Sanford B. Dole

Sanford Ballard Dole (23 d'abril de 1844, Honolulu – 9 de xunu de 1926, Honolulu) foi un políticu y xurista de Ḥawai na dómina de la monarquía, el proteutoráu, la república y del territoriu.

Sanford B. Dole
Governor of the Hawaii Territory (en) 14 xunu 1900 - 23 payares 1903 ← ensin valor - George R. Carter → Presidente de Ḥawai 4 xunetu 1894 - 14 xunu 1900 ← Liliuokalani
Vida
Nacimientu	Honolulu, 23 d'abril de 1844
Nacionalidá	Estaos Xuníos Reinu de Ḥawai
Muerte	Honolulu, 9 de xunu de 1926 (82 años)
Sepultura	ilesia de Kawaiaha'o
Familia
Padre	Daniel Dole
Madre	Emily Hoyt Dole
Casáu con	Anna Cate Dole
Estudios
Estudios	Williams College (es)
Llingües falaes	inglés ḥawaianu
Oficiu	políticu, xuez, ornitólogu
Creencies
Partíu políticu	Partíu Republicanu de los Estaos Xuníos

Sanford B. Dole asumió'l cargu de presidente de la República de Hawai. Más tarde convirtióse en gobernador del nuevu territoriu de Hawai.

Primeros años

Dole ñaciera en Honolulu dientro d'una familia de misioneros cristianos protestantes orixinaria de Nueva Inglaterra, nos Estaos Xuníos d'América. El so primu, James Dole, foi un magnate de la piña que posteriormente lu siguió, estableciendo tamién la so residencia en Hawai. Dole foi parte d'una comunidá d'inmigrantes acomodaos de les islles hawaianes qu'estableció una presencia dominante na política llocal. Como abogáu y amigu del rei David Kalakaua y de la reina Lili'uokalani, Dole persiguió y naguó pola occidentalización de la cultura y sociedá hawaianes. Enantes d'aceutar, de mala gana, el cargu de presidente del Gobiernu Provisional, Dole foi ún de los tres xueces del Tribunal Supremu del Reinu de Hawai.

Constitución Bayonet

Dole participó na revolución de 1887, na que los mercadeles inmigrantes llocales y los llabriegos del zucre forciaron l'adopción de la Constitución Bayonet, escrita pol Ministru del Interior Lorrin A. Thurston. Nella ñegaba'l drechu al votu de tolos habitantes d'orixe asiáticu, y impunxo requisitos económicos a los hawaianos nativos pa poder votar, de forma qu'esto dio más poder a los habitantes del reinu que yeren d'orixe européu. Tamién amenorgó'l poder del monarca en favor d'un gobiernu más influyente del Conseyu Priváu, el gabinete real. Más tarde Kalakaua nomó a Dole xuez del Tribunal Supremu del Reinu de Hawai.

Fin de la monarquía

Sanford B. Dole, a manzorga, continuó como Presidente del nuevu Territoriu de Hawai hasta que la Lei Orgánica de Hawai de 1900 estableció un gobiernu territorial permanente dirixíu por un gobernador.

L'informe Blount del 17 de xunetu de 1893 afirmaba que'l Comité de Seguridá conspiró col embaxador de los EEXX John L. Stevens pa que'l Cuerpu de Marines de los Estaos Xuníos s'estableciera nel archipiélagu y d'esta miente provocara la cayida de la reina Lili'uokalani y se constituyera'l Gobiernu Provisional de Hawai, formáu por miembros del Comité de Seguridá. L'informe Morgan del 26 de febreru de 1894, encargáu pol presidente d'Estaos Xuníos Grover Cleveland, investigó más fóndamente y concluyó que la insurxencia yera d'orixe llocal, causada pol historial de corrupción de la monarquía, y que les tropes norteamericanes namái sirvíen pa protexer la propiedá y los ciudadanos norteamericanos, ensin implicase na fin de la monarquía hawaiana.

Sicasí, la monarquía finó en xineru de 1893, y el Gobiernu Provisional foi reconocíu por toles naciones con rellaciones diplomátiques col Reinu de Hawai como'l gobiernu llexítimu de les islles nes siguientes 48 hores del golpe d'estáu. Depués d'un intentu fallíu de solevación armao años más tarde, la reina abdicó oficialmente en 1896.

Cola eleición Grover Cleveland como presidente de los EEXX, les esperances d'anexón del Gobiernu Provisional viéronse frustraes un tiempu. De fechu, Cleveland intentó aidar a reestablecer la monarquía, depués d'una investigación dirixida por James Henderson Blount. El 16 de payares de 1893, Albert Willis presentó-y a la reina'l pidimientu de Cleveland de garantiza-yos amnistía a los revolucionarios a cuenta de la so reinstauración, cosa que de mano rechazó la reina, pidiendo pena capital pa tolos implicaos. El 18 d'avientu de 1893 la reina camudó d'opinión al respeutive del axusticiamientu de Dole y Thurston, pero p'aquel entó Cleveland yá elevara la cuestión al Congresu, que comisionó l'informe Morgan. El 23 de payares de 1893, ensin saber que Cleveland rellatara l'asuntu al Congresu, Willis presentó al Gobiernu Provisional la oferta de Cleveland de restaurar al tronu, pero'l Gobiernu Provisional rechazólo. Al añu siguiente, el Gobiernu Provisional convocó una convención constitutiva y el 4 de xunetu de 1894 estableció la República de Hawai.

Presidente d'una república

Lorrin A. Thurston declinó la presidencia y en cuenta d'elli escoyeran a Dole pa llevar el gobiernu; Dole sería'l primer y únicu presidente dente 1894 hasta 1900. Dole, a la so vez, encomendó a Thurston que dirixera un grupu de presión en Washington DC p'asegurar l'anexón de Hawai.

El gobiernu de Dole torgó dellos intentos de restaurar la monarquía, inxiriendo un intentu de solevarión armada na que participara Robert William Wilcox; Wilcox y los otros conspiradores vieron reducir o conmutar les sos sentencies depués de tar sentenciaos a muerte. Dole tuvo ésitu como diplomáticu: cada nación que reconociera'l Reinu de Hawai tamién reconociera la República de Hawai.

Gobernador y xuez

El presidente William McKinley nomó a Dole primer gobernador territorial de Hawai depués de l'anexón de Hawai a los EEXX. Dole asumió'l cargu en 1900 pero dimitió en 1903 p'aceutar el nomamientu como xuez nun Tribunal de Distritu de los EEXX. Trabayó hasta 1915, morriendo tres d'una serie d'apoplexíes en 1926. Los sos restos tán nel cementeriu de la Ilesia de Kawaiahao. Tamién da'l nome a la escuela Dole Middle School, allugada nel valle de Kalihi na islla d'O'ahu dende 1956.