Valles Occitanos

Los Valles Occitanos (n'occitanu, Valadas Occitanes; n'italianu, Valli occitane) son un conxuntu de valles del noroeste d'Italia que, como'l so nome indica, tienen una población que fala'l idioma occitanu.
L'área reconocida per Italia pa estos valles ye d'aproximao 4.500 km², y la so población yera de 174.476 persones nel añu 2013.

Valles Occitanos
Alministración
País	Italia
Rexón	El Piamonte
Tipu d'entidá	Valle
Xeografía
Coordenaes	44°31′29″N 7°06′56″E
Demografía

Allugamientu de los Valles Occitanos (zona azul) dientro d'Occitania (llinia colorada).

Ciudaes d'Occitania, n'occitanu

Anque bien distante (casi nel otru estremu d'Italia), considérase tamién como parte de los Valles Occitanos al enclave de La Gàrda (n'italianu Guardia Piamontese) alcontráu, magar el so nome, en Calabria.

Situación

Los Valles Occitanos tienen predominantemente l'idioma y la cultura occitanos, topándose anguaño incluyíos nes provincies italianes de Turín y de Cuneo, dambes integrantes d'El Piamonte. Por esti motivu ye frecuente que s'el nome de los valles (valadas nel dialeutu occitanu de la zona) complétese como Valles Occitanos d'El Piamonte (Valadas Occitanes del Piemont), anque tal denominación nun ye del tou correuta yá que inclúi a un pequeñu territoriu de la Liguria. Tamién ye frecuente llama-yos Valles Valdenses o Valvaldenses, yá que gran parte de la so población nativa xuntar a la ilesia cristiana valdense (precursora del protestantismu). Sicasí, los Valles Valdenses puramente dichos namái se correspuenden con dellos valles septentrionales y centrales.

Xeografía

Ensin cuntar l'enclave calabrés, los Valles Occitanos allugar na aguada oriental del sector más occidental de los Alpes (sector de los Alpes Cotios o Alpes Cocios). En dicha zona, el cordal alpín tien una altitú permediu de 3500 msnm, formándose una serie de pequeños valles paralelos que baxen hasta la Llanura Padana. Por tal motivu, les agües formen parte de la cuenca del ríu Po, anque tal ríu escurre fora de los valles en cuestión. La mentada Llanura Padana señala nel so entamu (ye dicir a la fin del piedemonte) la llende del occitanu (al oeste) y l'entamu del idioma italianu piamontés, al sur, yá nes proximidaes del Mar Mediterraneu. Esiste un pequeñu sector de la Liguria incluyíu dientro de los Valles Occitanos, que se correspuende cola Roiasca (n'occitanu Roiasc), con un dialeutu particular bien entemecíu col ligur nes comuñes de L'Auriveta y de Treieura.

La comunicación ente los valles ye abondo difícil, yá que s'atopen separaos por altes y serrapatoses estribaciones alpines. Sicasí, ye relativamente fácil la comunicación cola mayor parte de la Occitania (que nel presente forma'l terciu sur de Francia) por cuenta d'importantes pasos o collaes, tales como'l Collada de la Madalena y el Collada de Monteginebra, pasos que los comuniquen cola zona occitana alpina occidental llamada País de Gavot.

Les principales poblaciones son: Ors (Oulx), Bardonescha (n'italianu Bardonecchia), Prajalats (n'italianu Pragelato), Susa, Cesana (n'italianu Cesana Torinese), Draonier (Dronero) y Lo Borg Sant Dalmatz(Borgo San Dalmazzo), Sestrières, Pellise (Torre Pellice) y Argentera.

Llingüística

L'occitanu faláu nos Valles Occitanos d'El Piamonte ye del tipu vivaroalpino y presenta, ello ye que fuertes analoxíes col dialeutu provenzal gavotiano de la otra aguada de los Alpes.

Sicasí, a entamos del sieglu XXI non tola población ye occitanófona; los valles de Locana, Lauzo y Baxa Val Susa (incluyida la ciudá de Suse o Susa son predominantemente arpitanos, esto ye, d'idioma francoprovenzal, entá más, nel Valle de Susa son frecuentes cinco llingües güei natives: la occitana nel monte, la francoprovenzal no fondero del valle, y el piamontés y l'italianu normativu na ciudá de Susa (l'italianu normativu avanzó na rexón a lo llargo del sieglu XX, especialmente dende los años 1920). Na citada ciudá tamién se fala'l francés.

Los Valles Occitanos nes provincies italianes (tres la barra los nomes n'italianu)

Na provincia de Turín

Tolos Valles Occitanos de la provincia de Turín coinciden en gran midida territorialmente colos Valles Valdenses:

• Val d'Ors o Val de Oulx (o Auta Val Doira)/Valle de Susa
• Val Cluson (o, regionalmente: Vau Cluson o Vath Cluson)/Valle Chisone
• Val Germanasca o Val Sant Martin
• Val Pèlis/Val Pellice

Comuñes occitanes na provincia de Turín: (ente corchetes el nome italianu):

L'Abaïa (Abbadia Alpina) (comuña de Pinerolo),
Angruenha (Angrogna),
Bardonescha (Bardonecchia),
Barge (Barge),
Bibiana (Bibiana),
Bricairàs (Bricherasio),
Buebi (Bobbio Pellice),
Campilhon e Fenil (Campiglione Fenile),
Cesana (Cesana Torinese),
Chantaloba (Cantalupa),
Chaumont (Chiomonte),
Las Clavieras (Claviere),
L'Envèrs de Pinascha (Inverso Pinasca),
Exilhas (Exilles),
Finistrèlas (Fenestrelle),
Frussasc (Frossasco),
Lo Grand Sause (Sauze d'Oulx),
Lusèrna Sant Joan (Luserna San Giovanni),
Luserneta (Lusernetta),
Massèl (Massello),
Ors (Ols, classicizant) (Oulx),
Peirosa (Perosa Argentina),
Perier (Perrero),
Pinascha (Pinasca),
Pomaret (Pomaretto),
Las Pòrtas (Porte),
Praal (Prali),
Praamòl (Pramollo),
Prajalats (Pragelato),
Prarustin (Prarostino),
Rolei (Roletto),
Roraa (Rorà),
Roure (Roure),
Salbertrand (Salbertrand),
Salsa (Salza di Pinerolo),
Sant German de Cluson (San Germano Chisone),
Sant Pèire (San Pietro Val Lemina),
Sant Seond (San Secondo di Pinerolo),
Sestrieras (Sestriere),
Taluc (Talucco) (comuna de Pinerolo),
La Torre de Pèlis (Torre Pellice),
Usseaus (Usseaux),
Lhi Vialars (Villar Perosa),
Lo Vilar de Pèlis (Villar Pellice)

Na provincia de Cuneo

• Val Pò (Vau Pò o Vath Pò)/Val Po
• Val Varacha (Vau Varacha, Vath Varacha)/Val Varaita
• Val Maira (Vau Maira, Vath Maira)
• Val Grana
• Val d'Estura/Val Stura
• Val Ges/Val Gesso
• Val Vermenanha/Val Vernenagna
• Valadas de la Besimauda/Valli della Besimauda
• Valada dal Quiè/Valli dal Quiè

Acelh (Aceglio),
Aison (Aisone),
L'Argentiera (Argentiera),
L'Arma (Macra),
Banhòl (Bagnolo Piemonte),
Bernès (Bernezzo),
Blins (/Belins) (Bellino),
Lo Borg (/Lo Borg Sant Dalmatz) (Borgo San Dalmazzo),
Brondèl (Brondello),
Brossasc (Brossasco),
Bueves (Boves),
Buscha (Busca),
Caralh (Caraglio),
Cartinhan (Cartignano),
Castelar (Castellar),
Cèlas (Celle di Macra),
Cervasca (Cervasca),
Chanuelhas (Canosio),
Chastèldalfin (Casteldelfino),
Chastèlmanh (Castelmagno),
La Clusa (Chiusa di Pesio),
Criçòl (Crissolo),
Demont (Demonte),
Draonier (Dronero),
Elva (Elva),
Entraigas (Entracque),
Envie (Envie),
Estròp (Stroppo),
Frabosa Sobrana (Frabosa Soprana),
Frabosa Sotana (Frabosa Sottana),
Fraisse (Frassino),
Gaiòla (Gaiola),
Gambasca (Gambasca),
Isascha (Isasca),
Limón (Limone Piemonte),
La Màrmol (Marmola),
Martinhana (Martiniana Po),
Lo Mèl (Melle),
Moiòla (Moiola),
Montomal (Montemale),
Montrós (Monterosso),
Oncin (Oncino),
Ostana (Ostana),
Paisana (Paesana),
Panh (Pagno),
Peasc (Piasco),
Pèirapuerc (Pietraporzio),
Pont e la Chanal (Pontechianale),
Poranh (Peveragno),
Pradievi (Pradleves),
Prats (Prazzo),
Revèl (Revello),
Rifred (Rifreddo),
Ritana (Rittana),
Roascha (Roaschia),
Robilant (Robilante),
La Ròca (Roccasparvera),
Ròcafòrt (Roccaforte Mondovì),
Rocavion (Roccavione),
La Ròcha (Roccabruna),
Rossana (Rossana),
Sambuc (Sambuco),
Sant Damian (San Damiano Macra),
Sant Frònt (Sanfront),
Sant Pèire (Sampeyre),
Valàuria (Valloriate),
Valgrana (Valgrana),
Valmala (Valmala),
Vaudier (Valdieri),
Venascha (/Venaissa) (Venasca),
Lo Vernant (Vernante),
Vilanòva (Villanova Mondovì),
Lo Vilar (Villar San Costanzo),
Vinai (Vinadio),
Vinhòl (Vignolo).

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Valles Occitanos.

• Datos: Q1356798