Tratáu desigual

Trataos Desiguales
Chinu
Tradicional:	不平等條約
Simplificáu:	不平等条约
Pinyin:	Bù-píngděng Tiáoyuē
Xaponés
Kanji	不平等条約
Kana:	ふびょうどうじょうやく
Coreanu
Hangul:	불평등 조약
Hanja:	不平等條約

Trataos Desiguales ye un términu que fai referencia a la calidá de condiciones nos que fueron roblaos ciertos trataos ente dellos Estaos del Este d'Asia y potencies estranxeres nel sieglu XIX. Anque principalmente ye usáu pa referise a los roblaos pola dinastía Qing de China, tamién fueron desiguales los trataos roblaos pol Shogunato Tokugawa de Xapón y la dinastía Joseon de Corea. Dichos trataos fueron roblaos mientres el sieglu XIX y principios del sieglu XX, periodu nel cual esos Estaos fueron incapaces d'aguantar les presiones militar y económicu de les potencies d'Occidente.

Na actualidá solamente sigue a valir unu d'estos trataos, el robláu en 1921 pol que se concedía a la Xunión Soviética la soberanía sobre la rexón china de Mongolia Esterior. En 1924 Mongolia Esterior independizar de la XRSS y formó la República Popular de Mongolia. El so socesor, Mongolia, ye reconocíu por China, pero non asina pol réxime de Taiwán, que representa a la "República de China" constituyida en 1911.

Historia editar

China y delles potencies estranxeres roblaron el primer tratáu desigual al empiezu de la primer guerra del Opiu (1839-1842). Tres la consiguiente derrota de los Qing, China tuvo que roblar más trataos colos británicos, quien los obligaron a abrir dellos de los sos puertos al comerciu estranxeru, dexando coles mesmes a los cristianos morar y evanxelizar llibremente.

El términu tratáu desigual» nun s'emplegó hasta principios del sieglu XX, anque munchos chinos notaron con anterioridá la inequidad nos términos de los trataos. En munchos casos, efeutivamente, obligar a China a pagar onerosas indemnizaciones de guerra, a abrir puertos pal comerciu, a dexar territorios (como la islla de Ḥong Kong y la península de Kowloon que cayeron en manes de Gran Bretaña) y tamién a faer delles concesiones de soberanía a estranxeros.

Cuando'l comodoro d'Estaos Xuníos Matthew Perry impunxo l'apertura de Xapón en 1854, esti país foi impulsáu rápido a roblar trataos similares a los que suscribiera China. Poco tiempu dempués asocedió lo mesmo en Corea. Paradóxicamente, el primer «tratáu desigual» de Corea nun foi con Occidente, sinón con Xapón, que, usando les táctiques occidentales, forzó a Corea a abrir les sos puertes al comerciu col estranxeru en 1876.

Estos trataos desiguales fueron venciendo pasu ente pasu: Xapón foi'l primer país en llibrase de les sos torgues a mediaos de la década de 1890, cuando la resultancia na primer guerra sino-xaponesa convenció a munchos n'Occidente de que Xapón realmente taba interesáu en formar parte de les naciones civilizaes». Pa China y Corea, la espera foi muncho más llarga. Munchos de los trataos desiguales con China fueron abolíos mientres la Segunda Guerra Mundial, cuando la República de China, encabezada por Chiang Kai-shek, resultó victoriosa ya ingresó como miembru permanente del Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes.

Los trataos chinos prescribieron casi dafechu solo dempués de la entrega de Ḥong Kong en 1997 (prometida en 1984, lo que dexó'l diálogu ente Deng Xiaoping y los británicos) cola esceición de Macáu y los territorios ocupaos pol Imperiu rusu (Manchuria Esterior). Los de Corea colos Estaos europeos se abrogaron en 1910, cuando aquella fixo colonia xaponesa.