. La mucher ya’l sou home chegonun conos nenos a la fonte las Ḷḷameiras pula nueite. Entamóu chover ya garróu-ḷḷes muita augua ya abeḷḷugonunse nuna de las cabanas feitas de fuecha del Chousu onde avionun un fueu nu ḷḷar y ḷḷeite con natas. ▼
▲- CandamuḶḷuarca. - ''Yara un día fríu y andaban per un camín llenuḷḷen de xelu. La muyer ya’l sou home llegarunḷḷegaran colosconos neñosnenos a la fontifonte las LlameirasḶḷameiras pelapula nuochinueite. Entamóu lloverḷḷover ya garróu-ys munchamuita aguaaugua ya abellugarunseabeḷḷugaranse nuna de las cabanas fechasfeitas de fuoyafueya del LlousuḶḷousu onde aviarunaviaran un fuoufueu nelnu llarḷḷar ya llechiḷḷeite con natas ''.
*Asturianu occidental de les tierres altes del oeste o "Faza D". Inclui [[Somiedu]], Brañes de Cangas, [[Degaña]], más los enclaves de la faza C. Introdúzse en tierres lleoneses peles rexones de [[Viḷḷablinu]], [[Ḷḷaciana]] y [[Sil]], seyendo la modalidá más fuerte en númberos de falantes en [[Lleón]] y consideráu la base d'una futura normativización del [[Llingua llionesa|llionés]].
* [[Lleonés oriental]]: Fálase nes rexones lleoneses de [[Oumañas]], [[Cepeda]], [[Maragatería]] y [[Aliste]]. ▼
▲- Degaña. - ''Yara un día fríu y andaban per un camín chen de xelu. La mucher ya’l sou home chegonun conos nenos a la fonte las Ḷḷameiras pula nueite. Entamóu chover ya garróu-ḷḷes muita augua ya abeḷḷugonunse nuna de las cabanas feitas de fuecha del Chousu onde avionun un fueu nu ḷḷar y ḷḷeite con natas ''.
* [[Lleonés occidental]] o Berciano-[[Cabreirés]]. Fálase nes rexones lleoneses de [[Bierzu]] y [[Cabreira]]. ▼
====[[Lleonés oriental]]====
- Cabreira.- Yera un día fríou y andaban per un caminu chenu de xelu. La muyere y el sou home chegorun coñus ñeñus a la fuente las Llameiras pur la ñueite. Entamóu chovere y garróu-yis mueita augua y abellugarunse ñuna de las cabañas feitas de fueya del Chousu onde aviorun un fueu ñu llare y lleite con ñatas. ▼
▲* [[Lleonés oriental]]: Fálase nes rexones lleoneses de [[Oumañas]], [[Cepeda]], [[Maragatería]] y [[Aliste]].
* [[Senabrés]] (tamién Pahuocu o Machuocu). Fálase nes rexón [[Zamora]]na de [[Senabria]] y cuenta con tres falielles Norteñu, Charru y Curixegu. ▼
====[[Lleonés occidental]]====
- Galende.- Yera un día fríu y andaban per un caminu chenu de gelu. A mullere y el sou home chegonen coñus ñeñus a fuonte as Llameiras pur a ñuoite. Entamóu chovere y garróu-les muita augua y abelluganense ñuna das cabañas feitas de fuolla del Chousu onde avionen un fuou ñu llare y lleite con ñatas. ▼
▲*Tamién [[Lleonés occidental]] onomáu Berciano-[[Cabreirés]]. Fálase nes rexones lleoneses de [[Bierzu]] y [[Cabreira]].
- San Cibrián.- Yera un día fríu y andaben per un caminu chenu de gelu. A mullere y el sou home chegonen coñus ñeñus a fuonte es Llameires pur a ñuoite. Entamóu chovere y garróu-les muita augua y abelluganense ñuna des cabañes feites de fuolla del Chousu onde avionen un fuou ñu llare y lleite con ñates. ▼
- Santa Cruz d’AbranesCabreira.- ''Yera un día fríufríou y andaban per un caminu tsenuchenu de xelu. ALa mulleremuyere y el sou home tsegonunchegorun coñus ñeñus a fuontela asfuente las Llameiras pur ala ñuoiteñueite. Entamóu tsoverechovere y garróu-llesyis muitamueita augua y abelluganunseabellugarunse ñuna dasde las cabañas feitas de fuollafueya del TsousuChousu onde avionunaviorun un fuoufueu ñu llare y lleite con ñatas''.
====[[Senabrés]]====
* [[Mirandés]]. En Portugal fálase principalmente nel conceyu de [[Miranda d l Douro]], y en dos aldees del conceyu de [[Bumioso]]; [[Angueira]], y [[Bilasseco]] y gocia de reconocencia oficial. Leite de Vasconcellos dixebró trés variedaes dientro del mirandés: el mirandés del norte o rayanu, faláu en delles aldees na llende con España; el mirandés del sur o sendinés, y el mirandés central que ye faláu nes restantes aldees y que foi adoptáu como patrón pola Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa. ▼
▲* [[Senabrés]] (tamiénTtamién Pahuocu o Machuocu )., Fálasefálase nes rexón [[Zamora]]na de [[Senabria]] y cuenta con tres falielles Norteñu, Charru y Curixegu.
▲- CabreiraGalende. - ''Yera un día fríoufríu y andaban per un caminu chenu de xelugelu. LaA muyeremullere y el sou home chegorunchegonen coñus ñeñus a lafuonte fuente lasas Llameiras pur laa ñueiteñuoite. Entamóu chovere y garróu- yisles mueitamuita augua y abellugarunseabelluganense ñuna de lasdas cabañas feitas de fueyafuolla del Chousu onde aviorunavionen un fueufuou ñu llare y lleite con ñatas ''.
▲-San GalendeCibrián. - ''Yera un día fríu y andabanandaben per un caminu chenu de gelu. A mullere y el sou home chegonen coñus ñeñus a fuonte ases LlameirasLlameires pur a ñuoite. Entamóu chovere y garróu-les muita augua y abelluganense ñuna dasdes cabañascabañes feitasfeites de fuolla del Chousu onde avionen un fuou ñu llare y lleite con ñatasñates. ''
▲-Santa SanCruz Cibriánd’Abranes. - ''Yera un día fríu y andabenandaban per un caminu chenutsenu de geluxelu. A mullere y el sou home chegonentsegonun coñus ñeñus a fuonte esas LlameiresLlameiras pur a ñuoite. Entamóu choveretsovere y garróu- leslles muita augua y abelluganenseabelluganunse ñuna desdas cabañescabañas feitesfeitas de fuolla del ChousuTsousu onde avionenavionun un fuou ñu llare y lleite con ñatesñatas. ''
====[[Mirandés]]====
▲* [[Mirandés]]. En Portugal fálase principalmente nel conceyu de [[Miranda d l Douro]], y en dos aldees del conceyu de [[Bumioso]]; [[Angueira]], y [[Bilasseco]] y gocia de reconocencia oficial. Leite de Vasconcellos dixebró trés variedaes dientro del mirandés: el mirandés del norte o rayanu, faláu en delles aldees na llende con España; el mirandés del sur o sendinés, y el mirandés central que ye faláu nes restantes aldees y que foi adoptáu como patrón pola Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa.
Amás d'estos trés tendríase d'añader otru más que seríen los dialeutos de transición:
| 