Llingües senufo

Llingües senufo
Distribución xeográfica	África occidental
Países	Costa de Marfil (norte); Malí (sur); Ghana (oeste); Burkina Fasu (suroeste)
Filiación xenética	Níxer-Congu; Volta-Congu; Senufo
Subdivisiones	Suppire–Mamara; Karaboro; Senari; Kpalaga (Palaka); Tagwana–Djimini; Nafaanra
Códigu Glottolog	senu1239
	;
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingües senufo entienden aproximao 15 idiomes, falaos polos senufo nel norte de Costa de Marfil, el sureste de Malí y el Suroeste de Burkina Fasu. Un idioma aislláu, el Nafaanra, tamién ye faláu nel noroeste de Ghana. Les llingües senufo son xeneralmente consideraes una caña de los gur, sub-grupu de les llingua Níxer-Congu y tán amestaes al oeste poles llingües mandé, al sur poles llingües kwa y al norte poles llingües gur centrales.

Les llingües senufo paecer a les llingües gur nel so sistema de sufixos y sustantivos y na distinción de los verbos.

Les llingües senufo fueron influyíes poles llingües mandé en munchos sentíos. Munches pallabres y construcciones gramátiques fueron incorporaes dende llingües mandé como'l bambara y el jula. Como les llingües mandé, les llingües senufo tienen un orde constituyente "Suxetu-oxeto-verbu", en vegada del orde "Suxetu-verbu-oxeto", comúnmente usáu nes llingües gur y llingua Níxer-Congu.

Clasificación editar

Delafosse (1904:192–217) foi'l primer llingüista qu'escribió sobre les llingües senufo. Esti autor notó que les llingües senufo fueren tomaes dacuando por llingües mandé, en parte debíu al estensu usu que los senufo faen de delles llingües mandé:

[L]a langue mandé s'est répandue parmi eux, des alliances nombreuses ont eu lieu... C'est là l'anicie de la confusion que l'on a faite souvent ente Mandé et Sénoufo ... alors que, au triple point de vue ethnographique, antropologique et linguistique, la différence est profonde ente ces deux familles. (p. 193)

Nes clasificaciones más influyentes de Westermann (1927, 1970[1952]) y Bendor-Samuel (1971), les llingües senufo clasificáronse como parte de les llingües gur. Sicasí, esta agrupación empezar a poner en dulda a partir del trabayu de Manessy (1975). En 1989, John Naden, nel so trabayu panorámicu sobre les llingües gur, afirmó que:

'[t]he remaining languages, especially Senufo, may well be no more closely related to Central Gur than to Guang or Togo Remnant, or than these to Central Gur or Volta-Comoe' (1989:143)

.

Descripción llingüística editar

Comparanza léxica editar

Los numberales reconstruyíos pa distintos grupos de llingües senufo son:^[1]

GLOSA	Tagwana-Djimini		Suppire-Mamara				Senari		Karabobo		Palaka	Nafaanra	PROTO- SENUFO
GLOSA	Djimini	Tagwana	Mamara	Shempire	Sìcìté	Supyire	Cebaara	Nyarafolo	W.	Y.	Palaka	Nafaanra	PROTO- SENUFO
'1'	nuŋgb͡a	nuŋgb͡y	nigĩ̀	ningin	nìkĩ̀	nìŋkĩ̀	nìbín	nīŋgb͡y	nɔ̀nin	nɔ̀nin	ninŋgb͡y	núnu	*ninŋgb͡ĩ
'2'	ʃyɛn	syẽ	ʃɔ̃̀ː	ʃũːnin	sɔ̃̀ːnì	ʃũ̀ːnì	sīːn	sīːn	ʃin	ʃyɔ̃̀	sɔĩŋ	çíːn	*sɔ̃ːnin
'3'	tãːri	tãri	tãːrè	tãːri	tã̀ːrì	tã̀ːrè	tã̄ːrì	tã̄ːri	tàːr	tã̀ː	tãːri	táːrɛ̀	*tãːri
'4'	tidʒ͡ɛrɛ	tityere	ʃiʃyɛ̀ːrɛ̀	sicɛːrɛ	sìcɛ̀ːrì	sìcyɛ̀ːrè	sīcɛ̄rɛ̄	sīcɛri	tɪhyɛ̀ːr	tíʃyàr	dʒ͡idʒ͡ilɛi	ɟíɟírɛ̀	*ti-cɛ̀ːrè
'5'	kaŋgurugo	kogunu	kaguru	kaguru	kānkūrò	kaŋkuro	kāgūnɔ̀	kōgunɔ̀	bwɔ̀	bwà	kangurugo	kúnɔ	*kankuro
'6'	kɔgɔlɔnin	nõli	gb͡aːra	gb͡aːnin	gb͡āːrù	baa-nì	kɔ̀rɔ́nī	kɔ̀línī	k(ʋ)lɔ̀n	kwaɲ̀	kugɔlɔŋ	kɔ́ɔ̀nánù	kogo-nin <kankuro+nin
'7'	kɔlɔʃyɛn	nasyẽ	gb͡aː-ʃɔ̃̀ː	gb͡aʃũːnin	gb͡ārsɔ̃̀ːnì	baa-ʃũ̀ːnì	kɔ̀rɔ́sīːn	kɔ̀lliriuīːn	klɔʃìn	kwa-sĩ̀ː	kugɔlɔŋ sɔĩŋ	kɔ́ɔ̀náçíːn	*5+2
'8'	kɔlɔtããri	natãri	ʃɔ̃̀ːlake	gb͡atãːri	gb͡ārtã̀ːrì	baa-tã̀ːrè	kɔ̀rɔ́tã̄ːrì	kàtã̄ːrì	kwɔtàːr̀	kwa-tã̀ː	kugɔlɔŋ tãːri	kɔ́ɔ̀nátáːrè	*5+3
'9'	kɔlɔdʒ͡ɛrɛ	natyere	ninɡĩ̀fɔ̀kɛ	gb͡aɛːrɛ	gb͡ārsìcɛ̀ːrì	baa-sìcyɛ̀ːrè	kp͡ǎjɛ̄rɛ̄	kàcɛ̄rì	wɔ̀dèfèr	kwa-ríʃyàr	kugɔlɔŋ dʒ͡idʒ͡ilɛi	kɔ́ɔ̀náɟdirɛ	*5+4
'10'	kɛ	kẽ kp͡rò	kɛ	kɛ	kɛ̄	kɛ̄	kɛ́ː	kíɛ̀	síncíl	sĩʃye	kɔ́jɛ	kɛ́	*kɛ

Referencies editar

↑ Gur-Senufo numerals

Bibliografía editar

Carauterístiques llingüístiques

Carlson, Robert (1994) A Grammar of Supyire. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-014057-8.
Carlson, Robert (1997) The Senufo Languages. CP/CV 2: Actes du CILG1, 23–42.
Garber, Anne (1980) 'Word order change and the Senufo languages.' In Studies in the Linguistic Sciences, 10, 1, 45–57.
Garber, Anne (1987) A Tonal Analysis of Senufo: Sucite dialect (Gur; Burkina Fasu). PhD dissertation, Urbana: University of Illinois / Ann Arbor: UMI.
Garber, Anne (1991) 'The phonological structure of the Senufo word (Sicite)', Journal of West African Languages, 21, 2, 3–20.
Manessy, Gabriel (1996a) 'La determination nominal en sénoufo', Linguistique Africaine, 16, 53–68.
Manessy, Gabriel (1996b) 'Observations sur la classification nominale en sénoufo', Afrika und Übersee, 79, 21–35.
Mills, Elizabeth (1984) Senoufo phonology, discourse to syllabe (a prosodic approach) SIL publications in linguistics (ISSN 1040-0850), 72.

Clasificación

Bendor-Samuel, John (1971) 'Niger–Congo: Gur' in: Thomas Sebeok & Jack Berry (eds.), Linguistics in sub-saharan Africa (Current trends in linguistics 7), The Hauge/Paris: Mouton, 141–178.
Delafosse, Maurice (1904) Vocabulaires comparatifs de plus de 60 langues ou dialects parlés à la Côte d' Ivoire ou dans les régions limitrophes (avec des notes linguistiques et ethnologiques, une bibliographie et une carte). Paris: Leroux.
Manessy, Gabriel (1975) Les langues Oti–Volta. Paris: SELAF.
Mensah, Y.N.A. and Z. Tchagbale (1983) Atles des langues Gur de Côte d'Ivoire. Abidjan: Institut de Linguistique Applique.
Westermann, Diedrich & Bryan, M.A. (1970 [1952]). The Languages of West Africa. Oxford: International African Institute / Oxford University Press.
Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd & Nurse, Derek (eds.) African languages: an introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 11—42.

[1] Gur-Senufo numerals

[1]