Idioma pictu

El pictu yera la llingua de los antiguos pictos, nel norte de l'actual Escocia. Los únicos restos d'esta llingua tán en topónimos, nomes propios atopaos en monumentos y nos rexistros de la dómina. Na so máxima estensión debía de falase dende les islles Shetland hasta Fife. Foi reemplazada pol gaélicu nel sieglu IX tres la unión del reinu pictu col restu d'Escocia.

Pictu ¿?
Faláu en	Reinu Xuníu
Rexón	Escocia
Llingua muerta	sieglu XII
Familia	¿[[Llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]?   ¿Celta?     ¿Célticu insular?       ¿Britónicu?         Pictu
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	{{{iso2}}}
ISO 639-3	xpi

Aspeutos históricos, sociales y culturales

Historia

Dende'l sieglu V a lo menos, poblaciones provenientes d'Irlanda, de fala gaélica, ocuparon Argyll, na frontera oeste del territoriu pictu, que empezó a espandise política, cultural y lingüísticamente. Esti fechu amontóse desque una dinastía gaélica tomara'l control sobre'l territoriu pictu a partir de mediaos del sieglu IX. A pesar de que nun cuntamos con pruebes que nos dexen conocer el ritmu de retrocesu del pictu a favor del gaélicu, esisten comentarios nes cróniques ingleses qu'aseguren que nel sieglu XII ésti yá s'escastara

Esisten nicios de qu'esta llingua, caña septentrional del britónicu, yá se taba biforcando de la llingua britónica falada más al sur na dómina a la que se remonta'l nuesu primer testimoniu, nel sieglu I e.C. Para Beda, escritor de principios del sieglu VIII, el pictu yera una llingua independiente.

Clasificada tradicionalmente como una llingua celta britónica, esti asuntu ye entá revesosu. Ye destacáu'l paecer que nuna revisión sobre'l pictu fixo Jackson, quien consideró que'l pictu podía nun ser celta o tener un sustratu non célticu. Con tou Forsyth nun ta d'alcuerdu.

Sicasí, la opinión más estendida sigui siendo que'l pictu yera una llingua celta britónica, según una llingua celta-P.

Opiniones sobre la llingua picta

En 1582, l'estudiosu humanista (y falante nativu de gaélicu) George Buchanan espunxo la so opinión de que'l pictu yera similar a llingües como'l galés, galu y gaélicu. El restu de la investigación sobre esta llingua vien siendo descrita como comentarios a la obra de Buchanan.

Acordies con William Burley Lockwood (1975) la opinión de que'l pictu ye una llingua celta ye daqué provisional. Refiriéndose a una inscripción nes islles Shetland diz:

"Cuando s'estrayen los nomes de persones, el restu ye totalmente incomprensible. Asina na piedra de Lunnasting nes Shetland puede lleese ettocuhetts ahehhttann hccvvevv nehhtons. La última pallabra ye claramente'l comúnmente atestiguáu nome Nechton, pero'l restu, entá teniendo en cuenta una eventual reduplicación de consonantes en Ogam, paez tan exóticu que los filólogos conclúin que'l pictu foi una llingua non indoeuropea, ensin parientes reconocibles.

Con tou, la evidencia de la toponimia y l'antroponimia lleven claramente a que los pictos falaben una llingua céltica insular, en rellación coles más meridionales llingües britóniques anque se propunxo tamién que la llingua yera más próxima al galu qu'a les llingües britóniques.

Hai constancia nos sos escritos de que Columba, un gaélicu, precisó un intérprete na tierra de los pictos, y Beda afirmaba que los pictos falaben una llingua distinta de la de los britanos, datos que nun dicen nada sobre la naturaleza de la llingua picta. Llegar a afirmar que na tierra de los pictos sobreviviríen una o dos llingües non indoeuropees, un argumentu que se considera basáu primero de too na llindada evidencia negativa y na - yá va tiempu refugada - teoría de que les llingües y les cultures materiales namái pueden espandise por invasión o migración. Elementos preindoeuropeos pueden atopase frecuentemente en topónimos escoceses septentrionales, y llegóse a esponer la teoría de que delles inscripciones ogámicas pictes podíen tar presentando exemplos d'esta llingua.

Inscripciones

El llindáu corpus del que disponemos son un total de 7 inscripciones principales en alfabetu llatín y unes 32 en ogam, que presenten grandes dificultaes arqueolóxiques y epigráficas pa la so interpretación. Les más antigües d'éstes tán estazaes hasta tal puntu que ye fartu difícil llograr cualquier información llingüística sobre'l pictu. Ente les razonablemente intelixibles, dalgunes contienen antropónimos d'orixe claramente celta, ente qu'otres son práuticamente incomprensibles.

Amás d'eses inscripciones principales, esiste un conxuntu bien ampliu de testimonios epigráficos (más de 240), xeneralmente curtios sobre piedra, que pueden estremase en dos grupos:

Clase I, inscripciones sobre piedra que consisten en signos desaposiaos, ente 180 y 195, con unos pocos signos

Clase II, inscripciones decoraes, ente 60 y 65, frecuentemente conteniendo una figura d'una cruz y otros motivos, que suel considerase que tienen dalgún tipu de mensaxe cristianu.

Estes inscripciones contienen ente unu y ocho signos caúna, siendo dos el númberu más frecuente. A principios del sieglu pasáu, Allen y Anderson catalogaron estes inscripciones curties. Otra compilación recién recueye amás un catálogu de signos, considerando qu'esisten 43 signos distintos nestes inscripciones. Un trabayu recién suxure qu'estes inscripciones, entá siendo curties, contienen información llingüística, a partir de la entropía condicional calculada sobre la base de les frecuencies d'apaición.

Toponimia

Otra fonte pa estudiar el pictu son los topónimos, que dexen de cutiu deducir la esistencia d'asentamientos históricos pictos n'Escocia. Los que lleven el prefixu Aber- 'esteru', Lhan- 'campusantu', Pit- 'porción, granxa', o Fin- 'llomba' [?]) indiquen rexones habitaes por pictos nel pasáu (por casu: Aberdeen, Lhanbryde, Pitmedden, Pittodrie, Findochty, etc.). Con tou, Pit- ye l'elementu más distintivu, pos Aber- tamién podemos atópase en llugares nos que se faló britónicu. Dalgunos de los elementos pictos, como Pit-, formáronse dempués de la dómina picta, y pueden referise a antiguos "condaos" o "thanages". Otros elementos toponímicos que se suxurieron fueron "pert" (‘valo’, galés perth - Perth, Larbert), "carden" (‘maleza, mato’, galés cardden - Pluscarden, Kincardine), "pevr" (‘brillosu’, galés pefr - Strathpeffer, Peffery).

La evidencia de la toponimia tamién revela la meyora de les llingües goidélicas nel país de los pictos. Asina, Atholl, que significa 'Nueva Irlanda', ta atestiguáu a principios del sieglu VIII. Esto pue ser un niciu de la meyora del goidélico. Fortriu tamién contién topónimos que suxuren asentamientos gaélicos, o influencies gaéliques. El modernu gaélicu escocés contién magar tou préstamos del idioma pictu.

Amás d'antropónimos Beda apurre un únicu topónimu pictu (HE, I, 12), cuando fala del muriu de Antonino:

Empieza a una distancia de sobre dos milles del monesteriu de Abercurnig, nel oeste, nun llugar llamáu na llingua picta Peanfahel, y na llingua inglesa, Penneltun, escurre escontra l'oeste y remata cerca de la ciudá de Alcluith.

Peanfahel –la moderna Kinneil, cerca de Bo'ness– paez contener elementos rellacionaos col britónicu penn 'a la fin' y goidélico fal 'muriu'. Alcluith, 'rocha del Clyde', ye la moderna Dumbarton Rock, sitiu d'una bien antigua fortaleza medieval y un posterior castiellu.

Xunto cola toponimia, namái caltiénse un testu en pictu, una llista de reis nuna forma casi incomprensible presente en fontes gaéliques.

Magar se conxeturó que delles traces importantes de la sintaxis del gaélicu escocés modernu deber a la influencia del pictu sobre'l gaélicu, la naturaleza de los datos disponibles del pictu nun pueden confirmar nin refugar felicidá conxetura, que tien de considerase a cencielles como especulativa.

Referencies

Bibliografía

• Ball, Martin J. and James Fife (eds.) The Celtic Languages. London: Routledge (2001) ISBN 0-415-28080-X.
• Cox, R. A. V. "Abstract: Modern Scottish Gaelic Reflexes of Two Pictish Words: *pett and *lannerc." in Ronald Black, William Gillies, and Roibeard Ó Maolalaigh (eds.) Celtic Connections: Proceedings of the Tenth International Congress of Celtic Studies, Vol. 1. East Linton: Tuckwell Press (1999), p. 504.
• Ferguson, William. ; The Identity of the Scottish Nation Edinburgh University Press, 1999. ISBN 0-7486-1071-5.
• Forsyth, K. Language in Pictland : the case against 'non-Indo-European Pictish' in Studia Hameliana #2. Utrecht: de Keltische Draak (1997). Etext Rev. Damian McManus. Cambrian Medieval Celtic Studies #38 (Winter 1999), páxs. 109-110.
• Forsyth, K.; "Abstract: The Three Writing Systems of the Picts." in Black et al. (1999), p. 508.
• Griffen, T.D.; "The Grammar of the Pictish Symbol Stones" in LACUS Forum #27 (2001), páxs. 217-26.
• Henderson, Isabel, The Picts (1967).
• Lee, R., Jonathan, Ph. y Ziman, P.; "Pictish symbols revealed as written language through applications of Shannon entropy", en Proceedings of The Royal Society, abril de 2010.
• Lockwood, W.B., Languages of The British Isles, Past And Present, 1975, André Deutsch, ISBN 0-233-96666-8.
• Nicolaisen, W.F.H., Scottish Place-Names. John Donald, Edinburgh, 2001. ISBN 0-85976-556-3.
• Okasha, Y.; "The Non-Ogam Inscriptions of Pictland" in Cambridge Medieval Celtic Studies #9 (1985), páxs. 43-69.
• Price, Glanville, "Pictish" in Glanville Price (ed.), Languages in Britain & Ireland. Blackwell, Oxford, 2000. ISBN 0-631-21581-6.
• Wainwright, F.T. (editor), The Problem of the Picts (1955). ISBN 0-906664-07-1.

• Datos: Q856383
• Multimedia: Pictish language