Canguru
El términu canguru ye'l nome común que s'utiliza pa designar a les especies de mayor tamañu de la subfamilia Macropodinae, tal como'l términu ualabí utilizar pa denominar a les de menor tamañu. Utilízase tamién dacuando nun sentíu más ampliu, o estensu, pa referise a cuasi tolos miembros de la familia de los macrópodos. Sicasí, el términu nun respuende a una clasificación científica, polo qu'especies pertenecientes a un mesmu xéneru (agrupación d'especies estrechamente rellacionaes ente sigo) pueden ser llamaes canguru, ualabí o ualarú, namái dependiendo del so tamañu. Por casu, Macropus parma ye conocíu como'l ualabí de Parma,[1] ente que Macropus antilopinus, ye denomináu indistintamente como canguru antílope o ualarú antílope.[2]
Canguru  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Clas: | Mammalia | |
| Subclas: | Marsupialia | |
| Orde: | Diprotodontia | |
| Familia: | Macropodidae | |
| Subfamilia: |
Macropodinae (parte) Gray, 1821 | |
| Xéneros | ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
La subfamilia Macropodinae inclúi, amás de les especies de canguros, ualabíes y ualarúes, otres comúnmente conocíes como canguros arborícoles, cuocas, dorcopsis y pademelones.
Esisten munches especies denominaes canguru, y equí vense reflexaes trés d'elles:
- El canguru coloráu (Macropus rufus), que ye'l mayor de los canguros y el mayor de los marsupiales entá n'esistencia. Los canguros coloraos ocupen el centru grebu y semi-grebu d'Australia. Un machu adultu puede midir 1,5 m d'altor y pesar 85 kg.
- El canguru gris oriental (Macropus giganteus), menos conocíu que'l canguru coloráu, pero avistáu más frecuentemente, yá que'l so rangu cubre l'área oriental fértil australiana.
- El canguru gris occidental (Macropus fuliginosus), de tamañu menor y atopáu al sur de l'Australia occidental, sur d'Australia cerca de la mariña y na cuenca del ríu Darling.
Los canguros tienen grandes y poderoses pates traseres, grandes pies aptos pa saltar, una cola llarga y musculosa pa caltener l'equilibriu y una cabeza pequeña. Los canguros son herbívoros, alimentándose de campera y raigaños. Toles especies son nocherniegues y crepusculares, usualmente pasando'l día n'apaciguadura y alimentándose mientres les tardes y nueches fríes, xeneralmente en grupos. Tienen una esperanza de vida de 18 años aproximao.
Los canguros atópense principalmente n'Oceanía. Popularmente el canguru ye conocíu como l'animal más representativu d'Australia.
Orixe del nome editar
La pallabra canguru deriva de gangurru, una pallabra de los Guugu Yimithirr (aboríxenes australianos), que se refería al canguru gris. El nome foi escritu per primer vegada (na so versión inglesa kangaroo) pol esplorador James Cook el 4 d'agostu de 1770.[3]
Una lleenda estendida afirma que'l nome canguru surdiría al preguntar los occidentales el nome d'aquel animal y ser esto (Kan Ghu Ru) lo que respondíen los aboríxenes; el so significáu, según la lleenda, nun yera'l nome del animal, sinón la frase "nun lu entiendo". Esta lleenda nun tien fundamentu, pos l'orixe vernáculu de la pallabra ta perfectamente documentáu.[4]
Reproducción editar
La so reproducción varia enforma coles especies. El canguru coloráu ye un reproductor comenenciosu, yá que s'aparia y reproduz cuando les condiciones estacionales son favorables pa la so cría. Los canguros grises procreen mientres tol añu, pero paren más críes nos meses de branu, pos salen de la bolsa na dómina ideal, la primavera. Otres especies tienen una estación reproductora más acutada.
El cortexo puede durar unes poques hores o enllargase 2 o 3 díes. El machu sigue a la fema que ta en celu, gusmiando con frecuencia l'abertura de la bolsa urogenital y tocando la cola de la fema cola pata. El ualabi machu fai carauterísticos movimientos llaterales y tropezosos cola cola, que producen chasquíos; l'apareyamientu puede ser curtiu o durar más d'una hora, como nel casu del canguru gris.
En bastantes especies, como'l cuoca, l'apareyamientu tien llugar dempués del partu (estro post partum); nestos casos suelse producir un blastocito en reposu, que se desenvuelve más tarde, cuando la cría del partu anterior abandone'l marsupiu. Les críes nacen ente los 28 y 36 díes tres l'apareyamientu, tando entá bien pocu desenvueltes, ensin pelo y colos güeyos y oyíos entá embrionarios y ensin función.[5] Los canguros coloraos femes, que pesen unos 27 kg paren una cría de tan solo 800 miligramos de pesu.[5] El partu ye rápido, y en cuanto queda llibre la cría empieza a avanzar escontra la mama, moviendo la so cabeza d'un llau a otru abasnar a lo llargo del banduyu maternu, y una vegada dientro del marsupiu, toma firmemente la mama na boca, y l'estremu d'ella dilátase hasta enllenar el cuévanu bucal.[5] Tol procesu tien llugar nunos pocos minutos.[5] Permanecen na bolsa unos 8 meses, pero siguen volviendo a ella pa mamar alredor de seis meses más; nesi tiempu yá nacería otra cría. Los mozos suelen rellacionase coles sos madres hasta qu'algamen el maduror sexual. De normal naz una sola cría, pero diéronse casos de nacencia de ximielgos.
Locomoción editar
Los canguros son los únicos animales grandes que se mueven dando saltos. Los saltos, que los faen moviendo les sos piernes al empar, son una manera de locomoción rápido y económicu, pos a altes velocidaes peracaben una fracción de la enerxía que consumiríen moviéndose d'otra manera.[6]
La velocidá de desplazamientu alcontradizu del canguru coloráu ye de 20-25 km/h, pero puede algamar velocidaes d'hasta 70 km/h en distancies curties, y puede caltener una velocidá d'unos 40 km/h por cuasi 2km.[7]
Debíu a la llongura de los sos pies, nun puede caminar correutamente. Pa movese a velocidaes baxes, usen les sos coles como unes trébedes, xunto coles sos pates delanteres. Asina pueden mover los sos pies un pasu escontra alantre.[7]
Clasificación editar
- Familia Macropodidae
- Subfamilia Macropodinae
- Xéneru Dendrolagus (canguros arborícoles)
- Xéneru Dorcopsis
- Xéneru Lagorchestes
- Xéneru Macropus
- Subxéneru Notamacropus (ualabíes)
- Subxéneru Osphranter (canguros antílopes y ualarúes)
- Subxéneru Macropus (canguros)
- Xéneru Onychogalea (ualabíes de rabu peláu)
- Xéneru Petrogale (ualabíes de les roques)
- Xéneru Setonix (cuoca)
- Xéneru Thylogale (pademelones)
- Xéneru Wallabia (ualabíes de banzáu)
- Subfamilia Macropodinae
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ (2005) Wilson, D. E.: Mammal Species of the World, 3ª, Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4.
- ↑ Menkhorst, Peter (2001). Guía de Campu de los Mamíferos d'Australia. Oxford University Press, páx. 110.
- ↑ «[http://iberianature.com/britainnature/miscellaneous/etymology-of-mammal-names-in-english/ Etymology of mammal names in English]». IberiaNature. Consultáu'l 8 de setiembre de 2013.
- ↑ Haviland, John B. (1974). «A last look at Cook's Guugu-Yimidhirr wordlist». Oceania 44 (3): páxs. 216-232. http://www.anthro.ucsd.edu/~jhaviland/Publications/HavilandOceania.pdf. Consultáu'l 8 de setiembre de 2013.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Strahan, R. (1998). «Marsupials», Gould, Y. y McKay, G.: Encyclopedia of Mammals, 2ª (n'inglés), Academic Press, páx. 64-65. ISBN 9780122936708.
- ↑ Alexander, R. «Elastic Energy Stores in Running Vertebrates.» American Zoologist 1984 24(1):85-94. (Resume)
- ↑ 7,0 7,1 Penny, Malcolm (2002). The Secret Life of Kangaroos. Austin, Texas: Raintree Steck-Vaughn Publishers. ISBN 0-7398-4986-7.
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre los canguro.
| Wikispecies tien un artículu sobre canguro. |
Datos: Q5070208- Multimedia: Macropodidae
