Llingües jebel orientales

Les llingües jebel orientales o llingües de la rexón montascosa oriental son una pequeña subfamilia de llingües nilo-saḥarianes de la caña de les llingües sudániques orientales que se falen nel los montes del la provincia d'An Nil al Azraq (Nilo Azul) en Sudán oriental (el nome jebel ye a cencielles el términu árabe pa 'monte')

Llingües jebel orientales
Distribución xeográfica Estáu del Nilo Azul (An-Nil al-azraq)
Países Bandera de Sudán Sudán
Filiación xenética

Nilo-saḥarianu
  Sudánicu oriental
    Sud. sudoriental

      Jebel oriental
Subdivisiones Septentrional
Suroriental
Suroccidental
Códigu Glottolog east2386
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Llingües de la familia editar

Esti grupu de llingües ta formáu poles siguiente llingües:

  • Gaam (tamién llamáu Ingassana o Tabi)
  • Aka (o Silak)
  • Kelo (o Tornasi)
  • Molo (p Malkan).

El gaam tien ente 40 y 80 mil falantes, ente que les otres llingües tán en riesgu de sumir y tienen pocos falantes. Hasta'l trabayu de Bender creíase que'l gaam yera la única llingua de los montes orientales hasta que Lionel Bender llogró información sobre'l aka, el kelo y el molo; estos trés últimes llingües fueron notablemente influyíes pol idioma berta.

El gaam falar nuna pequeña rexón alredor de les llocalidaes de Bau, Bobuk, Kukur y Sawda nos montes Tabi, nel allugamientu averáu 11°15′–30′ N by 33°55′–34°10′ Y. Les otres trés llingües falar en bolses aisllaes al sur d'esta llocalización: el aka nos montes Sillok, el kelo nos montes Tornasi nes llocalidaes de Kayli y Beni Sheko y finalmente el molo falar en Jebel Malkan cerca de la frontera con Etiopía.

Comparanza léxica editar

Los numberales en distintes llingües jebel orientales son:[1][2]

GLOSA Aka Kelo Molo Gaam PROTO-
JEBEL
'1' ligidi di-y loːdi t̪āmán *dilu 039;2' waːsi waːdi waːti d̪áāgg *watːi
'3' yːde odo ede ɔ́ðɔ̄ *odo~*ede
'4' lula lulus kesèrwa yə̄ə̄sə́ ?
'5' kumugyi aːmu kesèrlodi áás-ááman ?
'6' gilmugeri utum-di-y kesa-waːti t̪ə́l-d̪ìgg ?
'7' ʤumaːsi adumodo kiuna íd̪igg-dáāgg ?
'8' ungertoːsi adumlilos taː-dar íd̪ig-ɔ́ðɔ̄ ?
'9' unaːkeːla atosinaleːdi kesa-lodi-waːti íd̪ig-yə̄ə̄sə́ ?
'10' caːraːli saːraːli yokubu ə́sēg-dí *caːraːli

Referencies editar

Bibliografía editar

  • Malik Agaar Ayre & M. Lionel Bender, Preliminary Gaam-English-Gaam Dictionary. Addis Abeba 1980.
  • M. Lionel Bender. "The Eastern Jebel Languages of Suden". Afrika und Übersee 80 (1997), 81 (1998):189-215, 39-64.
  • W. J. Crewe. "The Phonological Features of the Ingessana Language". 1975
  • Y. Y. Evans-Pritchard, "Ethnological Observations in Dar Fung", Suden Notes and Records 15.1, 1932. pp. 1–61.
  • F. S. & J. Lister. "The Ingessana Language: A Preliminary Description", Journal of Ethiopian Studies 4.1, 1966. pp. 41–44.
  • B. Z. Seligman. "Notes on Two Languages Spoken in the Sennar Province of the Anglu-Egyptian Suden", Zeitschrift für Kolonialsprachen 2.4, 1912. pp. 297–308.
  • Timothy M. Stirtz. "Phonology and Orthography in Gaahmg", in ed. Leoma C. Gilley, Occasional Papers in the Study of Sudanese Languages Non. 9, Entebbe: SIL-Suden 2004.
  • Sisto Verri. "Il Linguaggio degli Ingessana nell'Africa Occidentale", Anthropos 50, 1955. pp. 282–318.