Toxicidá
La toxicidá ye la capacidá de dalguna sustancia químico de producir efeutos perxudiciales sobre un ser vivu, al entrar en contautu con él. Tóxicu ye cualquier sustancia, artificial o natural, que tenga toxicidá (esto ye, cualquier sustancia que produza un efeutu dañible sobre los seres vivos al entrar en contautu con ellos). L'estudiu de los tóxicos conozse como toxicoloxía.
| Toxicidá | |
|---|---|
| conceutu y tipu de propiedá | |
| carauterística | |
 |
Nenguna sustancia químico pue ser considerada non tóxica, yá que cualquier sustancia (agua, osíxenu) ye capaz de producir un efeutu tóxicu si alministra la dosis abonda. Esto queda representáu na famosa frase de Paracelso «namái la dosis fai al venenu». Toles sustancies tienen toxicidá; sicasí unes tienen mayor toxicidá qu'otres. La intoxicación ye l'estáu d'un ser vivu nel que s'atopa so los efeutos perxudiciales d'un tóxicu.
Etimoloxía editar
El términu toxicidá deriva del axetivu cultu tóxicu. Ésti vien del llatín toxicus, que dio tamién n'español el sustantivu tósigo, ‘venenu’. Dambos deriven del griegu τοξικός (toxikós, ‘relativu al arcu’) y ésti de τόξον (tóxon, ‘arcu’, ‘flecha’).[1] El significáu actual provién de la espresión τοξικὸν φάρμακον (toxikón fármakon, ‘venenu [p'aplicar] nes fleches’). Provién del mitu de Hércules cuando nes 12 pruebes que-y fai faer la diosa Hera, nuna d'elles, cuando hai de matar a la Hidra, una culiebra de 9 cabeces, Hércules papa la punta de les fleches con el sangre de la Hidra, que ye venenosa. Y de ende, la rellación ente arcu y venenu de la pallabra tóxicu.
Factores qu'inflúin na toxicidá editar
La toxicidá d'una sustancia químico depende de:
- Les sos propies carauterístiques químiques: toxicidá inherente (cuantía de la dosis tóxica —dosis mínima necesaria pa producir efeutu tóxicu—, tipu d'efeutu tóxicu y gravedá del mesmu).
- Dosis (cantidá de sustancia qu'entra en contautu con un ser vivu)
- Carauterístiques del organismu col qu'entra en contautu
La toxicidá puede ser afeutada por munchos factores distintos, como la vía d'alministración (por casu si yese aplicada na flor, inxerida, esneldada, inyectada), el tiempu d'esposición, el númberu d'esposiciones (solo una dosis única o múltiples dosis col tiempu), la forma física de la toxina (sólida, líquida o gaseosa), la salú total d'un individuu, y munchos otros. Pero varios d'estos términos que solíen describir estos factores inclúyense equí:
- Esposición grave: una esposición única (sola) a una sustancia tóxico que puede causar el dañu biolóxicu severu o inclusive la muerte; esposiciones agudes polo xeneral nun son caracterizaes con una duración mayor a un día.
- Esposición crónica: Una esposición continua a una toxina mientres un periodu enllargáu, ye moderáu en meses o años.
Manipulación de sustancies tóxiques editar
El peligru de trabayar manipoliando sustancies tóxiques derívase principalmente del desconocimientu que puedan tener los trabayadores de los riesgos pa la salú que tienen munches sustancies químiques. Les sustancies químiques más nocives que manipolien los trabayadores son de bien variada composición y d'efeutos bien diversos sobre la salú.
El Parllamentu Européu aprobó en 2006 un reglamentu qu'establez un sistema de rexistru, evaluación, autorización y restricción de sustancies químiques (REACH). Esti reglamentu obliga a los fabricantes de productos químicos peligrosos a demostrar que les sustancies que tán comercializando son segures pa la salú pública y el mediu ambiente. El REACH aprobáu pol Parllamentu Européu entró a valir parcialmente'l 1 de xunu de 2007. La obligación de rexistru ye aplicable a partir del 1 de xunu de 2008, pero nel casu de delles sustancies, que tienen de ser oxetu d'un rexistru previu, va poner en marcha un réxime transitoriu, qu'en dellos casos va durar hasta'l 1 de xunu de 2018. Sicasí, dellos grupos de sustancies (numberaos nel Reglamentu) tán exentos de la obligación de rexistru.[2]
Los oxetivos xenerales del reglamentu REACH son ente otros los siguientes:
- Acabar cola falta de conocencia sobre la peligrosidá de les sustancies químiques.
- Protexer a les persones y al mediu ambiente de los compuestos peligrosos.
- Detectar, llindar y, si fuera necesariu, faer sumir de la circulación a les sustancies de riesgu.
- Tresferir la responsabilidá sobre les sustancies de les autoridaes a los productores químicos.
- Dexar la entrada de sustancies nel mercáu namái si esiste información específica disponible.
- Asegurar qu'esiste información fayadiza sobre toles sustancies químiques y que esa información ye tresferida a tolos trabayadores que van tar en contautu con ella.
- Fomentar la innovación pa consiguir nueves sustancies más segures.
- Simplificar la reglamentación sobre productos químicos.[2]
Pa cumplir la normativa llegal sobre sustancies tóxiques nel llugar de trabayu ye necesariu llevar a cabo medición téuniques pa determinar el nivel d'una sustancia peligroso. Estes midíes obligatories pueden consistir en:
- Realizando supervisiones permanentes nel llugar de trabayu.
- Realizando supervisiones periódiques a intervalos determinaos.
- Realizando midíes úniques.
Por que les midíes resulten fiables riquen preseos de bona calidá, una configuración normalizada de la distribución de los preseos nel llugar de trabayu y una descripción precisa d'esti postreru, incluyendo aspeutos como la ventilación y les xeres realizaes mientres les midíes. Cada Estáu miembru de la XE tien el so propiu procedimientu pa llevar a cabu estes midíes. Anguaño, el Comité Européu de Normalización (CEN) ta ellaborando una norma pa evaluar la esposición nel llugar de trabayu.[3]
Tolos trabayadores qu'utilicen sustancies tóxiques nel so llugar de trabayu tienen qu'utilizar obligatoriamente l'equipu de proteición individual fayadizu, especialmente guantes, mázcares y mázcaros.
Normativa básica
- Accidentes graves frecuentes na manipulación de sustancies peligroses. Midíes básiques de prevención.[4]
Toxicoloxía editar
Na ciencia de la toxicoloxía, el suxetu de tal estudiu faise sobre'l efeutu d'una sustancia o de les condiciones esternes y los sos efeutos deletéreos sobre seres vivos, sistemes de biolóxicos, órganos, texíos, célules. El conceutu central de la toxicoloxía ye que los efeutos dependen de la dosis.
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ (1996) «τόξον», Diccionariu Manual Griegu: griegu clásicu - español. Vox: Spes.
- ↑ 2,0 2,1 Marcu reglamentariu de xestión de les sustancies químiques (REACH), Axencia Europea de Sustancies y Preparaos Químicos, en Portal de la Unión Europea [21 de xineru de 2008].
- ↑ European Commitee for Standardization. Páxina web del CEN (n'inglés) [26 de payares de 2007].
- ↑ INSHT (2003), Accidentes graves frecuentes na manipulación de sustancies peligroses. Midíes básiques de prevención, en ERGA, nᵘ 78, ISSN 213-7658, España, p. 4 [21 de xineru de 2008].
Enllaces esternos editar
- Tabla periódica qu'indica'l grau de toxicidá de los elementos químicos.
- Axencia pa Sustancies Tóxiques y el Rexistru d'Enfermedaes (ATSDR, poles sos sigles n'inglés).
- Información sobre la campaña de tóxicos de Greenpeace.
Datos: Q274160
