Ambás (parroquia de Carreño)

parroquia del conceyu de Carreño (Asturies)

Ambás[2] ye una de les doce parroquies del conceyu asturianu de Carreño

Ambás
Alministración
País España
Autonomía Principáu d'Asturies
Provincia provincia d'Asturies
Conceyu Carreño
Partíu xudicial Xixón
Tipu d'entidá parroquia d'Asturies
Xeografía
Coordenaes 43°31′31″N 5°48′12″W / 43.52526°N 5.8034°O / 43.52526; -5.8034
Ambás alcuéntrase n'Asturies
Ambás
Ambás
Ambás (Asturies)
Altitú 144 m[1]
Llenda con El Valle, Tamón, Solís y Serín
Demografía
Población 208 hab. (2020)
Porcentaxe 2.04% de Carreño
0.02% de provincia d'Asturies
0.02% de Principáu d'Asturies
0% de España
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
Cambiar los datos en Wikidata

Situación y comunicaciones editar

La parroquia d'Ambás asítiase na fastera sur-oriental del conceyu. Llenda cola parroquia d'El Valle al oeste, cola d'Llorgozana al noreste, cola de Tamón al sur y col conceyu Xixón al este.

La distancia media con Candás, capital del conceyu, ye d'unos 8 km (siendo'l nucleu más averáu l'aldega d'Ambás, a 7'50 km, y el más alloñáu'l llugar d'El Monticu, a 8,50 km).

Pue llegase a Priendes pela carretera AS-118, antigua carretera AS-19.

El códigu postal ye 33438.

Territoriu y población editar

Tien una estensión de 3,23 km².

Viven nella 217 persones (INE, 2011), 106 homes y 111 muyeres.[3]

Les entidaes de población de la parroquia son les siguientes:

ENTIDÁ CATEGORÍA POBLACIÓN
Ambás Llugar 57
Güerno Llugar 51
El Monticu Llugar 91
El Rodil Aldega 18

Topónimu editar

Diz Xosé Lluis García Arias[4], al falar de los xenitivos n'-ASII, -ATII, -ACII:

"Otru grupu de topónimos son testimoniu de la segunda declinación -ASIUS / -ASII (o asimilaos). A veces resulten fácilmente identificables tales resultaos:
Ambás (Vv, , Gr) AMBASIUS/AMBATIUS"

Sitios d'interés editar

Ilesia de Santiago d'Ambás[5] editar

El templu apaez como una donación del rei Alfonsu X, pero desapaeció y fue reconstruyía pol arquiteutu Pedro Antonio Menéndez, con materiales procedentes del turruxón de Güerno. Amburó mientres la Guerra Civil Española y vuelta a contruyir na década de los 40, pa ser estaurada por última vez en 1996.

Presenta un solu cuerpu, con pórticu llateral y campanariu na portada.

Dientro alcuéntrense les imáxenes de Santiago y la Virxe del Rosariu.

Antigües escueles de neñes d'Ambás[6] editar

Fue una iniciativa de los hermanos José y Álvaro Bango León, emigraos en Cuba, que financiaron el proyeutu dende 1909 hasta que finó la construcción, en 1913, momentu cuando José donó la escuela al conceyu.

Ye un edificiu singular nesti tipu d'edificaciones escolares, porque presenta un solu cuerpu y un únicu llocal d'enseñanza, averáu a él tá la casa'l mayestru. La fachada ta rematada por un campanariu.

Asítiase en Güerno. Anguaño ye sede de l'Asociación de Vecinos "Santiago d'Ambás".

Conxuntu d'arquiteutura indiana de Güerno[7] editar

Esti conxuntu tá compuestu por tres inmuebles nel barriu de Güerno:

  • Casa Manzaneda, el númberu 12. Ye una construcción (casa principal, corte y panera), de 1888. L'estilu orixinal ye tradicional asturianu, pero fueron amestándose-y tipo de calter indianu. Ún de los sos dueños fue'l diputáu a Cortes en 1937 pol Partíu Republicanu, Carlos Martínez. Pertenez anguaño a M ª Carmen Maribona Martínez, que la heredó d'esti en 1997.
  • Casa Josefina-Antonín, el númberu 13. Construyía xunto a Casa Manzaneda, presenta les mesmes carauterístiques, pero ye de menor tamañu. Yera una casa destinada al alquiler y foi mercada por Josefina Álvarez, porque los pas vivieren ellí dende principios del sieglu XX, a Carlos Martínez en 1975.
  • Casa Bango, el númberu 14. Ye propiedá de Mª Jesús y Mª Josefina Bango García, fíes de José Bango, qu'emigrare a Cuba.

Casa Plácido[8] editar

Asitiada nel barriu d'Ambás, ye una casa d'estilu indianu, que destaca pola torre de tres pisos. La casa tien tamién un corredor orixinal mui bien conserváu, como'l restu la finca. La propiedá tá formada por varies edificaciones más, la mayoría d'ellas cuadres.

Castru de Güerno[9] editar

La finca onde s'alcuentra ye'l númberu 1 del barriu de Güerno. Anguaño, los restos tan cubiertos de vexetación. El castru paez pertenecer a un asentamientu de la Edá del Fierro.

Turruxón de Güerno[10] editar

Ye un turruxón medieval del que solo se conserven dos parés, los llaos Oeste y Norte, presentando esti últimu delles saeteras. Anguaño, estos restos formen parte d'un tendayu de la Casa Escopeta, númberu 16 del barriu de Güerno.

Fontes y llavaderos editar

Dientro la coleición d'esti tipu de construcciones que presenta la parroquia, destaca'l llavaderu de la Reguera[11], del barriu de Güerno. Datáu en 1872. Tien seis piedres de llavar cubiertes por un teyáu a dos agües, un bebederu y una fonte de dos caños.

Otres fontes son la d'El Ruxidoriu[12], nel barriu d'El Monticu; la d'El Caleyón[13], de 1897, con una piedra tallada en forma de tiesta lleón enriba'l cañu, nel barriu Güerno; y la fonta La Pelaya[14], nel barriu d'Ambás.

Fiestes editar

  • 25 de xunetu: Fiestes Sacramentales de Santiago.
  • Tercer domingu d'ochobre: Virxe del Rosariu.
  • 13 de xunu: San Antonio.

Entidaes sociales de la parroquia editar

A.V. Santiago de Ambás editar

Direición: Antigües Escueles de Neñes, Barriu de Güerno - e/n

Códigu Postal: 33438 - Ambás

Presidente: Victorio Fernández García

E-mail: santiagodeambas@hotmail.es

Teléfonu: 607 75 66 48

Sociedá de Festexos "Santiago" d'Ambás editar

Direición: Antigües Escueles de Neñes, Barriu de Güerno - e/n

Códigu Postal: 33438 - Ambás

Presidenta: Inés Fernández Fernández

Teléfonu: 686533386

Ver tamién editar

  • Pa ver otros sitios col mesmu nome: Ambás

Referencies editar

  1. Afirmao en: Modelo Digital del Terreno de España de 5 metros. Editorial: Institutu Xeográficu Nacional d'España.
  2. «Espediente colos topónimos oficiales de Carreño». BOPA.
  3. Nomenclator del INE [1]
  4. Xose Lluis García Arias, "Toponimia Asturiana"[2]
  5. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[3]
  6. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[4]
  7. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[5]
  8. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[6]
  9. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[7]
  10. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[8]
  11. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[9]
  12. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[10]
  13. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[11]
  14. Páxina del Ayuntamientu de Carreño[12]

Enllaces esternos editar