Lliteratura n'alemán

La lliteratura alemana o n'alemán entiende la lliteratura de testos orixinarios de los pueblos xermanofalantes d'Europa central. El so desenvolvimientu habiendo yá trescendíu les tan cambiadices fronteres polítiques, inclúi non solamente los escritos de l'actual Alemaña reunificada sinón tamién los d'Austria y Suiza.

Na lliteratura alemana inclúyense amás trabayos non poéticos o ensin esixencia lliteraria particular: esto ye, trabayos de historiografía, de historia de la lliteratura, de ciencies sociales, de filosofía, etc. Tamién diariu o epístoles.

La lliteratura alemana al traviés de los sos grandes periodos y movimientos

Tien los sos entamos hacia l'añu 750, anque hasta'l 1500 considérase que la llingua utilizada ye l'antiguu altu alemán. La dómina de mayor interés ta ente 1170 y 1230, na que florió'l Minnesang, cantares d'amor cortés y poemes épicos, que'l so representante más importante ye Walther von der Vogelweide. El Renacimientu y el Barrocu van ser de poco interés, anque ye nesta dómina que Martín Lutero crea, cola so traducción de la Biblia, la llingua estándar que conocemos na actualidá. Van Ser los movimientos del Sturm und Drang y el Clasicismu de Weimar los que dean autores universales como Goethe, que'l so Fausto pertenez ensin dulda al canon lliterariu occidental, Schiller y Hölderlin. El romanticismu tamién tuvo muncha importancia, dando autores como Heinrich Heine y los hermanos Grimm, pero ye a partir del sieglu XX que van apaecer de nuevu figures universales de la talla de Rainer Maria Rilke, Thomas Mann, Franz Kafka, Hermann Hesse y Bertolt Brecht. Plantía:Corrientes lliteraries de la lliteratura n'alemán

Alta Edá Media (hacia 750-1100)

Poema en antiguu altu alemán anotáu nun cantu d'un códiz llatín: el Muspilli, sieglu IX.

Anque'l góticu foi la más temprana llingua xermánica de la que se tenga rexistru históricu y la única llingua xermánica oriental sobre la qu'hai información atestiguada, namái una muestra d'ella —una traducción de la Biblia del obispu góticu Ulfilas que data del sieglu IV— sobrevivió en fragmentos.

La poesía de l'Alta Edá Media namái se tresmitía de forma oral, razón pola que se perdió práuticamente na so totalidá. Escribir la conocencia yera casi siempres equivalente a la so traducción al llatín (como por casu el Derechu Xermánicu). Puede deducise la esistencia de tresmisión d'historia aristocrática (Heldenlied, Erzähllied, Fürstenpreis) y «folclor» llíricu (bailles, cantares d'amor, planctus, rituales máxicos). Namái se caltuvieron gracies al azar exemplos aisllaos en conventos y monesterios. Exemplos son los Encantamientos de Merseburg, dos fórmules máxiques xermániques qu'al empar son los únicos testigos de la relixosidá pagana nel área de fala alemana. Como exemplu de saga o cantar de xesta ye importante'l Cantar de Hildebrando.

Los testimonios escritos en antiguu altu alemán más antiguos son del sieglu VIII y atópense nun contestu cultural dafechu distintu: nel so usu de la llingua vernácula pola Ilesia pa les sos misiones y p'ayudar a la comprensión de los testos en llatín (por casu en gloses). Una consciencia lliteraria en llingua vulgar apaeció na lliteratura monacal gracies a la base que daba la poesía épica en llatín, como por casu nos dos grandes épiques bíbliques del sieglu IX, el Heliand, escritu en versu aliterativo en antiguu saxón, y el Evangelienbuch d'Otfrid von Weißenburg, cola nueva y prometedora rima a la fin del versu. Hacia l'añu 1000, el monxu Notker Labeo de l'abadía de St. Gallen tradució y comentó testos filosóficos de l'Antigüedá clásica, con un altu nivel filolóxicu, al antiguu altu alemán. Considérase-y el primer gran prosista alemán.

Nel sieglu XI apaecieron sobremanera testos moralizantes relixosos en altu alemán mediu, escritos en forma de pareados. Haxografíes, como por casu el Cantar de Ezzo (hacia 1065), lleendes, como'l Cantar de Anno (hacia 1077), épica bíblica de Nuevu y l'Antiguu Testamentu (Xénesis, Éxodu, Vida de Jesús), testos dogmáticos, poesía escatolóxica y mariana caracterizaron esta primer fase de la lliteratura relixosa, que taba pensada pa influyir a la nobleza llaica.

Baxa Edá Media (hacia 1100-1500)

Wolfram von Eschenbach, semeya del autor nel Codex Manesse.

A mediaos del sieglu XII produció una gran tresformamientu en tolos sentíos. Les temes y formes de la lliteratura fixéronse muncho más variaos; afitar por escritu temes qu'antes fueren consideraos como indignos de ser recoyíos (llírica cortés, rellatos amenos). Tamién la lliteratura relixosa desenvolvió un nuevu interés nel individuu y la so biografía (lleendes, como'l Tundalus d'Alber von Windberg o'l Servatius de Heinrich von Veldeke).

Tamién a mediaos del sieglu XII, la épica histórica, como xéneru poéticu d'orientación llaica, consiguió per primer vegada rangu poéticu. La so obra principal, el Kaiserchronik con unos 17.000 versos, cuenta por episodios la historia de los emperadores romanos dende la fundación de Roma hasta Conrado III. El Cantar de Roldán de Konrad der Pfaffe rellata la llucha de Carlomagno y les sos paladines contra los sarracenos n'España, según la muerte de Roldán tres una traición. Col Cantar de Roldán y el Alexander de Lamprecht der Pfaffe notar por primer vegada la influencia de temes y formes franceses, que marcaría la lliteratura alemana nos siguientes decenios y sieglos.

Les décades tres 1150 resultaron nun florecimientu de la lliteratura n'alemán. En distintes cortes de la nobleza feudal desenvolvióse una práutica lliteraria d'altor a imitación de los modelos de llingües romances: la llamada lliteratura cortés. Na llírica desenvolvióse'l Minnesang (hohe Minne) y la Sangspruchdichtung, colos sos principales representantes Heinrich von Morungen, Reinmar von Hagenau y Walther von der Vogelweide. El Romance de Eneas de Heinrich von Veldeke yera inclusive pa los contemporáneos la obra que señalaba la creación de la épica cortés. L'autor treslladárase dende'l baxu Rin hasta la corte del conde de Turinxa y terminó ellí hacia 1185 la obra. Darréu apaecieron en altu alemán mediu innumberables épiques corteses siguiendo modelos franceses (Chrétien de Troyes). Los más conocíos fueron Erec y Iwein (Hartmann von Aue), Tristán y Isolda (Gottfried von Straßburg) y Parzival (Wolfram von Eschenbach). A parte d'esta forma moderna» de rellatu, tien de mentase la xesta El cantar de los nibelungos.

Nesta transición a la Dómina Moderna apaez el Der Ackermann aus Böhmen («El llabrador de Bohemia») de Johannes von Tepl.

A finales de la Edá Media apaeció la imprenta de tipos móviles, que resultó ser revolucionaria. Finalmente'l pergamín pudo ser sustituyíu pol papel, muncho más baratu.

Humanismu y Reforma Protestante (hacia 1450-1600)

Hans Sachs.

Procedente d'Italia espandir por Alemaña'l Humanismu, el pensamientu del Renacimientu, que se sofitaba nel pensamientu de l'Antigüedá clásica. Representantes conocíos fueron Erasmu de Rotterdam, activu en Basilea, y Johannes Reuchlin, anque dambos escribieron la mayoría de les sos obres en llatín y tuvieron poca infleuncia fora de los círculos d'eruditos. Al contrariu que Ulrich von Hutten (1488-1523), colos sos poemes rebalbos, o Sebastian Brant (1458-1521), qu'escribió con gran ésitu'l so Narrenschiff n'alemán.

El movimientu de más ésitu foi la Reforma Protestante introducida por Martín Lutero (1483-1546). Lutero estendió les sos idees n'alemán, más próximu al pueblu. L'acontecimientu más destacáu del mercáu del llibru alemán nel sieglu XVI foi ensin dulda la edición de la Biblia de Lutero nos años 1522 y 1534. El fechu influyó decisivamente nel desenvolvimientu del alemán modernu.

Aparte del Humanismu y la Reforma, tamién merez una mención los maestros cantores, el Schwank y los Fastnachtsspiel, representaciones de xéneru burlesco, sobremanera en forma de los sos representantes más destacaos Hans Sachs (1494-1576) y Jörg Wickram (hacia 1505-antes de 1562). Otru autor notable del sieglu XVI foi Johann Fischart (1546-1590), orixinariu d'Estrasburgu, que la so obra más conocida ye'l Affentheurlich Naupengeheurliche Geschichtklitterung.

Un xéneru estendíu na dómina foi'l Volksbuch, un tipu de folletu que s'editaba de forma anónima y trataba temes populares. Exemplos son la Historia de D. Johann Fausten y los rellatos en redol a Till Eulenspiegel.

Barrocu (hacia 1600-1720)

Andreas Gryphius.

Mientres el Barrocu hubo un importante xiru escontra la lliteratura n'alemán. Políticamente, la dómina tuvo marcada pola de división de confesiones y la Guerra de los Trenta Años (1618-1648). La gran amplitú de la lliteratura del Barrocu inclúi dende la poesía cortés a la novela popular, de la imitación de modelos de l'Antigüedá, a la llírica sobre les esperiencies personales y de la celebración de la vida, al motivu de la vanidá. Apaez la llírica casual.

Mientres el Barrocu fundáronse innumberables sociedaes lliteraria y de la llingua, siendo la más conocida la Fruchtbringende Gesellschaft. Martin Opitz (1597-1639) encamentó nel so llibru Buch von der deutschen Poeterey (1624; «Llibru de la poesía alemana») l'emplegu del versu alexandrín pa la llírica en llingua alemana, que permaneció mientres llargu tiempu como la forma de versu más importante. Con daqué de retrasu llegaron el petrarquismu y la bucólica pastoril a la lliteratura alemana, pudiéndose mentar equí los siguidores de Opitz Paul Fleming (1609-1640) y Simon Dach (1605-1659). Los principales representantes de la poesía pastoril fueron los poetes d'orde Societas Florigerae ad Pegnensum de Núremberg Georg Philipp Harsdörffer, Johann Klaj y Sigmund von Birken.

Formes llíriques d'importancia na dómina son el sonetu, la oda y l'epigrama; la poesía puede estremase principalmente en relixosa, casi siempres evanxélica, y mundana. Llírica relixosa escribieron Friedrich Spee von Langenfeld (1591-1635), Paul Gerhardt (1607-1676), Johann Rist (1607-1667), Angelus Silesius (1624-1677) y el místicu Jakob Böhme (1575-1624). Ente los poetes más mundanos son especialmente interesantes los sonetos d'Andreas Gryphius (1616-1664), según Christian Hofmann von Hofmannswaldau (1617-1679).

El teatru del Barrocu amuésase bien variáu. Per una parte esistía en teatru xesuita, sobremanera nel sur católicu, que solía realizase en llingua llatina. Por cuenta de que el públicu nun entendía la llingua, intentábense potenciar los efeutos visuales. De forma similar asocedía coles compañíes teatrales ambulantes estranxeres. Pa otru públicu taben pensaes la ópera barroca y el teatru de les cortes. La ópera del barrocu yera bien apreciada como obra d'arte. El teatru de les cortes taba apoderáu pola llamada Ständeklausel, pol que los destinos de reis y nobles namái se debíen representar en forma de traxedia y la forma de vida del pueblu tenía de ser representada en comedies. Los sos principales autores son Daniel Casper von Lohenstein (1635-1683) (Cleopatra, Sophonisbe) y Gryphius, con tres comedies y cinco tragedia (Chatharina von Armenien, Leo Armenius, Carolus Stuardus).

La novela barroca consiste principalmente na novela pastoril, la novela d'estáu, la novela cortés galantiadora y la más influyente: la novela picaresca, orixinaria d'España. Nesti últimu xéneru destaca sobremanera Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen (hacia 1625-1676) col so Simplicissimus, amás de les Simplicianischen Schriften. Les aventures de Simplicissimus mientres la Guerra de los Trenta Años ye la novela picaresca más importante fora de la Península Ibérica. El representante más importante de la novela d'estáu ye'l discípulu de Birken, Anton Ulrich von Braunschweig und Lüneburg-Wolfenbüttel.

Ilustración (hacia 1720-1780)

Gotthold Ephraim Lessing.

Yá en 1687 Christian Thomasius, el padre de la Ilustración alemana», realizaba les sos clases n'alemán, en llugar d'en llatín. Filósofos conocíos d'esta dómina, l'entamu de la Ilustración, fueron Christian Wolff y Gottfried Wilhelm Leibniz. L'autor lliterariu más importante foi de xuru Christian Fürchtegott Gellert (1715-1769) colos sos fábules. La figura más importante dientro del mundu lliterariu yera sicasí Johann Christoph Gottsched (1700-1766). Los sos testos teóricos indicaron la direición a siguir, sobremanera la so Versuch einer critischen Dichtkunst (1730; «Ensayo sobre una lliteratura crítica»), la so obra lliteraria sicasí ye de segundu orde. En Dichtkunst, una poética normativa, sofitar nel teatru clásicu francés y caltuvo la Ständeklausel. En contra tuvieron el suizu Johann Jakob Bodmer y el filólogu Johann Jakob Breitinger, que vieron sobrovaloráu'l momentu racional.

Los autores de principios de la Ilustración tamién pueden ser incluyíos nel final del Barrocu, un exemplu de lo dudoses que son les divisiones por dómina. Los poetes más importante fueron Johann Christian Günther (1695-1723), según Barthold Heinrich Brockes (1680-1747), que pueden ser incluyíos en dambes dómines.

Amás de la Ilustración apaecieron otres corrientes que poníen en primer planu los sentimientos. Nelles puédense incluyir el Rococó de Friedrich Hagedorns, d'Ewald Christian von Kleist, Salomon Gessner y otros.

Exemplu de toa una xeneración foi Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803) cola so epopeya Der Messias (1748-1773; «El mesíes»), que se regodea n'emociones y estaos d'ánimu. Klopstock considérase perteneciente al Sentimentalismu.

En prosa foi Christoph Martin Wieland (1733-1813) quien rompió moldes. Foi'l creador d'unu de los primeres Bildungsroman, Geschichte des Agathon (1766/67; «Historia de Aragtón»), y entemeció elementos del Rococó col pensamientu ilustráu.

La dómina final de la Ilustración alemana ye impensable ensin Gotthold Ephraim Lessing (1729-1781). La so obra inclúi obres teóriques d'importancia (Laokoon, 1766), crítica lliteraria (con Friedrich Nicolai y Moses Mendelssohn) y una serie d'obres de teatru significatives. La obra qu'amuesa un mayor espíritu ilustráu ye Nathan der Weise (1779; «Nathan el Sabiu»), nel que s'amuesa de forma ejemplificadora que los valores del home nun pueden ser llograes d'etiquetes casuales como la relixón o la nacionalidá.

Sturm und Drang (hacia 1767-1785)

Artículu principal: Lliteratura del Romanticismu n'Alemaña

Friedrich Schiller.

Una reacción xuvenil a la Ilustración, que yera vista como limitante y falta de sentimientos, foi'l curtiu periodu del Sturm und Drang. La mayoría de los homes nuevos, que taben en contra de cualquier tipu de tiranía, tampoco queríen regles impuestes n'asuntos artísticos. Un xeniu», asina la idea, nun tien d'atener se a regles. Escribieron sobre los problemes que los ocupaben y privilexaron el «equí y agora» a l'Antigüedá.

Johann Wolfgang von Goethe amuesa na novela epistolar Les cuites del nuevu Werther un home que muerre del escesu de sentimientu y un amor desgraciao. Na obra de teatru de Friedrich Schiller (1759-1805) Los bandíos, un mozu remontar en contra del so padre y contra los sos superiores. Les obres de teatru de Jakob Lenz (1751-92) teníen como tema la opresiva situación de los intelectuales nuevos, por casu en Der Hofmeister. Amás d'obres de teatru, tamién tuvo importancia la poesía, nella podíase espresar la emoción y el pathos.

El movimientu Sturm und Drang nun duró enforma tiempu, la mayoría de los sos protagonistes siguieron el so desenvolvimientu. Schiller y Goethe fundaron el Clasicismu alemán. Lenz, per otra parte, nun pudo reconciliase cola so redolada y morrió solo.

Clasicismu de Weimar (hacia 1786-1805)

Goethe n'Italia.

L'empiezu del Clasicismu de Weimar asítiase de cutiu en 1786, coincidiendo col viaxe a Italia de Goethe. Carauterística ye la so estrecha collaboración con Friedrich Schiller, que morrió en 1805 en Weimar. Dambos autores, tres la fase del Sturm und Drang, empobinar escontra ideales humanistes, en parte sol emplegu clasicista de temes y modelos antiguos.

La obra de teatru Ifigenia en Táuride de Goethe trataba la superación de prexuicios y collo resulta un exemplu pal ideal humanista clasicista. La so obra más importante ye la traxedia Fausto (1808), al que siguió una segunda parte, Fausto II, en 1832. La obra de Goethe ye bien amplia y la so última fase nun se suel incluyir nel Clasicismu.

El segundu gran autor del Clasicismu de Weimar foi Friedrich Schiller. Escribió obres teóriques (Über naive und sentimentalische Dichtung, «Sobre la poesía inocente y sentimental»). Tamién trató cuestiones filosófiques na llírica (como na so «Spaziergang», «Paséu»). Schiller escribió innumberables baladas (Die Bürgschaft, «La garatía/L'aval») y una serie de drames históricos (Wallenstein)

Otros autores que dacuando son incluyíos nel Clasicismu son Karl Philipp Moritz (1757-1793), consideráu un precursor, y Friedrich Hölderlin (1770-1843), que yá amuesa un enclín escontra'l Romanticismu. La novela Anton Reiser de Moritz, de tintes autobiográficos, ye considerada la primera novela psicolóxica en llingua alemana.

Nun sentíu más laxo, pueden incluyise nel Clasicismu a Jean Paul (1763-1825), qu'escribió sobremanera novela satírica, y Heinrich von Kleist (1777-1811), que'l so tema de cutiu ye l'individuu que brega coles obligaciones sociales o que se quebra nella, como na novela Michael Kohlhaas.

Romanticismu (hacia 1799-1835)

Bettina von Arnim.

El Romanticismu suel estremase en cuatro époques: inicial, plenu, tardíu y posterior; en casos concretos nun ye senciellu realizar divisiones d'autores y dómines.

El primer Romanticismu puede considerase dende un puntu de vista teóricu lliterariu la fase más interesante. Un grupu d'autores que trabayaben en Jena y cultivaben una bona amistá, como los hermanos August Wilhelm (1767-1845) y Friedrich Schlegel (1772-1829), Wilhelm Heinrich Wackenroder (1773-1798), Ludwig Tieck (1773-1853) y Friedrich von Hardenberg (1772-1801), que publicaba sol seudónimu de Novalis, rompieron con munches convenciones: por casu, entemecieron nes sos noveles poemes y balaes, pequeños cuentos, etc.; pa ello de cutiu faíen referencia a la obra de Goethe (Werther, Los años d'aprendizaxe de Wilhelm Meister). El fechu correspuende al conceutu de poesía universal progresiva» de Friedrich Schlegel, que non yá axunta los xéneros y conocencies más diverses, sinón que cavilga sobre sí mesmu y contién la so propia crítica. Unu de los preseos más importantes d'esta poesía de la reflexón» ye la ironía, que saca a rellucir que l'estáu ideal, que según la teoría clásica ten de ser reflexáu pol arte, escapar a la imaxinación del ser humanu y que les imáxenes al traviés de les que s'intenta representar esti estáu, nun son confiables. Per otra parte, nunca podemos tar seguros de los múltiples significaos y creaciones de les obres lliteraries, polo que lo meyor ye dexase llevar pola atrevencia de la mentira que representa l'arte. El fragmentu lliterariu ye otru de los preseos apreciaos polos románticos, nel que l'arte cavilga sobre'l so propiu «fracasu» y dixébrase del conceutu clásicu» de la obra harmónico y zarrao en si mesma, que representaba un estáu ideal.

Como representantes del Romanticismu plenu considérense Achim von Arnim (1781-1831) y Clemens Brentano (1778-1842). Editaron sol nome de Des Knaben Wunderhorn («El cuernu máxicu del rapazu») una coleición de cantares populares. Foi la so hermana y esposa respeutivamente, Bettina von Arnim (1785-1859), la que cola so obra Goethes Briefwechsel mit einem Kinde (1935, «Intercambiu epistolar ente Goethe y un neñu») que contribuyó de forma considerable a la popularidá de Goethe n'Alemaña, pero tamién describió una y otra vez les desigualdaes sociales y polítiques n'Alemaña na so obra (Armenbuch, «Llibru de los probes», Dies Buch gehört dem König, «Esti llibru pertenez al rei», sobremanera el so apéndiz, amás de Polenbroschüre, «Folletu polacu»).

Tamién los hermanos Jacob y Wilhelm Grimm pertenecen col so coleición de cuentos populares a esta dómina. Tamién puede incluyise nesta dómina la obra adulta de Tieck.

L'autor más conocíu del Romanticismu tardíu ye E. T. A. Hoffmann (1776-1822), qu'en rellatos como Kater Murr («Gatu Murr») y L'home de sable emplegó la ironía romántica de forma psicolóxica, colo qu'estendió una poética moderna que yá nun taba basada nel idealismu. Al Romanticismu tardíu pertenez amás el poeta Joseph von Eichendorff (1788-1857).

Heinrich Heine (1797-1856) adopta de cutiu una actitú irónica frente al Romanticismu y les sos temes, y posiblemente tuviera de tar incluyíu nel primer Realismu.

Biedermeier (hacia 1830-1850) y Vormärz (hacia 1830-1850)

Georg Büchner.

Les corrientes lliteraries ente'l Clasicismu y el Romanticismu per una parte y el Realismu burgués por otra nun se dexen clasificar so una sola denominación. Pa ello empleguen los nomes Biedermeier y Vormärz.

Los autores que s'inclúin dientro del Vormärz taben bien arreyaos na política y llegaron el poema políticu al so florecimientu. Munchos d'ellos pertenecíen a l'agrupación informal Junges Deutschland (Alemaña Nuevu), como yera'l casu de Georg Herwegh (1817-1875), Heinrich Laube (1806-1884), Karl Gutzkow (1811-1878) y Ferdinand Freiligrath (1810-1876). Trescalaos d'un espíritu similar tuvieron Heinrich Heine (Die Harzreise, «El viaxe pol Harz», Deutschland. Ein Wintermärchen, «Alemaña. Un cuentu d'iviernu»), Ludwig Börne (1786-1837) y Georg Büchner (1813-1837) (Woyzeck), muertu nuevu.

Otros autores, cuando nun son incluyíos nel Realismu, incluyir nel Biedermeier. Conocíos sobremanera pola so poesía son: Nikolaus Lenau (1802-1850), Eduard Mörike (1804-1875), Friedrich Rückert (1788-1866) y August von Platen (1796-1835). En prosa tienen de mentase a Annette von Droste-Hülshoff (1797-1848) (Die Judenbuche, «La faya de los xudíos»), Adalbert Stifter (1805-1868), Jeremias Gotthelf (1797-1854) y el cuentista Wilhelm Hauff (1802-1827).

Ente los dramaturgos que perteneces más o menos al Biedermeier tán Franz Grillparzer (1791-1872), Johann Nepomuk Nestroy (1801-1862) y Ferdinand Raimund (1790-1836). Grillparzer escribió traxedies similares a les del Clasicismu de Weimar, Nestroy y Raimund son representantes del Volksstück de Veina.

Realismu poéticu (1848-1890)

Theodor Fontane.

Nel Realismu burgués o poéticu, los autores evitaron los grandes problemes sociales y políticos y centráronse na so patria chica, colos sos paisaxes y los sos personaxes. nel centru de toles noveles, obres de teatru y poemes ta l'individuu. Una carauterística estilística de munches de les sos obres ye l'humor, que consigue una distancia de la insoportable y horrible realidá. Dirixe sicasí la so denuncia escontra l'error singular y les debilidaes de la sociedá, y non escontra'l sistema en sí.

El xéneru preferíu yera primeramente la novela curtia. Exemplos son Das Amulett («El amuleto») del suizu Conrad Ferdinand Meyer (1825-1898) y Der Schimmelreiter («El caballeru del caballu blancu») de Theodor Storm (1817-1888). Nel teatru permanez na alcordanza Friedrich Hebbel (1813-1863) (con Maria Madalena). Más tarde, amás de la novela curtia, apaeció la novela, na que puede mentase a Gustav Freytag (1816-1895) y Wilhelm Raabe (1831-1910).

Los autores más importantes d'esta corriente son el suizu Gottfried Keller (1819-1890), que tuvo un importante intercambiu epistolar con Theodor Storm, y Theodor Fontane (1819-1898). Keller escribió'l Bildungsroman Der grüne Heinrich («Heinrich el verde»), amás del ciclu de noveles curties Züricher Novellen («Noveles curties de Zúrich») y Die Leute von Seldwyla («La xente de Seldwyla»), al que pertenez «Romeo und Julia auf dem Dorfe» («Romeo y Julieta nel pueblu»). Fontane, qu'empezara como periodista, escribió noveles como Frau Jenny Treibel o Effi Briest. Amplió'l so puntu de vista cada vez más, dende una figura central hasta la novela social.

N'Austria atopen temes rurales en Marie von Ebner-Eschenbach (1830-1916), Ludwig Anzengruber (1839-1889) y, yá a finales del movimientu, Peter Rosegger (1843-1918).

Naturalismu (1880-1900)

Gerhart Hauptmann.

El Naturalismu foi una nueva corriente artística y lliteraria que quería revelar de forma implacable les circunstancies de toles partes de la sociedá. Lo que fuera mal vistu polos realistes de metá de sieglu, convertir na tema principal d'esta corriente lliteraria. Ensin tener en cuenta les fronteres tradicionales del llamáu bon gustu, nin la sensibilidá artística burguesa, tenía d'espresase la verdá a partes iguales ente la realidá y la reproducción. Una novedá estilística foi l'emplegu de llinguaxe común, xíriga y dialeutu. L'héroe individual, que puede decidir con llibertá, yá nun ta nel centru de rellatos y obres de teatru, sinón l'home determináu por un coleutivu, el so orixe, el mediu o la dómina.

A diferencia de la lliteratura rusa o francesa, nun esisten n'alemán apenes noveles naturalistes d'importancia. Arno Holz (1863-1929) y Johannes Schlaf (1862-1941) escribieron poesía y prosa curtia (Papa Hamlet). Conocida ye la obra de Holz Kunst = Natur - x («Arte = naturaleza - x»), onde x tien de tender a cero, colo que l'arte nun tendría de ser namás que la reproducción de la realidá. L'aportación de Gerhart Hauptmann (1862-1946) foi más importante, con obres de teatru como Die Weber («El texedores»), que tuvo reconocencia internacional.

Na llende del naturalismu atópase Frank Wedekind (1864-1918). La so obra de teatru Frühlings Erwachen, cola so tema púber eróticu, amuesa yá retazos de Fin de siècle.

Dende'l cambéu de sieglu hasta 1933

Col Naturalismu y el Simbolismu empieza lo que de cutiu se denomina los clásicos modernos. Esta dómina ta marcada por un pluralismu estilísticu, l'apaición en paralelu de diverses corrientes. La mayoría de los autores pueden incluyise n'a lo menos una d'estes corrientes.

Simbolismu

Pa los clásicos modernos el términu «vanguardia» llegó a tener una importancia especial. La corriente lliteraria empezó a finales del sieglu XIX colos simbolistes franceses, con poetes como Stéphane Mallarmé, Charles Baudelaire y Arthur Rimbaud. Los representantes más importantes del Simbolismu alemán fueron Stefan George (1868-1933), Hugo von Hofmannsthal (1874-1929) y Rainer Maria Rilke (1875-1926). El simbolismu sigue un programa dafechu distintu al Naturalismu, descritu enriba, qu'aproximao trescurría al empar. La llírica simbolista ye elitista y da el mayor valor a la guapura y la forma. Un estilu artísticu similar ye'l Jugendstil, la dómina suel denominase Fin de siècle.

Centros de la lliteratura alemana fueron Berlín y Viena, polo que se fala de cutiu de los Berliner Moderne y los Wiener Moderne. El movimientu sufrió un abrupto fin col entamu de la Primer Guerra Mundial.

Épica moderna

Franz Kafka.

En paralelu a estes corrientes enfocaes programáticamente contra la tradición, apaecieron obres de prosa que retomaben les formes tradicionales y perfeccionar; tien de nomase a Rainer Maria Rilke cola so novela Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge (1910; Los cuadiernos de Malte Laurids Brigge), Heinrich Mann (1871-1950) (que la so primer dómina puede considerase precursora del Espresionismu), Thomas Mann (1875-1955) (con grandes noveles artificioses y rellatos transíos por una tema), Hermann Broch (1886-1951), Robert Musil (1880-1942), Franz Kafka (1883-1924) y Hermann Hesse (1877-1962).

Heimatkunst

La Heimatkunst ye una corriente lliteraria en llingua alemana que se foi estendiendo aproximao ente 1890 y 1910. Apaeció darréu dempués del Naturalismu. El principal impulsor del movimientu foi l'escritor ya historiador de la lliteratura Adolf Bartels, que nun artículu de 1898 na revista Der Kunstwart emplegó per primer vegada la espresión «Heimatkunst». Xunto con Friedrich Lienhard, estendió'l nuevu conceutu al traviés de la revista Heimat editada en Berlín y de curtia duración.

El nuevu movimientu tenía d'alloñar del suxetu de la gran ciudá y dir en direición de la patria (Heimat) y el pueblu. Nun conceutu más ampliu, Heimat non yá refierse a la vida nel campu, sinón tamién la ciudá puede ser patria. Al igual que'l Naturalismu, del que toma les téuniques, non yá débese espresar l'amor a la patria, sinón tamién crítica, lo que nun consiguieron de forma coherente. N'estudios recién afayóse qu'esti movimientu yá presentaba dellos pensamientos del movimientu ecoloxista posterior.

Cola so actitú básica conservadora y antimoderna, foi un precedente de la lliteratura nazi del sangre y la tierra, el Blut- und Boden.

Espresionismu (hacia 1910-1920) y Vanguardia

Bertolt Brecht

El Espresionismu ye considerada la postrera gran corriente lliteraria d'Alemaña. Al igual que'l Simbolismu, pertenez a les corrientes lliteraries de la Vanguardia. Les vanguardies son lliteratures qu'acentúen la novedá y la teoría, y apaecen con xestu antiburgués, qu'algamó'l so puntu álgido nel Dadaísmu, que clases educaes descalificaben como Nonsense-Literatur, lliteratura absurda. Tamién recibió influencies del Surrealismu y del Futurismu. Estes corrientes sufrieron n'Alemaña una interrupción por causa de la llegada al poder del nazismu, n'Europa pola Segunda Guerra Mundial, y en cierta midida inclusive un fin obligáu por circunstancies esternes.

Considérase como chispa inicial de la llírica espresionista'l poema Weltende («Fin del mundu») de Jakob van Hoddis, escritu en 1911, que les sos poques llinies «paecen convertinos n'otres persones», como dixo Johannes R. Becher. Gottfried Benn (1886-1956), qu'acababa de terminar la so formación de médicu, dio enforma que falar col so pequeñu llibru Morgue, qu'incluyía poemes con versos en prosa, qu'hasta'l momentu nun fueren, o apenes fueren emplegaos (por casu «Leichenbeschauhaus», «Depósitu de cadabres», «Geburt im Kreißsaal», «Nacencia na sala de partos» , y «Prostitution»).

Otros autores importantes del Espresionismu fueron Alfred Döblin (1878-1957), Albert Ehrenstein, Carl Einstein, Salomo Friedlaender, Walter Hasenclever, Georg Heym, Heinrich Eduard Jacob (1889-1967), Ludwig Rubiner, Else Lasker-Schüler (1869-1945), August Stramm, Ernst Toller (1893-1939), Georg Trakl (1887-1914) y Alfred Wolfenstein.

Neue Sachlichkeit

Tres l'Espresionismu llegó cada vez más una actitú realista y sobrio, que suel denominase Neue Sachlichkeit, Nueva Oxetividá. Nel teatru, tienen de mentase Ödön von Horvath (1901-1938), Bertolt Brecht (1898-1956) y el direutor Erwin Piscator; na épica, ente otros, a Erich Kästner (1899-1974), Anna Seghers (1900-1983), Erich Maria Remarque y Arnold Zweig, según Marieluise Fleißer, Irmgard Keun o Gabriele Tergit.

Nacionalsocialismu y exiliu

Estudiantes de la Universidá de Berlín nel Opernplatz, Unter den Linden, en Berlín, el 11 de mayu de 1933, quemando llibros.

El 30 de xineru de 1933 apurrióse'l poder del Reich Alemán a los nacionalsocialistes. Esi mesmu añu hubo quemes públiques de llibros. Lliteratura independiente y crítica lliteraria dexó de ser posible. Lo mesmo asocedió n'Austria tres l'anexón en 1938; tamién ellí fueron quemaos llibros. El Réxime fomentó una lliteratura llamada de sangre y tierra, Blut- und Boden, a que'l so llau sobrevivía una lliteratura más o menos ensin ideoloxía dedicada al entretenimientu. Los opositores destacaos al Réxime taben amenaciaos de muerte si nun diben al exiliu; asina fueron asesinaos Jakob van Hoddis y Carl von Ossietzky. Dellos autores permanecieron nel país, anque fueren opositores a los nazis, formando parte de la llamada Innere Emigration, la emigración interna». Fueron condergaos al silenciu y escribieron pal archivu personal o sobre tarrezas apolíticos, pero la distinción colos autores específicamente apolíticos ye de cutiu difícil. Nomes conocíos que se quedaron nel país fueron Gottfried Benn, Ernst Jünger, Erich Kästner, Ehm Welk, Gerhart Hauptmann, Heimito von Doderer, Wolfgang Koeppen, Josef Weinheber, Mirko Jelusich, Franz Koch y Robert Hohlbaum. Amás, los siguientes miembros de la Dichterakademie: Will Vesper, Börries Freiherr von Münchhausen, Hans Grimm, Erwin Guido Kolbenheyer, Wilhelm Schäfer, Werner Beumelburg, Hans Friedrich Blunck, Agnes Miegel, Hanns Johst, Emil Strauß, según Rudolf G. Binding.

1500 autores conocíos pol so nome exiliáronse, de cutiu per caminos trabancosos; munchos suicidáronse (Stefan Zweig, Kurt Tucholsky). Centros de la Exilliteratur, la lliteratura del exiliu, surdieron en munchos países del mundu, ente otros, tamién en Suiza, que foi especialmente importante p'autores de teatru. En vista de la cantidá d'autores, casi toos aquellos con una cierta sonadía exiliáronse, apenes puede falase d'una lliteratura temática o estilísticamente unificada nel exiliu. Autores que se caltuvieron granibles nel exiliu fueron ente otros Thomas y Heinrich Mann, Bertolt Brecht, Anna Seghers, Franz Werfel y Hermann Broch. Otros, como Alfred Döblin, Heinrich Eduard Jacob y Joseph Roth, nun s'afixeron.

Tres la Guerra, munchos autores permanecieron nel estranxeru, dalgunos volvieron. Dempués de la so fuxida de Viena a Londres tres el Anschluss, Elias Canetti consiguió'l Premiu Nobel de Lliteratura como ciudadanu británicu. Ye de señalar que munchos yá nun pudieron enllazar colos sos ésitos d'antes de la Guerra y l'exiliu.

Lliteratura dempués de 1945

Tres el final de la Segunda Guerra Mundial falar del puntu cero lliterariu. La Trümmerliteratur, la lliteratura de los escombros, describía un mundu fechu añicos. Llueu se trató de recuperar el desenvolvimientu lliterariu; namái agora, venti años dempués de la so muerte, foi afayada la obra de Franz Kafka. El Wiener Gruppe emplegó formes nueves de llírica; n'Alemaña Occidental formóse'l grupu informal Gruppe 47, que'l so miembros dieron el tonu na lliteratura de la Posguerra.

Cola creación de los nuevos estaos alemanes creáronse condiciones distintes pa la lliteratura. Darréu esplíquense les lliteratures de la República Federal d'Alemaña, la República Democrática Alemana, Austria y Suiza por separáu, pero les diferencies nun tienen de ser sobrovaloraes: tratar d'una única llingua y, con esceición de la RDA, d'un mercáu común.

República Federal d'Alemaña

Günter Grass (dcha.).

Darréu dempués de 1945 espresóse l'horror de la guerra y la situación de los que volvieron a casa. Una forma nueva de faelo foi'l cuentu curtiu, por casu les de Heinrich Böll (1917-1985). Tres l'apaición del Milagru Económicu Alemán la lliteratura concentrar nel presente, noveles de Wolfgang Koeppen (1906-1996), Siegfried Lenz (1926-2014), Christine Brückner (1921-1996) y Martin Walser (1927) traten la tema. Günter Grass (1927-2015), Premiu Nobel de Lliteratura de 1999, escribió Die Blechtrommel (Die Blechtrommel), una novela picaresca, que trataba la historia recién alemana y que tamién consiguió bien bones crítiques nel estranxeru. Poetes importantes de la dómina fueron Günter Eich (1907-1972), que tamién escribió obres pa la radio, un xéneru bien popular na dómina. Ente otros, Helmut Heißenbüttel (1921-1996) escribía caligrames.

Autores que se dexen clasificar con dificultá son Uwe Johnson (1934-1984), Ror Wolf (1932), influyíu pol Nouveau roman, y Arno Schmidt (1914-1979), amigu de faer esperimentos. Wolfgang Hildesheimer (1916-1991) escribió obres de teatru absurdu nuna dómina na que'l teatru inda taba marcáu por Bertolt Brecht.

Cola Guerra de Vietnam y el Mayu del 68 aumentó la poesía política (Hans Magnus Enzensberger (1929), Erich Fried (1921-1988)) y el teatru políticu (Peter Weiss (1916-1982), Rolf Hochhuth (1931)). Una corriente contraria foi la Nueva suxetividá, que s'ocupaba con temes privaes (ente otros Jürgen Theobaldy). Un poeta pop y underground destacáu de la década de 1970 foi Rolf Dieter Brinkmann (1940-1975).

Na década de 1980 destacaron Botho Strauß (*1944) (teatru) y Ulla Hahn (*1946) y más tarde Durs Grünbein (*1962) (poesía).

República Democrática Alemana

1902 Theodor Mommsen (DE)
1908 Rudolf Eucken (DE)
1910 Paul Heyse (DE)
1912 Gerhart Hauptmann (DE)
1919 Carl Spitteler (CH)
1929 Thomas Mann (DE)
1946 Hermann Hesse (CH/DE)
1966 Nelly Sachs (DE)
1972 Heinrich Böll (DE)
1981 Elias Canetti (UK)
1999 Günter Grass (DE)
2004 Elfriede Jelinek (AT)
2009 Herta Müller (RU/DE)

La RDA definir a sigo mesma como Literaturgesellschaft («sociedá de la lliteratura», la espresión ye de Johannes R. Becher), lluchaba contra la Poesiefeindlichkeit («enemistá a la poesía») d'Occidente y el tresformamientu nun guetu de l'alta cultura. Tenía de realizase una democratización a nivel de la producción, la distribución y la crítica. Sicasí, la censura llevó al absurdu la democratización, una y bones l'estáu intentaba instumentalizar la lliteratura pa los sos fines, el del socialismu real.

El Réxime promocionaba una lliteratura basada nel realismu socialista y un plan sobre esa base foi dau a conocer sol nome Bitterfelder Weg («Camín de Bitterfeld»). Ente los autores allegaos al gobiernu tien de mentase sobremanera a Hermann Kant (1926). Johannes Bobrowski (1917-1965) escribió la prosa más importante de la dómina. Na década de 1970 nótase un enclín escontra na Nueva suxetividá, al igual que n'Alemaña Occidental. Munchos autores tuvieron qu'o pudieron abandonar la RDA, como Wolf Biermann (1936), Sarah Kirsch (1935) y antes Uwe Johnson (1934-1984).

Autores importantes fueron ente otros: Christa Wolf (1929-2012), Heiner Müller (1929-1995), Irmtraud Morgner (1933-1990), Stephan Hermlin (1915-1997), Stefan Heym (1913-2001), Jurek Becker (1937-1997).

Austria

Tres la Segunda Guerra Mundial dellos autores trataron d'enllazar cola tradición moderna atayada pol Austrofascismo y el Nazismu, fueron sobremanera'l Wiener Gruppe («Grupu de Viena») en redol a Gerhard Rühm (*1930) y H. C. Artmann (1921-2000), amás d'Albert Paris Gütersloh (1887-1973) y Heimito von Doderer (1896-1966). L'afinidá pol xuegu de pallabres ye una constante na lliteratura austriaca, a la que pertenecen conocíos autores como Ernst Jandl (1925-2000) y Franzobel (1967). Los poetes más importantes fueron Friederike Mayröcker (1924) y Christine Lavant (1915-1973). Erich Fried emigró a Gran Bretaña.

Nes décades de 1960 y 70 la lliteratura d'Austria tuvo un florecimientu, cuando autores como Peter Handke (1942), Ingeborg Bachmann (1926-1973) y Thomas Bernhard (1931-1989) camudaron permanentemente la lliteratura en llingua alemana. Nesa tradición trabayaron tamién contemporáneos importantes como por casu Norbert Gstrein, Elfriede Jelinek (1946), O. P. Zier, Sabine Gruber y Ruth Aspöck.

Suiza

Paul Celan.

Al contrariu que n'Alemaña o Austria, en Suiza nun hubo un cambéu radical na lliteratura en llingua alemana en 1945. Los autores suizos más importantes fueron Max Frisch (1911-1991) y Friedrich Dürrenmatt (1921-1990). Dambos escribieron novela y teatru, Frisch más bien intelectual, Dürrenmatt más bien alvertíu/macabru. Otros autores suizos, de cutiu a la solombra de los dos xigantes, son Adolf Muschg (1934), Peter Bichsel (1935), Urs Widmer (1938).

L'asociación d'autores más importante de Suiza foi Gruppe Olten, sumida de 2002.

Rumanía

L'autor rumanu en llingua alemana contemporaneu más lleíu ye Eginald Schlattner, que sigue trabayando en Rumanía. L'autora del Banato, Herta Müller, Premiu Nobel de Lliteratura de 2009, vive anguaño n'Alemaña.

Enantes hai que mentar a Adolf Meschendörfer, na primer metá del sieglu XX, en Kronstadt. Pero ensin dulda l'autor más importante foi Paul Celan, que vivió ente 1947 y 1948 dellos meses en Viena y asitióse finalmente en París.

Anque la mayoría de los rumanos de llingua alemana emigraron, formóse nel Banato un nuevu grupu lliterariu, Die Stafette, del que podríen surdir nuevos autores que podríen siguir la tradición lliteraria.

Lliteratura contemporánea en llingua alemana

Elfriede Jelinek.

Enclinos actuales, en parte yá sumiendo, de la lliteratura en llingua alemana son por casu la llamada lliteratura pop y una esplosión de debutantes y autores nuevos. Estes apaiciones son en parte empobinaes pol mercáu del llibru, que creció descomanadamente dende 1945 y nel que, a lo menos dende la década de 1990, inclusive lliteratura bona tien dificultaes pa llograr l'atención del públicu.

A la lliteratura en llingua alemana actual de cutiu échase-y en cara la so indiferencia política, según una obsesión en redol a temes autobiográfiques de la niñez. Un contrapuntu ye la entrega del Premiu Nobel de Lliteratura en 2004 a Elfriede Jelinek, qu'escribe lliteratura feminista y comprometida políticamente.

Un fenómenu que yá ta perdiendo la so brillantez tien el so centru nel sur d'Alemaña y Austria. Trátase del Postmodernismo y entá más del fenómenu lliterariu de la novela postmoderna. Autores importantes son Oswald Wiener, Hans Wollschläger, Christoph Ransmayr, Walter Moers y Marlene Streeruwitz.

Los autores de ciencia ficción d'Alemaña más conocíos son Andreas Eschbach y Frank Schätzing. L'escritor de novela negra más importante ye Peter Schmidt. De la lliteratura pop hai que mentar ente otros a Christian Kracht (Faserland), Benjamin von Stuckrad-Barre (Soloalbum) y Rainald Goetz (Irre).

Dende la década de 1990 ganaron n'importancia nel área de llingua alemana les lliteratures multiculturales; por casu, la lliteratura turcoalemana llegó a los niveles más altos, que les sos raigaños atopar el la lliteratures de la migración de la década de 1960. Un autor d'orixe turcu como Feridun Zaimoglu pertenez al conxuntu d'autores nuevos contemporáneos más importantes en llingua alemana. Tamién representantes de les lliteratures multiculturales son Wladimir Kaminer o Rafik Schami, consideraos d'importancia dientro de la lliteratura contemporánea n'alemán.

Unu de los poetes más importantes dende finales de la década de 1980 ye, ensin dulda, Thomas Kling (1957-2005), que col so estilu, de cutiu fonéticu, supo dar un acentu vivificador a la poesía n'alemán. Tamién se deben mentar a Marcel Beyer, Durs Grünbein y Uwe Kolbe ente los poetes destacaos a finales del sieglu XX y principios del XXI.

Autores contemporáneos importantes de novela son ente otros Thomas Brussig, Dietmar Dath, Daniel Kehlmann, Martin Mosebach, Ulrich Peltzer, Ingo Schulze, Uwe Tellkamp y Juli Zeh; ente los autores de teatru Albert Ostermaier, Moritz Rinke o Roland Schimmelpfennig.

Ver tamién

• Lliteratura
• Cultura d'Alemaña

Referencies

Bibliografía

Hestories de la lliteratura d'un solu volume

• Beutin, Wolfgang & al.: Deutsche Literaturgeschichte: von dean Anfängen bis zur Gegenwart. Metzler, Stuttgart 1979 (7., erweiterte Auflage 2008)ISBN 3-476-02247-1.
• Peter J. Brenner: Neue deutsche Literaturgeschichte: vom „Ackermann“ zu Günter Grass. Niemeyer, Tübingen 1996, (2 ed. actualizada 2004) ISBN 3-484-10736-7.
• Gerhard Fricke & al.: Geschichte der deutschen Literatur. 20 ed. Schöningh, Paderborn 1988.
• Claus J. Gigl: Deutsche Literaturgeschichte: Abitur-Wissen. Stark, Freising 1999.
• Hilmar Grundmann: Deutsche Literaturgeschichte für Lehrer. Heinz, Stuttgart 2001. (Stuttgarter Arbeiten zur Germanistik; 394)
• Heinrich Haerkötter: Deutsche Literaturgeschichte. 62 ed. actualizada, Winkler, Darmstadt 2002.
• Fritz Martini: Deutsche Literaturgeschichte. Von dean Anfängen bis zur Gegenwart. 19 edición retrabajada. Kröner, Stuttgart 1991, ISBN 3-520-19619-0 (Lizenzausgabe KOMET-Verlag, Köln 2003, ISBN 3-89836-381-3). Standardwerk
• Helmut Nürnberger: Geschichte der deutschen Literatur. 25 edición retrabajada. Bayerischer Schulbuch-Verlag, München 2006.
• Hans Gerd Rötzer: Geschichte der deutschen Literatur: Epochen, Autoren, Werke. 2 ed. modificada y ampliada. Buchner, Bamberg 2000.
• Kurt Rothmann: Kleine Geschichte der deutschen Literatur. 17 ed. Reclam, Stuttgart 2001.
• Viktor Žmegač (Ed.): Kleine Geschichte der deutschen Literatur. Von dean Anfängen bis zur Gegenwart. Marix, Wiesbaden 2004, ISBN 3-937715-24-X.

Hestories de la lliteratura de dellos volúmenes

Geschichte der deutschen Literatur von dean Anfängen bis zur Gegenwart. Fundada por Helmut de Boor y Richard Newald. Beck, München 1971- (12 tomos entamaos, tomos y partes editaos tán siendo retrabajados)

• Tomu 1: Die deutsche Literatur von Karl dem Großen bis zum Beginn der höfischen Dichtung: 770-1170. 9. Aufl. bearbeitet von Herbert Kolb. Back, München 1979, ISBN 3-406-06088-9.
• Tomu 2: Die höfische Literatur: Vorbereitung, Blüte, Ausklang; 1170-1250. 11. Aufl. bearbeitet von Ursula Hennig. Beck, München 1991, ISBN 3-406-35132-8.
• Tomu 3: Die deutsche Literatur im späten Mittelalter.
  • Parte 1: Zerfall und Neubeginn: 1250-1350. 5., neubearbeitete Auflage, neubearbeitet von Johannes Janota. Beck, München 1997, ISBN 3-406-40378-6.
  • Parte 2: Reimpaargedichte, Drama, Prosa. Herausgegeben von Ingeborg Glier. Beck, München 1987, ISBN 3-406-00713-9.
• Tomu 4: Die deutsche Literatur vom späten Mittelalter bis zum Barock.
  • Parte 1: Das ausgehende Mittelalter, Humanismus und Renaissance: 1370-1520, 2. Aufl. Neubearb. von Hedwig Heger, Beck, München 1994, ISBN 3-406-37898-6.
  • Parte 2: Das Zeitalter der Reformation: 1520-1570. Bearbeitet von Hans Rupprich. Beck, München 1973, ISBN 3-406-00717-1.
• Tomu 5: Die deutsche Literatur vom Späthumanismus zur Empfindsamkeit: 1570–1750. Unveränderter Nachdruck der 6., verbesserten Auflage. Mit einem bibliographischen Anhang. Beck, München 1975, ISBN 3-406-00721-X.
• Tomu 6: Von Klopstock bis zu Goethes Tod.
  • Parte 1: Aufklärung, Sturm und Drang, frühe Klassik: 1740-1789. Von Sven Aage Jørgensen; Klaus Bohnen; Per Øhrgaard. Beck, München 1990, ISBN 3-406-34573-5. (Sonderausgabe 1999. Früher unter dem Titel: Richard Newald: Ende der Aufklärung und Vorbereitung der Klassik. Später auch unter dem Titel: Sven AgeJørgensen: Aufklärung, Sturm und Drang, Frühe Klassik.)
• Tomu 7: Die deutsche Literatur zwischen Französischer Revolution und Restauration.
  • Parte 1: Das Zeitalter der Französischen Revolution: 1789-1806. 2., neubearbeitete Auflage, bearbeitet von Gerhard Schulz. Beck, München 2000, ISBN 3-406-46700-8.
  • Parte 2: Das Zeitalter der Napoleonischen Kriege und der Restauration: 1806-1830. Bearbeitet von Gerhard Schulz. Beck, München 1989, ISBN 3-406-09399-X.
• Tomu 9: Geschichte der deutschsprachigen Literatur.
  • Parte 1: 1870-1900: von der Reichsgründung bis zur Jahrhundertwende. Bearbeitet von Peter Sprengel. Beck, München 1998, ISBN 3-406-44104-1.
  • Parte 2: 1900-1918: von der Jahrhundertwende bis zum Ende des Ersten Weltkriegs. Bearbeitet von Peter Sprengel. Beck, München 2004, ISBN 3-406-52178-9.
• Band 12: Geschichte der deutschen Literatur von 1945 bis zur Gegenwart. Herausgegeben von Wilfried Barner. Beck, München 1994, ISBN 3-406-38660-1.

Historia de la lliteratura con testos primarios

• Die deutsche Literatur. Ein Abriss in Text und Darstellung. Reclam 2000, ISBN 3-15-030022-3.
  (En total 17 tomos, tamién disponibles de forma individual pa distintes dómines.)

Llibros de consulta

• Gunter Y. Grimm, Frank Rainer Max (Ed.): Leben und Werk deutschsprachiger Autoren vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Reclam 1993. ISBN 3-15-010388-6.
  (Tamién disponible como edición individual pa distintes dómines.)
• Kürschners Deutscher Literatur-Kalender 2 tomos., Saur Verlag: München (65. Jahrgang) 2006/07 ISBN 3-598-23591-7. Con datos biográficos, direiciones, membresías y premios lliterarios de 12.011 autores vivos de lliteratura en llingua alemana, lo mesmo que de 165.000 publicaciones.
• Horst Dieter Schlosser: dtv-Atles Deutsche Literatur. dtv, München 2002, ISBN 3-423-03219-7.
• Wulf Segebrecht: Was sollen Germanisten lesen? Ein Vorschlag, Brerlin 2007.

Enllaces esternos

• Wikisource n'alemán tien obres lliteraries orixinales (n'alemán)
• Obres lliteraries en Projekt Gutenberg-DE (n'alemán)
• Obres lliteraries en Project Gutenberg (n'inglés)
• Obres lliteraries nel „Sozialistischen Archiv für Belletristik“
• Panorámica de los autores alemanes con biografíes y munches obres (n'alemán)
• Deutsche Literaturgeschichte in einer Stunde en Projekt Gutenberg-DE (de Klabund) (n'alemán)
• Portal oficial de lliteratura p'Alemaña (n'alemán)

• Datos: Q181287
• Multimedia: German-language literature