Comité Noruegu del Nobel

El Comité Noruegu del Nobel (en noruegu: Dean norske Nobelkomité) ye l'encargáu d'escoyer al ganador del Premiu Nobel de la Paz cada añu en nome del empresariu industrial suecu Alfred Nobel, siguiendo les normes establecíes nel so testamentu. Esti comité componer de cinco miembros nomaos pol parllamentu noruegu, calteniendo na actualidá una configuración política bien similar a la d'esta institución.

Nun momentu nel que Suecia y Noruega calteníen una fráxil rellación personal, Alfred Nobel asignó nel so testamentu'l llabor d'escoyer al ganador (o ganadores) del Premiu Nobel de la Paz al parllamentu noruegu. Magar que na actualidá los miembros del comité sían nomaos pol parllamentu y mientres les últimes décades la mayoría de los sos miembros fueren políticos retiraos, el comité ye un organismu priváu que la so xera ye otorgar un premiu, tamién priváu.

L'Institutu Nobel Noruegu asisti al comité en función de secretariu. Amás, el comité celebra les sos xuntes nel edificiu del institutu, onde tamién s'anuncia al ganador. Sicasí, la ceremonia del premiu celebrar nel Conceyu d'Oslu dende 1990.

Historia editar

Alfred Nobel finó n'avientu de 1896, y en xineru de 1897 el conteníu del so testamentu, escritu un añu antes, foi reveláu. Nesti establecióse que'l Premiu Nobel de la Paz tendría d'apurríse-y "a la persona que trabayara más o meyor en favor de la fraternidá ente les naciones, l'abolición o amenorgamientu de los exércitos esistentes y la celebración y promoción de procesos de paz". Amás, parte del dineru del heriedu apurriríase-y al ganador. Heriedu la cual encárgase de xestionar la Fundación Nobel. Ente que la responsabilidá d'otorgar el Premiu de la Paz vencióse-y al parllamentu noruegu, concretamente al Comité Noruegu del Nobel (institución que se creó pa esti fin) compuestu por cinco persones escoyíes por el mesmu parllamentu; el restu de Premiu Nobel son daos por otres instituciones sueques yá esistentes como l'Academia Sueca, la Real Academia de les Ciencies de Suecia y l'Institutu Karolinska.

El xurista Fredrik Heffermehl alvirtió que non necesariamente habría qu'esperar qu'un cuerpu llexislativu acarretara'l llabor xudicial de xestionar un heriedu llegal. Una y bones el llabor del parllamentu ye crear y modificar lleis, ente que un testamentu nun puede ser modificáu nun siendo que les premises tean claramente obsoletas. Sicasí, esti asuntu nun foi aldericáu en fondura, fora de la medrana de que'l dineru donáu pudiera perdese en pleitos xurídicos si la institución nun yera creada llueu. El 26 d'abril de 1897 el parllamentu noruegu aceptó la xera y el 5 d'agostu del mesmu añu formalizóse'l procesu d'eleición y periodu de serviciu de los miembros del comité. El primer Premiu Nobel de la Paz foi dau en 1901 a Henri Dunant y Frédéric Passy. Nos sos entamos, el comité taba compuestu por miembros n'activu del parllamentu y los informes añales aldericar en sesiones parllamentaries. Estos llazos col parllamentu noruegu fueron más tarde debilitaos col fin de faer más independiente al comité. Arriendes d'ello, el nome de la institución foi camudáu en 1901 de Comité Noruegu del Nobel a Comité Nobel del Parllamentu Noruegu (en noruegu: Det norske Stortings Nobelkomité) sicasí, volvió camudase en 1977. Anguaño, parllamentarios n'activu nun pueden formar parte del comité nun siendo que declararen la so intención de dexar el cargu puestu.

Sía comoquier, el comité sigue tando formáu mayoritariamente por políticos. En 1903 la propuesta d'eleición del especialista en derechu Ebbe Hertzberg foi refugada. A finales de 1948, el sistema d'eleición modificar pa consiguir que'l comité fuera más proporcional cola representación parllamentaria de los partíos políticos de Noruega. El Partíu Llaborista Noruegu, qu'ostentaba una mayoría simple de los asientos del parllamentu noruegu dirixió'l cambéu. Anque'l camudó foi consideradamente criticáu, consolidóse. Tamién hubo propuestes pa incluyir miembros non noruegos nel comité, sicasí esto nunca se produció.

L'Institutu Nobel noruegu establecíu en 1904 asisti al comité del Nobel. El comité puede llegar a recibir más de cien nominaciones y pidimientos del Institutu Nobel en febreru de cada añu pa investigar al rededor de venti candidatos. El direutor del Institutu Nobel tamién cumple'l papel de secretariu del Comité Noruegu del Nobel; anguaño esti cargu ocupar Olav Njølstad. Kaci Kullmann Five lideró'l Comité Noruegu del Nobel dende marzu de 2015.

Llista de Presidentes editar

Llista de presidentes

En xineru de 1944 el gobiernu de Quisling trató de quedase al cargu de les funciones del Comité del Nobel resignando a Jahn y el restu de miembros del comité. El consuláu suecu en Oslo asumió formalmente la xestión de propiedá de la fundación en nome de la Fundación Nobel.

Miembros en 2015 editar

Na actualidá'l comité ta formáu por:

Kaci Kullmann Five (presidenta, nacida en 1951) antigua miembru del parllamentu y ministra de gabinete del Partíu Conservador. Miembru del Comité Noruegu del Nobel dende 2003, vicepresidenta dende 2009 y presidenta dende 2015.
Berit Reiss-Andersen (vicepresidenta, nacida en 1954) abogada y presidenta de la Norwegian Bar Association, enantes secretaria d'estáu nel Ministeriu de Xusticia y Seguridá (representante del Partíu Llaborista). Miembru del Comité Noruegu del Nobel dende 2011.
Inger-Marie Ytterhorn (nacida en 1941) antigua miembru del parllamentu del Partíu Progresista. Miembru del Comité Noruegu del Nobel dende l'añu 2000.
Thorbjørn Jagland (nacíu en 1950) antiguu miembru del parllamentu, presidente de La Gran Asamblea y antiguu primer ministru del Partíu Llaboralista, actual secretariu xeneral del Conseyu Européu. Presidente del Comité Noruegu del Nobel dende 2009 hasta 2015. Anguaño miembru habitual del conseyu.
Henrik Syse (nacíu en 1966), Investigador d'altu rangu nel Institutu d'Investigación Internacional de la Paz d'Oslu (PRIO).

Secretaría editar

L'Institutu Nobel Noruegu asisti al comité como'l so secretariu. El direutor del institutu tien el títulu de secretariu, esti nun ye un miembru del comité, sinón un emplegáu del Institutu Nobel noruegu.

Llista de secretarios

1901–1909: cristianu Lous Lange
1910–1945: Ragnvald Moe
1946–1973: August Schou
1974–1977: Tim Greve
1978–1989: Jakob Sverdrup
1990–2015: Geir Lundestad
2015–presente: Olav Njølstad

Fuentes editar

Notes
Bibliografía

Heffermehl, Fredrik (2008). Nobels vilje (en noruegu). Oslo: Vidarforlaget. ISBN 978-82-7990-074-0.
Heffermehl, Fredrik (2010). El premiu Nóbel de la Paz. Qué Nobel realmente queríu'. Sta Barbara: Praeger. ISBN 978-0-313-38744-9.

Enllaces esternos editar

Nobel noruegu Comité – páxina oficial
Premiu Nóbel – páxina oficial