Wikipedia

Escudu de Galicia

L'escudu de Galicia ye unu de los símbolos de la comunidá autónoma española de Galicia. Apaez descritu na Llei 5/1984, de 29 de mayu, Llei de los símbolos de Galicia, que regula tamién el so usu.

Ficha d'escuduEscudu de Galicia
Datos
Estáu España
Propietariu Galicia
Fecha d'adopción 29 de mayu de 1984
Cambiar los datos en Wikidata

Heráldica editar

L'escudu de Galicia trai, en campu d'azur, un mota d'oru sumáu d'una hostia de plata, y acompañáu de siete crucies retayaes del mesmu metal, trés a cada llau y una nel centru del xefe.

El timbre, corona real, forrada de gules, o colloráu, zarrada, que ye un círculu d'oru, engastado de piedres precioses, compuestu d'ocho florones de fueyes d'acanto, visibles cinco, interpoladas de perlles y de caúna de les sos fueyes salen cinco diademes sumaes de perlles que converxen nun mundu azur, col semimeridiano y l'ecuador d'oru, sumáu de cruz d'oru.

El motivu de que l'escudu contenga siete crucies corresponder cola anterior división provincial de los territorios gallegos del antiguu Reinu de Galicia. Los siete provincies yeren: Santiago, Betanzos, Mondoñedo, Tui, Lugo, Ourense y La Coruña (estos trés últimes d'igual nome que les actuales, anque non colos mesmos llendes). D'estos siete, Mondoñedo atópase anguaño dientro de la provincia de Lugo; Tui dientro de la provincia de Pontevedra; Santiago, l'actual capital de Galicia, y la de la ciudá de Betanzos (que s'identificaba independiente y políticamente como un enclave estremáu del restu) formen parte de l'actual provincia de La Coruña. A cada antiguu territoriu correspondíalu una cruz. El santu grial nel centru, representa'l privilexu escepcional de la catedral de Lugo d'amosar públicamente la Hostia o cuerpu de Cristu. Hai que tener en cuenta que les primeres representaciones conteníen un númberu variable de cruces que col tiempu foi afitáu en siete.

Tres la nueva división territorial d'España en 1833 les provincies gallegues modificaron el so númberu y llendes, quedando conformada Galicia nos cuatro actuales.

Historia editar

Los historiadores Faustino Menéndez Pidal de Navascués y Juan José Sánchez Badiola atoparon documentáu per primer vegada'l blasón en dos armoriales de finales del sieglu XIII, el denomináu Segar's Roll y el Armorial du Hérault Vermandois, que atribúin l'escudu al rei de Galicia, que daquella yá nun esistía como títulu separáu. El primeru asígna-y trés cáliz descubiertos, el segundu unu solo, cubiertu.

 
Armes atribuyíes al Rei de «Galyce» pol Segar's Roll, armorial inglés del sieglu XIII, estudiáu por Faustino Menéndez Pidal, con anterioridá al establecimientu de les armes territoriales de Galicia que se produció nel sieglu XIV. L'autor representaría, pola cercanía fonética ente «Galyce» y «calice»[1] les armes coles figures de tres cáliz. Estes armes, con cambeos, acabaríen col tiempu siendo adoptaes na mesma Galicia.

Dende la Edá Media, entendióse la mota como símbolu parlante: calice=Galice, sobre lo que depués teorizaron numberosos autores europeos de los sieglos XVI al XVIII, y dello fixo ecu depués el románticu gallegu Manuel Murguía. Citar tamién otros armoriales posteriores, como'l Armorial Gymnich de Flandes (1445), y, sobremanera, el Armorial Bergshanmar, una escoyeta d'unos trés mil trescientos escudos pertenecientes a Estaos y families de cuasi toa Europa realizada en 1436. Nesi armorial puede lleese "nel foliu cuatro vueltu... copón bien estilizado y enllenando lo más posible'l campu del escudu". Enriba de la composición atópase escrita la pallabra Galiscién (Galicia).

Tamién del sieglu XV son les más antigües representaciones del escudu de Galicia calteníes na arquiteutura civil gallega (Hospital Real de Santiago, Conceyu de Betanzos, muralles de La Coruña, órganu de la Catedral de Lugo, torre de la ilesia de Noia, residencia de los Moscoso en Laxe). A partir del sieglu XVI empezar a añader cruces alredor de la mota como motivu ornamentario.

 
Escudos correspondientes a dellos reinos europeos, según el armorial de Johann Siebmacher, publicáu en 1605.[2] Les armes del Reinu de Galicia, un copón doráu sobre fondu azul, apaecen axuntaes nel conxuntu heráldicu del Rei d'España, dibuxáu sol epígrafe Hispania, nel centru de la fila cimera.

Joseph d'Avilés, nel so "Ciencia heroica", definió l'escudu de Galicia como: "El reyno de Galicia n'España trai campu d'azur semáu de cruces recrucetadas y a cuerpu, afitáu d'oru, y un copon la mota cubierta de lo mesmo".

Les primeres representaciones (sieglos XIII-XIV) editar

El documentu conocíu más antiguu nel que se representa l'escudu del reinu de Galicia ye'l armorial inglés Segar's Roll, realizáu hacia l'añu 1282. Ye, xunto otros escudos de monarquíes europees onde s'aprecia l'anotación "rei de Galyce" y onde apaez la representación heráldica de tres cáliz.

Representaciones renacentistes (sieglos XV-XVI) editar

Si foi na Europa gótica cuando la representación heráldica del reinu de Galicia espublizóse al traviés de numberosos armoriales, foi nel Renacimientu (sieglu XV) cuando esta adquirió cierta uniformidá. D'esti sieglu tamién daten les primeres representaciones del escudu dientro del propiu territoriu gallegu, onde'l númberu de motes nel blasón llegó hasta cinco, como ye'l casu del escudu del reinu que s'atopaba nes puertes de la ciudá medieval de Betanzos. Esti escepcional númberu de motes tamién foi representáu na puerta renacentista de la villa de Viveiro, mandada edificar pol emperador Carlos V en 1548.

Sicasí, dende finales del sieglu XV el númberu de motes empezó a estandarizarse nun únicu, calteniéndose'l color azul de fondu y doráu na mota, que dende'l sieglu XIII venía representándose.

  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Armorial de Nicolas de Lutzelbourg (1485?-1547).
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Gran Carru Triunfal de Maximiliano I, realizáu por Durero en 1515.
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Arcu Triunfal de Maximiliano I, realizáu por Durero en 1515.
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Anton Tirol's Wappenbuch. Añu 1540.
  •  
    Escudu de Galicia nel armorial de Arlberg Bruderschaft, 1548.
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Virgil Solis Wappenbuchlein. Añu 1551.
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel Armorial Universel. 1601-1700.
  •  
    Escudu del reinu de Galicia nel Armorial de Sankt Gallen, sieglu XVI.
  •  
    Escudu de Galicia nel Armorial de Hans Ulrich, añu 1627.

Les cruces nel escudu (sieglu XVI) editar

  •  
    Rei y armes de Galicia según la Historia originis et succesionis regnorum et imperiorum a Noe usque ad Carolum V, añu 1548.
  •  
    Escudu del reinu de Galicia nel Universeel wapenboek, 1558.
  •  
    Escudu del reinu de Galicia ilustráu en L'armorial -y Blancq, hacia 1560.
  •  
    Armes del reinu de Galicia, na obra -y blason des armoiries, del añu 1581.
  •  
    Detalle de la obra Pómpares aciages del emperador Carlos V en que se representen los estandartes del Reinu de Galicia. Autor: Jean y Lucas Doetecum (s. XVI).
  •  
    Armes del reinu de Galicia nel armorial alemán Großye Wappenbuch. Añu 1583.
  •  
    Escudu del reinu de Galicia nel armorial Wappenbuch. Sieglu XVI
  •  
    Escudu del reinu de Galicia nel armorial de Jean Robin. Añu 1639.
  •  
    Escudu del reinu de Galicia nel Insegne di vari prencipi et case illustri d'Italia, sieglu XVI.
  •  
    Escudu de Galicia en Grand armorial colorié, dont les blasons sont rangés sous róbles-yos suivantes. Sieglu XVI

De mota a custodia: los cambeos tres la Contrarreforma editar

  •  
    Detalle heráldicu nel mapa de Fernando de Ojea, Descripcion del Reyno de Galizia, 1603.
  •  
    Escudu de la Corona de Castiella coles armes del Reinu de Galicia incorporaes nel centru. Añu 1607, Muséu de San Antón (La Coruña).
  •  
    Armes del reinu de Galicia, de la obra Descripción de la mariña del reyno de Galizia, cartografía de Pedro de Teixeira Albernas, hacia 1625.
  •  
    Portada de la Cédula de Comerciu a favor de la Compañía de Comerciu del reinu de Galicia, 1734
  •  
    Armes del reinu de Galicia, na obra Reinu de Christo Sacramentado y primoxénita de la Ilesia ente les xentes, añu 1750.

Escudu na Segunda República Española editar

La propuesta de Castelao editar

A principios del sieglu XX, Castelao, unu de los padres del nacionalismu gallego, propunxo un nuevu emblema pa Galicia incorporando la divisa: "Denantes mortos que escravos" ("Antes muertos qu'esclavos"). Les armes, en campu d'azur, lleven una estrella de cinco puntes colorada y un focete puestu en palu, con una bordura de plata cargando'l citáu lema. El conxuntu ta sosteníu pola figura d'una serena a manera de tenante heráldicu.[ensin referencies] Castelao recueye trenta y tres escudos distintos, de los que dos inclúin la serena de la lleenda de la islla de Sálvora, unu en Brión, Leiro y otru en Rianxiño, Rianxo. Castelao escribe con respectu al segundu:[3]

"A serea tenante da capela do Patrocinio sostén con exipcia frontalidade armes dos Mariños notabelmente estilizadas no primeiro coartel y tal ves Piñeiros na metade inferior. A capela ta datada no ano de 1665".
"La serena tenante de la capiya del Patrociniu sostién, con exipcia frontalidad, armes de los Mariño notablemente estilizadas nel primer cuartel y seique de Piñeiro na metá inferior. La capiya ta datada nel añu de 1665".

Usu editar

Conforme al testu de la Llei de Símbolos, l'escudu de Galicia tendrá de figurar:

  • Nes banderes a les que se refier l'artículu 5 de la llei.
  • Nes lleis de Galicia que promulge, en nome del rei, el presidente de la Xunta de Galicia.
  • Nes plaques nes fachaes de los locales de l'alministración autonómica.
  • Nos cuños en secu y de lacre de la comunidá autónoma.
  • Nos títulos acreditativos de condecoraciones gallegues.
  • Nes publicaciones oficiales.
  • Nos documentos, impresos, cuños y membretes d'usu oficial de la comunidá.
  • Nos diplomes y títulos.

Ver tamién editar

Bibliografía editar

  • F. MENÉNDEZ PIDAL, L'orixe inglés de les armes de Galicia, en Galicia na Edá Media, Madrid, 1990.
  • J. J. SÁNCHEZ BADIOLA, Desmontando España, Madrid, 2004-2005.

Referencies editar

  1. ↑ Vease MENÉNDEZ-PIDAL DE NAVASCUÉS, F.: L'orixe inglés de les armes de Galicia. En Galicia na Edá Media. Madrid, 1990.
  2. ↑ Johann Siebmacher: Neu Wappenbuch. Benachtbarte Königreiche, Blatt 2. Imaxe tomada de Horst Appuhn (Hrsg.), Johann Siebmachers Wappenbuch. Die bibliophilen Taschenbücher 538, 2. verb. Aufl , Dortmund 1989
  3. ↑ Nós, nᵘ113, de 17 de mayu de 1933, px. 77-83 mes.cmd?idPublicacion=1202&anyo=1933.

Enllaces esternos editar

 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Escudu_de_Galicia&oldid=4163766»