Condáu d'Holanda
El condáu d'Holanda ye un antiguu estáu feudatario del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu. En 1433 foi adquiríu por Felipe'l Bonu ya incorporáu a los Países Baxos borgoñonos y dempués a los Países Baxos españoles.
| ||||
|---|---|---|---|---|
| estáu del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu | ||||
| ||||
| Alministración | ||||
| Estáu desapaecíu |  Sacru Imperiu Romanu Xermánicu | |||
| Capital |
L'Haya Ámsterdam | |||
| Llingües oficiales |
Frisón neerlandés | |||
| Xeografía | ||||
| Coordenaes | 52°09′48″N 4°32′12″E / 52.16325°N 4.53678°E | |||
.svg) | ||||
 | ||||
Historia editar
Fundación del condáu (sieglu X - sieglu XI) editar
La creación del condáu d'Holanda ta íntimamente xunida a la dinastía de los Teodoricos. El poderíu d'esta familia na rexón, que s'estendía ente'l Sinkfal y el Vlie («Frisia occidental») yera antiguu. Xeneralmente, faíse-y remontar al conde Gerolfo II que tuvo subordináu al duque Godofredo de Frisia[1]
Gerolfo tuvo dos fíos, Teodorico I d'Holanda y Waldger. Esti postreru yera conde del pagus Lake et Isla (Ríu Lek y IJssel) que tresmitió al so fíu Radbod, según un diploma d'Otón I del añu 944. Radbod gobernó tamién, en 975, el territoriu de Instarlaka nel cual allugábase Utrecht.[2]
Tocantes a Teodorico, ente 916 y 921, atópase-y ente los allegaos de Carlos el Simple. Ye investido del comitatus de Kinnem, nel qu'asocediera al so padre, y recibe del rei, en plenu dominiu, una porción importante d'esta rexón, onde funda l'abadía d'Egmond.[2]
El so fíu Teodorico II nun foi menos favorecíu. En 985, l'emperador Otón III, dio-y tou lo qu'ésti tuviera hasta entós nos condaos de Masalant, de Kinnem y de Texel; ye dicir el territoriu esistente ente la desaguada del ríu Mosa hasta'l ríu Vlie, poro, yera'l dueñu de tola Frisia occidental. Incorporó al so condáu Zelanda, los Cuatro Oficio (en neerlandés: Vier Ambachten) y el condáu de Gante, ya inclusive recibió d'Arnulfo I de Flandes, a títulu de feudu, la tierra de Waes nel reinu de Francia.[3]
Sicasí, nun pudo caltener el condáu de Instarlaka. So Otón I, los feudos antaño ocupaos por Waldger y polos sos fíos Radbod y Hatto fueren confiscados ya integraos nel obispáu de Utrech. Ye probable que l'Obispu Balderico (918-977) llograra la completa inmunidá y fuera sustituyíu polos condes llaicos nel pagus de Instarlaka.[3]
Arnulfo d'Holanda, fíu de Teodorico II y maríu de Lutgarda de Luxemburgu, foi tamién conde de Gante y de Frisia occidental. Intentó aumentar el so poder a cuenta de los Frisones del norte, pero cayó en combate en 993.[4]
Hasta entós los condes de Frisia occidental, defensores de la mariña frente a les invasiones normandes, gociaren del favor de los Carolinxos y de los reis saxones. Sol emperador Enrique II la situación política modificóse; la política real, que se sofitaba cada vez más nos obispos, provocó un conflictu d'intereses ente Utrech y el conde frisón. Teodorico III constrúi nel ríu Merwede la fortaleza de Dordrecht, lo que perxudicaba al empar al preláu y a los vendedores de Tiel. Pero la campaña qu'entama en 1018 el duque Godofredo I de la Baxa Lorena, acompañáu del príncipe-obispu Balderico II de Liexa y de los obispos de Colonia y de Utrech, pa castigar al conde acabó en fracasu; l'exércitu real foi refugaya'l 29 xunetu de 1018 nel monte de Merwede, cerca de Vlaardingen.[5]
L'obispu Adalboldo II de Utrech tuvo qu'afaese al so cafiante vecín; reconciliar con él pos nengún otru topar en situación de protexer el país si surdía dalgún enemigu tarrecible, y el papel del conde de Frisia occidental quedó asina netamente definíu y reforzáu.[5]
Sicasí, el conde de Flandes, Enrique II, aprovechando la ocasión, consigue enemistar a Teodorico III con Balduino IV que-y arrampuñara'l condáu de Gante, qu'en delantre dexó d'esistir so esi nome.[5]
Teodorico IV usurpó un pagus relevante del obispáu (posiblemente'l Germepi, ente'l IJssel y el Viejo Rin). En 1046, l'emperador Enrique III el Negru obligó-y a abandonar la so conquista; pero al añu siguiente la llucha volver# a entamar con nuevu ardor. Teodorico xunir a la revuelta de Godofredo el Barbudu quien, ayudáu por Balduino V de Flandes, amenorgó a cenices el palaciu imperial de Nijmegen, y los fosos holandeses acutaron al exércitu imperial un desastre asemeyáu al de 1018.[6]
Teodorico IV podría recuperar la posesión del territoriu en disputa; pero los obispos d'Utrecht, Liexa y Metz evitaron la so perda per medios más seguros que la llucha abierta: atraer a una trampa, y el conde foi asesináu'l 14 de xineru de 1049. Morrió ensin dexar descendencia.[7]
El so hermanu Florencio I asocedió-y en Frisia occidental, pero foi de la mesma asesináu en 1061.
L'obispu de Utrech pudo entós celebrar el so trunfu.[7] Foi consagráu por dos diplomes reales fechaos en Kaiserswerth el 30 d'abril y el 2 de mayu de 1064 metanes una numberosa corte de fieles. Per mediu del primeru, l'emperador Enrique IV dexa al obispáu'l conxuntu de la Frisia occidental dende la desaguada del Rin hasta la punta de Holanda septentrional; pel segundu restitúi los bienes que fueren usurpaos, en tiempos d'Enrique II, por Teodorico III y reteníos polos sos fíos Teodorico IV y Florencio y añade el comitatus in Hollant amás del beneficiu sobre'l Germepi.[8]
Sicasí, Gertrudis de Saxonia, vilba de Florencio, casárase con Roberto'l Frisón quien defendió enérxicamente los derechos del so fiyascu, Teodorico V. P'asegurar al Obispu la posesión efeutiva de los territorios que l'emperador concediéralu, foi precisa la intervención de Godofredo el Gorrumbu. El duque de Baxa Lorena ocupóse per otra parte de faese investir personalmente pol obispu de los condaos de los que-y apurría los vasallaxe. Godofredo fundó Delft, y pela redolada de Dordrecht foi traicioneramente asesináu a finales de febreru de 1076. Esta catástrofe dexó a Teodorico V retomar la posesión de los territorios que'l so padre ocupara. Ye'l primer conde de Frisia occidental que toma'l títulu de conde d'Holanda.[9]
Dende esi momentu, el poder de Teodorico yá nun foi puestu a prueba en tola zona frisona occidental. Probablemente en 1076 consiguieron de nuevu en feudu de los condes de Flandes les islles meridionales de Zelanda en cuenta de la cesión de les tierres de Waes.[10]
El condáu so los Teodoricos (sieglu XII - sieglu XIII) editar
Ente 1157 y 1168, un conflictu sobre Zelanda se entabló ente los condes de Flandes y el conde d'Holanda, pero'l status de les islles nun camudó: siguieron siendo un feudu que los condes de Zelanda teníen del condáu de Flandes.
El conde Teodorico VII morrió ensin tener fíos varones. El so hermanu Guillermo revindicó entós el condáu a cuenta de la so sobrina Ada. Ésta casóse con Luis de Looz, quien buscó'l sofitu de Flandes na so llucha por faer valir los derechos de la so esposa. En 1206, Felipe I de Namur pronunció un arbitraxe ente los dos pretendientes: asignó a Luis de Looz Hollanda y cuatro islles (Scherpenisse, Duiveland, Stavenisse, Dreischor) y a Guillermo'l restu del territoriu asitiáu na ribera izquierda del Mosa, según les islles meridionales de Zelanda.[11]
Luis de Looz, que morrió en 1218, nun llegó, pese al sofitu de Flandes, faer prevaler los sos derechos y tuvo d'abandonar el conxuntu de les tierres holandeses en favor de Guillermu I.[12]
Guillermu II, nietu de Guillermu I casó a la so hermana Alix con Juan de Avesnes, entós en llucha contra la condesa Margarita y el so fíu Guy de Dampierre pola disputa de los condaos de Flandes y de Hainaut. Los dos cuñaos atacaron Rupelmonde: esto yera faer alicar de nuevu les pretensiones de la casa d'Holanda sobre la tierra de Waes.[13]
N'ochobre de 1247, Guillermo foi escoyíu como Rei de los Romanos n'oposición con Federico II Hohenstaufen. Nun quixo complicar demasiáu'l so trabayu atrayendo escontra Holanda les fuercies de Flandes y autorizó al so hermanu Florencio, qu'alministraba'l condáu nel so nome, a axustar con Margarita. La paz, alcordada'l 7 de xunetu de 1248, foi confirmada por Guillermu II el 3 d'agostu y nuevamente nel trescursu de setiembre del mesmu añu.[14]
En 1252, declarar de nuevu la guerra ente Flandes y Holanda. Margarita atacó Zelanda; pero los sos fíos Guy y Juan, ganaos en Westkapelle el día 1 de xunetu de 1253, son fechos prisioneros hasta 1256.[15]
La muerte de Guillermu II (28 de xineru de 1256) modificó la situación. Dexaba un fíu menor d'edá Florencio V, del que foi tutor el so tíu, tamién llamáu Florencio.[15]
La paz foi axustada esi mesmu añu en Péronne por Lluis IX de Francia, ente Margarita d'una parte y Holanda y la casa d'Avesnes d'otra. El Dichu de Péronne (24 de setiembre de 1256) foi la base de los trataos roblaos el 13 d'ochobre de 1256 y el 22 de payares de 1257 en Bruxeles.[16] En cuenta de una unión dinástica, Margarita abandonaba numberosos derechos que los condes de Flandes exercieren en Zelanda hasta entós. En virtú d'esti alcuerdu Florencio V casóse con Beatriz de Dampierre, fía de Guy de Dampierre.[17]
Sicasí, Florencio V nun tardó en tener de la mesma fregaos col so suegru Guy de Dampierre a cuenta de Zelanda, y cuando ésti alióse con Eduardu I d'Inglaterra, el buscó aína'l sofitu del rei de Francia Felipe'l Formosu; pero foi asesináu en 1296.[18]
Cuando'l so nuevu fíu Xuan I asocedió-y, Guy, p'asegurase'l sofitu d'Holanda, quixo arrenunciar a los sos derechos nes islles zelandeses. Ye lo que fizo por un alcuerdu del 4 de marzu de 1299. Sicasí, l'arrenunciu tenía de producir los sos efeutos namái si esistíen herederos direutos del conde d'Holanda, y volvíase caduca si la socesión producir por llinia colateral. Y eso foi precisamente lo qu'asocedió: esi mesmu añu Xuan I morría por enfermedá (10 de payares de 1299), y los sos estaos pasaron a la casa de Avesnes. Jean II de Avesnes, conde de Hainaut, yera fíu de Alix d'Holanda, hermana de Guillermu II.[19]
El condáu so la casa de Avesnes (1299-1354) editar
L'accesu de Xuan II de Avesnes al tronu d'Holanda instituyó pos una unión personal ente los condes de Hainaut y los d'Holanda.
Conforme al alcuerdu de 1299, Guy de Dampierre reivindicó darréu la soberanía (feudal) de Zelanda de sur, pero él venciera los sos derechos, dende 1296, al so fíu Guy de Namur, quien tomó'l títulu de conde de Zelanda. La campaña qu'esti príncipe empezó en 1303 foi coronada pol ésitu. Consiguió apoderase de la mayor parte d'Holanda; pero perdió llueu les sos ventayes y cayó en manes de los sos adversarios.[20]
La interminable querella a cuenta de Zelanda nun acabó hasta 1323. El rei de Francia Carlos el Formosu, que consiguiera atraese al empar a Luis de Nevers y a Guillermu III d'Holanda-Hainaut, impúnxo-yos el so arbitraxe. El tratáu del 6 de marzu de 1323, que consagró l'abandonu de la casa de Avesnes de toles sos pretensiones sobre Flandes, desafió d'otra parte definitivamente a Zelanda del vasallaxe flamencu.[21]
El condáu so la casa de Wittelsbach (1354-1433) editar
Esta seición ta vacida, insuficientemente detallada o incompleta. ¡La vuesa ayuda ye bienvenida!
En 1433, Jacqueline de Baviera dexó Holanda, según l'Hainaut a Felipe'l Bonu, duque de Borgoña.
El condáu so la casa de Borgoña (1433-1482) editar
Esta seición ta vacida, insuficientemente detallada o incompleta. ¡La vuesa ayuda ye bienvenida!
El condáu so los Habsburgos (1482-1581) editar
Esta seición ta vacida, insuficientemente detallada o incompleta. ¡La vuesa ayuda ye bienvenida!
Pol acta de L'Haya (1581), Holanda depon al so conde (Felipe II) y xúnese a les Provincies Xuníes.
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ La Formation territoriale des principautés belges au Moyen Âge. Léon Vanderkindere. Ed. H. Lamertin. Bruxeles. 1981. Tomu II [1]
- ↑ 2,0 2,1 Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 280.
- ↑ 3,0 3,1 Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 281.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 281-282.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 282.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 283-284.
- ↑ 7,0 7,1 Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 284.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 284-285.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 285.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 286.
- ↑ La Formation territoriale des principautés belges au Moyen Âge. Léon Vanderkindere. Ed. H. Lamertin. Bruxeles. 1902. Tomu I páxines 164-165 [2].
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 166.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 208.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 208-209.
- ↑ 15,0 15,1 Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 211.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 211-212.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 212-213.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 262.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 262-263.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 263.
- ↑ Léon Vanderkindere, Obra citada, p. 263-264.
