Temperamentu

El temperamentu ye la peculiaridá ya intensidá individual de los ciños psíquicos y de la estructura dominante d'humor y motivación. El términu provién del llatín temperamentum: 'midida'. Ye la manera natural con qu'un ser humanu interactúa cola redolada. Puede ser hereditariu y nun inflúin factores esternos (namái si esos estímulos fueren demasiáu fuertes y constantes); ye la capa instintivu-afeutiva de la personalidá, sobre la cual la intelixencia y la voluntá van modelar el calter (nel cual sí inflúi l'ambiente); ocupa tamién l'habilidá p'afaese, l'estáu d'ánimu, la intensidá, el nivel d'actividá, l'accesibilidá, y la regularidá; el temperamentu ye la naturaleza xeneral de la personalidá d'un individuu, basada les carauterístiques del tipu de sistema nerviosu.

El temperamentu ta rellacionáu cola influencia endocrina (que se debe a los xenes, y que se manifiesta en determinaes traces físiques y psicolóxicos). El temperamentu y el calter definen la personalidá del ser humanu; y la distinta combinación ya intensidá qu'éstos se manifiesten nes sos distintes árees, fáennos únicos y humanos. Los temperamentos o'l temperamentu ye la traza descriptiva del estilu d'actuar que nos estrema de los demás como únicos y irreemplazables, de cuenta que podamos harmonizar con ellos.

L'estudiu de los temperamentos ocupaba un papel importante na psicoloxía anterior al sieglu XX. Anguaño, tien el so gran valor cotidianu y d'utilidá pa les persones en busca de mayor sentíu a la so vida por aciu la so espresión temperamental y de les sos virtúes.

Clasificación del temperamentu según Hipócrates editar

Cinco cabeces grotesques, ilustración de los cuatro temperamentos, en redol a un perfil clásicu (dibuxu de Leonardo da Vinci, escontra 1490, Royal Library, castiellu de Windsor).

Médicos de l'antigüedá como'l médicu griegu Hipócrates (460-370 aec) y el médicu griegu Galeno (129-200) estremaben cuatro tipos de temperamentos, consideraos como emanación de l'alma pola interrellación de los distintos humores del cuerpu:

Sanguíneos, les persones con un humor bien variable.
Murnios, persones murnies y soñadoras.
Griespos, persones que'l so humor carauterizar por una voluntá fuerte y unos sentimientos impulsivos, nes que predominaba la fiel mariella y blanca.
Flemáticos, persones que se retrasen en tomar de decisiones, suelen ser apáticas, dacuando con muncha sangre frío, nes cualos la flema yera'l componente predominante de los humores del cuerpu.

A esto suma les teoríes del fisiólogu rusu Iván Pávlov (1849-1936), quien enunció que les carauterístiques del temperamentu tán daes pol sistema nerviosu que de la mesma tien trés carauterístiques: fuercia, equilibriu y velocidá de correlación; d'ende que la combinación d'estes carauterístiques dan orixe a los tipos de sistema nerviosu que caractericen a cada temperamentu: sistema nerviosu rápidu y equilibráu (sanguineu), sistema nerviosu lentu y equilibráu (flemático), sistema nerviosu débil (murniu) y sistema nerviosu fuerte, rápido y desequilibráu (griespu)^{[ensin referencies]}.

Según la clasificación de Hipócrates esisten 4 tipos de temperamentos según la predominancia d'unu de los cuatro humores dientro de la psicoloxía:

Temperamentu sanguineu editar

Esti temperamentu ta basáu nun tipu de sistema nerviosu rápidu y equilibráu que se caracteriza por tener una alta sensibilidá, un baxu nivel d'actividá y fixación de la concentración y una moderada reactividá al mediu; ye carauterísticu del sistema nerviosu una moderada correlación de l'actividá a la reactividá; ye estravertíu y manifiesta alta flexibilidá a los cambeos d'ambiente.

Carauterístiques del temperamentu sanguineu editar

Trátase d'una persona templada, campante, viviega y qu'esfruta de la vida siempres que se pueda.
Ye receptiva por naturaleza, les impresiones esternes atopen fácil entrada nel so interior onde provoquen un ádene de respuestes.
Tiende a tomar decisiones basándose nos sentimientos más que na reflexón.
Ye tan comunicativu que ye consideráu un estravertíu.
Tien una capacidá insólita pa esfrutar y polo xeneral arima a los demás el so espíritu que ye amigu de la diversión.

Esti tipu de persones polo xeneral, falen antes de pensar, son estravertíes, bien actives ya intuitives.

Temperamentu flemático editar

Basáu nun tipu de sistema nerviosu lentu y equilibráu que se caracteriza por tener una baxa sensibilidá pero una alta actividá y concentración de l'atención; ye carauterísticu del so sistema nerviosu una baxa reactividá a los estímulos del mediu, y una lenta correlación de l'actividá a la reactividá, ye introvertíu y tien baxa flexibilidá a los cambeos d'ambiente.

Ye sele, nunca pierde la compostura y casi nunca s'enoxar. Pol so equilibriu, ye'l más prestosu de tolos temperamentos. Trata de nun arreyase demasiáu nes actividaes de los demás. Polo xeneral suel ser una persona apática, amás de tener una bona elocuencia. Nun busca ser un líder, sicasí puede aportar a unu bien capaz.

Carauterístiques del temperamentu flemático editar

Ye un individuu calmu, tranquil, que nunca se descompon y que tien un puntu de ebullición tan eleváu que casi nunca s'enoxar.
Son persones series, impasibles y altamente racionales.
Son calculadores y analíticos.
Xeneralmente, esi temperamentu de persones bien capaces y equilibraes.
Ye'l tipu de persona más fácil de tratar y ye por esa naturaleza'l más prestosu de los temperamentos.
El flemático ye fríu y tómase el so tiempu pa tomar de decisiones.
Prefier vivir una esistencia feliz, placentera y ensin estridencies hasta'l puntu que llega a arreyase na vida lo menos que puede.

Temperamentu murniu editar

Basáu nun tipu de sistema nerviosu débil, tien una bien alta sensibilidá, un altu nivel d'actividá y concentración de l'atención, según una baxa reactividá ante los estímulos del mediu, y una baxa correlación de l'actividá a la reactividá; ye introvertíu y carauterizar una baxa flexibilidá a los cambeos nel ambiente.

Ye abnegado, perfeccionista y analíticu. Ye bien sensible emocionalmente. Ye propensu a ser introvertíu, sicasí, puede actuar de forma estravertida. Nun se llanza a conocer xente, sinón dexa que la xente venga a él. Los sos enclinos perfeccionistes y la so conciencia faen que sía bien fiable, pos nun-y dexen abandonar a daquién cuando tán cuntando con él. Amás de too, tien un gran calter que lu ayudar a terminar lo qu'empieza. Pero ye difícil convencelo d'empecipiar dalgún proyeutu, por cuenta de que siempres ta considerando tolos pros y contras en cualquier situación.

Carauterístiques del temperamentu murniu editar

El murniu ye'l más ricu y complexu de tolos temperamentos.
Suel producir tipos analíticos, abnegados, dotaos y perfeccionistes.
Ye d'una naturaleza emocional bien sensible, predispuestu dacuando a la depresión.
Ye'l que consigue más esfrute de les artes.
Ye propensu a la introversión, pero debíu al predominiu de los sos sentimientos, puede adquirir toa una variedá de talentos.
Tiende a ser una persona pesimista.
Tien cambeos emocionales bien sópitos, y puede dicise que puede faese lo enoxar fácilmente.
Nun-y gusta qu'atayar cuando se concentra en daqué que ye importante pa él.
Namorar con facilidá y facer bien seriamente.

Temperamentu griespu editar

Ta basáu nun tipu de sistema nerviosu rápidu y desequilibráu, tien alta sensibilidá y un nivel altu d'actividá y concentración de l'atención, anque tien alta reactividá a los estímulos del mediu y una bien alta correlación, tamién ye flexible a los cambeos d'ambiente. Cuando se-y describe o diz daqué que-y fadia o ofiende, trata de callar de forma violenta a les persones que lo dicen. Ye rápido, bien activu, práuticu nes sos decisiones, autosuficiente y sobremanera independiente. Ye estravertíu, pero non tanto como la persona de temperamentu sanguineu. Afítase metes y oxetivos. Ye bien ambiciosu. Valora rápida y intuitivamente y nun reconoz los posibles tropiezos y torgues que puede atopar nel camín si busca llograr una meta.^{[ensin referencies]}

Carauterístiques del temperamentu griespu editar

Ye calorosu, rápido, activu, práuticu, voluntariu, autosuficiente y bien independiente.
Tiende a ser decidíu y de firmes opiniones, tantu pa sigo mesmu como pa otres persones, y tiende a tratar d'imponeles.
Ye estravertíu, non hasta'l puntu del sanguineu.
Xeneralmente, prefier l'actividá.
Nun precisa ser aguiyáu pol so ambiente, sinón que más bien lo aguiya él coles sos inacabables idees, planes, metes.
Tiende a afitase metes bien altes, porque considera que ye capaz, pero non siempres les cumple, non por falta de capacidá sinón de tiempu o porque pierde l'interés.
Dominante y hasta remanador p'algamar el so oxetivu.
Tiende a ser remanador, pero tamién ye bien intolerante.
Quier faer tou lo que deseye.^{[ensin referencies]}

Carauterístiques del temperamentu biotemperamental o naturalista editar

Munchos de los investigadores amosaron un interés sobre un nuevu temperamentu, que denominaron biotemperamental o naturalista, que se desenvuelve al empar que crez la persona y desenvuélvese nel mediu social.^{[ensin referencies]}

Afinidá poles sos habilidá *Comparte los

sos atributos colos demás.

Temperamentos combinaos editar

A partir del fechu de que nenguna persona tien namái un temperamentu na so personalidá, desenvolviéronse, como complementu de la clasificación de los cuatro temperamentos, les combinaciones d'estos, onde unu de los temperamentos ye'l dominante y otru (o otros) ye/son secundariu(s); por casu, dicir de la persona con temperamento COL-MEL cuando'l temperamentu COL ye'l dominante y el MEL ye'l suplementariu. Poro, tiénense les distintes combinaciones, MEL-COL, FLEM-SAN, FLEM, etc.^{[ensin referencies]}

Temperamentu en psicoloxía editar

En psicoloxía, llámase-y temperamentu a la parte de la personalidá que'l so orixe asitiar na heriedu xenéticu. Por contraposición, llámase-y carácter a la parte de la personalidá que se xenera mientres la vida de la persona, la so esperiencia y la cultura.^{[ensin referencies]}

En realidá, puede dicise que se naz con un temperamentu dau o con una predisposición a ciertos traces de personalidá, pero estos tán fuertemente condicionaos pol mediu (la esperiencia vital de la persona, que va modificando y dexando el desenvolvimientu de la personalidá o habilidaes pa desendolcase con coherencia). Equí subyace el conceutu fenotipu.

Exemplos de traces temperamentales de la personalidá son: ansiedá riesgo y extraversión, que atropen anguaño bastante evidencia científica dende la psicobioloxía y otros estudios correlacionales (el modelu de los cinco grandes).

El temperamentu puede afectar la vida de daquién, por casu, al esperimentar eventos más estresantes.^[1]

Heriedu xenéticu y redolada editar

La hipótesis ye que'l temperamentu tien una base xenética. Sicasí, esto resultó malo de comprobar direutamente.^[2] Seya como quier, como norma xeneral, dizse que'l temperamentu vien dau pola xenética, mientres el carácter formar a partir d'ésti, asimilando les vivencies y esperiencies qu'apurre la redolada.^{[ensin referencies]}

Ver tamién editar

Referencies editar

↑ Laceulle, O.M., Jeronimus, B.F., Van Aken, M.A.G., Ormel, J. (2015). «Why Not Everyone Gets Their Fair Share of Stress: Adolescent's Perceived Relationship Affection Mediates Associations Between Temperament and Subsequent Stressful Social Events». European Journal of Personality 29 (2): p. 125. https://www.researchgate.net/publication/275339107_Why_Not_Everyone_Gets_Their_Fair_Share_of_Stress_Adolescent%27s_Perceived_Relationship_Affection_Mediates_Associations_Between_Temperament_and_Subsequent_Stressful_Social_Events.
↑ Jerome Kagan, "Temperament", Encyclopedia on Early Childhood Development 2005

Notes bibliográfiques editar

Manual del Temperamentu: Afaye'l so Potencial (Spanish Edition), de Tim LaHaye.
Josep Colonques, "Oligoelementos y terrenes humanos". Editorial Indigo, 2001 (Barcelona)

[1] Laceulle, O.M., Jeronimus, B.F., Van Aken, M.A.G., Ormel, J. (2015). «Why Not Everyone Gets Their Fair Share of Stress: Adolescent's Perceived Relationship Affection Mediates Associations Between Temperament and Subsequent Stressful Social Events». European Journal of Personality 29 (2): p. 125. https://www.researchgate.net/publication/275339107_Why_Not_Everyone_Gets_Their_Fair_Share_of_Stress_Adolescent%27s_Perceived_Relationship_Affection_Mediates_Associations_Between_Temperament_and_Subsequent_Stressful_Social_Events.

[2] Jerome Kagan, "Temperament", Encyclopedia on Early Childhood Development 2005

[1]

[2]